Llingües kadu
Llingües kadu | ||
---|---|---|
Distribución xeográfica | Montes Nuba, provincia de Kordofán del Sur | |
Países |
![]() | |
Falantes | ~90 mil (1981) | |
Filiación xenética |
Nilo-saharianu (?) | |
Subdivisiones |
Kadu occidental Kadu central Kadu oriental | |
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
[editar datos en Wikidata] |
Les llingües kadu o kadugli-krongo ye una pequeña familia de llingües tradicionalmente incluyíes ente les llingües kordofanas, pero dende'l trabayu de Thilo Schadeberg (1981) llargamente asitiaes ente les llingües nilo-saharianes. Sicasí, a pesar de l'aceptación de Schadeberg esiste poca evidencia y otru autores traten a la familia kadu como una familia independiente.[1]
Índiz
Clasificación[editar | editar la fonte]
El númberu de llingües kadu nun se conoz con precisión por cuenta de la incertidume sobre si dos variedaes tienen de considerase o non llingües distintes, Stevenson (1956-57) estrema nueve llingua distintes:
- Yegang (keiga tummero, timero, autoglotónimu: sani ma-yɛgaŋ)
- Mudu (tulishi, aut.: t̪o-muɗo)
- Kufo (kanga, aut.: kuufɔ)
- Miri (aut.: t̪i-miri/t̪umma maa-miri)
- Talla (kadugli, aut.: t̪in-d̪alla)
- Tolibi (katcha, aut.: t̪ʊn-d̪unnu)
- Sangali (tumma, krongo abdulla, aut.: t̪umma ka-saŋaali)
- Krongo (aut.: niinʊ mɔ-ɗi)
- Talasa (tumtum, aut.: t̪alasa)
Clasificación interna[editar | editar la fonte]
Les llingües kadu estrémense usualmente en tres rama:
- Occidental: keiga, kanga(?) y tulishi(?).
- Central: kadugli (qu'inclúi les variedaes: Miri, Katcha, Tumma), kanga(?) y tulishi(?).
- Oriental: krongo y tumtum.
Esisten discrepancies menores obre dalgunes el tulishi y el kanga que dalgunos asignen al grupu occidental y otros al central.
Relaciones con otres llingües[editar | editar la fonte]
Greenberg (1963) clasificó indebidamente estes llingües orixinalmente dientro d'una caña hipotética de la familia Níxer-Congo que denominó grupu kordofán. La meyor documentación d'estes llingües dexó correxir esa clasificación, comprobándonse que les llamaes llingües kordofanas pueden estremase en cinco grupos distintes unu de los cualos son les llingües kadu posiblemente rellacionaes coles llingües nilo-saharianes. Los otros cuatro paez que pueden arrexuntase en dos grandes cañes indendientes coordinaes a les llingües Níxer-Congo. Les llingües kadu comparten bien poques traces col restu de llingües de Kordofán del sur.
Descripción llingüística[editar | editar la fonte]
Comparanza léxica[editar | editar la fonte]
La siguiente tabla compara los numberales del 1 al 10 en distintes llingües kadu:[2]
GLOSA Mudu
(Tulishi)Yegang
(Keiga)Kufo
(Kanga)Miri
__Talla
(Kadugli)Tolibi
(Katcha)Sangali
(Tumma)Krongo
__Talasa
(Tumtum)PROTO-
KADU'unu' k<o>ɔ</o>ttɔk tʊʊl ŋ<o>ɔ</o>tt<o>ɔ</o> ŋɔttɔk <o>ŋ</o>ŋattɔk <o>o</o>ŋ!g<o>ɔ</o>ʈʈ<o>ɔ</o> ŋgɛtt<o>ɔ</o> <o>i</o>ŋwa <o>i</o>ŋ<o>i</o>n<o>ɔɔ</o>nɔ *ŋ-gɔttɔk 'dos' kaará ariya (nd̪)ɛɛra <o>ɛɛ</o>ra <o>ɛɛ</o>ra <o>ɛɛ</o>ra <o>ɛɛ</o>r<o>ɛ</o> y<o>aa</o>r<o>i</o>a,
ɲ<o>aa</o>ri<o>ɛɛ</o>rya *-<o>aa</o>rya 'trés' t̪<o>ɔɔ</o>na ɗ<o>ɔɔ</o>n<o>a</o> __ ɛɛɗ<o>ɔɔ</o>na aad̪oona eeɖ<o>ɔɔ</o>na ɛaaɗ<o>ɔɔ</o>n<o>a</o> yɔɔɗɔɔna ɔɔɗɔɔna *-ɗɔɔna 'cuatro' k<o>ii</o>el so g<o>i</o>ssu __ iig<o>ii</o>sʊ iigiiso <o>ee</o>g<o>ii</o>sɔ <o>ii</o>g<o>ii</o>sʊ y<o>ii</o>jiisʊ <o>ɛɛ</o>gissa *-giisʊ 'cinco' t̪<o>o</o>mmu d<o>o</o>mm<o>ʊ</o> __ iid̪<o>o</o>mmu uud̪ummu eed̪<o>o</o>mm<o>o</o> iid̪<o>o</o>mm<o>o</o> ar<o>ɔɔ</o>diniisʊ(a) niisʊ(a) *d̪ummu 'diez' t̪<o>o</o>ɓɓa amɗ<o>ɛɛ</o>g<o>a</o> ɛɛl<o>aa</o>na iilaana eed̪<o>o</o>mm<o>o</o>
an<o>ii</o>s<o>i</o>n<o>ɛ</o>arwɒɒdɪn<o>i</o>s<o>i</o>n<o>ɛ</o> arɔɔdi niisʊ
- Nesta tabla'l tonu alto indícase por aciu sorrayáu.
- (a)Términu que tamién significa 'mano'.
Los pronomes personales comparar na siguiente tabla:
GLOSA Mudu
(Tulishi)Yegang
(Keiga)Kufo
(Kanga)Miri
__Talla
(Kadugli)Tolibi
(Katcha)Sangali
(Tumma)Krongo
__Talasa
(Tumtum)PROTO-
KADU1ªSG. aʔa <o>a</o>ʔa aʔa <o>a</o>ʔa aʔa || <o>a</o>ʔa || aʔa | aʔa || *aʔa
2ªSG. oʔo <o>ʊ</o>ʔʊ ɔʔɔ <o>ɔ</o>ʔɔ ɔʔɔ || <o>ɔ</o>ʔɔ || ʊʔʊ
ʊʔʊ *ɔʔɔ 3ªSG. MASC. iʔi <o>i</o>ʔi iʔi iʔi <o>i</o>ʔi ɪʔɪ *iʔi 3ªSG. FEM agu aagu <o>ɔɔ</o>gɔk oogok <o>ɔɔ</o>gɔ aagu aagu *aagu 1ªPL. INC. aŋ<o>a</o> aŋŋa <o>ŋ</o>ŋa anga aŋa <o>a</o>ŋŋ<o>a</o> aŋŋ<o>a</o> *aŋŋa 1ªPL. EXC. aŋ<o>ʊ</o> ɔŋŋɔ <o>ŋ</o>ŋɔ oŋɔ || ʌyyi || <o>ɔɔo</o>
aay<o>ʊ</o> 2ªPL. aga aaga aagak aagak aaga aaga aaga aaga *aagak 3ªPL. agi iigi ɛɛgɛk eegek ɛɛgɛ aaya aai *aagi
Referencies[editar | editar la fonte]
Bibliografía[editar | editar la fonte]
- Thilo C. Schadeberg (1981): "The classification of the Kadugli language group". Nilo-Saharan, ed. by T. C. Schadeberg and M. Lionel Bender, pp. 291–305. Dordrecht: Foris Publications.
- Thilo C. Schadeberg (1989): Kordofanian, The Niger-Congo Languages (en openaccess.leidenuniv.nl).
- Gerrit J. Dimmendaal (2011): Nuba Mountains Languages Conference Leiden University (2-4 September 2011)
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]