Llingües de Puertu Ricu

Les llingües de Puertu Ricu usualmente usaes son l'español y l'inglés; caúna tien los sos propios ámbitos d'usu y l'estatus xurídicu varia según dichu ámbitu.

Oficialidá[editar | editar la fonte]

La llingua oficial xeneral de Puertu Ricu ye'l castellán o español falada pola gran mayoría de la población, coesistiendo col inglés.^[1] Les llingües oficiales del executivu de Puertu Ricu son l'español y l'inglés.^[2] Sicasí, tolos asuntos oficiales del xulgáu de distritu remanar puramente n'inglés.

Uso[editar | editar la fonte]

L'español ye la llingua materna de la mayor parte de la población y úsase na educación primaria. Namái una pequeña minoría, menos del 5%, usa l'inglés como llingua principal. L'español ye la llingua principal nos negocios, la educación, la vida diaria y ye falada pol 95% de la población.^[3] Asina pos la llingua vernácula ye'l español puertorriqueñu qu'amosó una gran capacidá de sobrevivencia y ye consideráu pola mayoría como un elementu significativu de la so identidá coleutiva. Nel sincretismu cultural que reflexa la hestoria portorricana, la llingua española, afecha al mediu en sieglos de acriollamiento, ye'l preséu comunicativu natural que comparte güei la sociedá isleña.

La enseñanza n'escueles públiques de Puertu Ricu llevar a cabu dafechu n'español. Esisten programes pilotos nuna docena de les 1400 escueles públiques, pa llevar a cabo educación íntegramente n'inglés.^[4] La población concibe l'inglés como una segunda llingua que ye materia obligaroia dende los niveles elementales hasta la secundaria. La comunidá sorda usa la llingua de señes americana y la so variante llocal la llingua de señes de Puertu Ricu.

Español de Puertu Ricu[editar | editar la fonte]

L'español de Puertu Ricu evolucionó desenvolviendo munches particularidaes propies nel vocabulariu y na sintaxis, que lo estrema del español d'otres rexones. Magar Puertu Ricu recibió mientres sieglos migrantes de munches árees del dominiu del español, considérase que'l dialeutu canariu podría ser la principal fonte del mesmu. El léxicu del español de Puertu Ricu inclúi delles pallabres d'orixe taíno, especialmente no que se refier a la flora local, los fenómenos naturales y los preseos musicales tradicionales. Igualmente, delles pallabres atribuyíes a les llingües d'África son d'usu xeneral nos ámbitos de la comida, la música o la danza, especialmente nes llocalidaes de la mariña con mayores concentraciones descendientes d'africanos.

Inglés de Puertu Ricu[editar | editar la fonte]

Acordies con un estudiu de la Universidá de Puertu Ricu, nueve de cada diez puertorriqueños que moren en Puertu Ricu nun falen inglés a un nivel avanzáu.^[5] Más apocayá, acordies con el 2005–2009 Population and Housing Narrative Profile for Puertu Ricu, ente les persones mayores de 5 años que moren en Puertu Ricu, el 95% falen en casa una llingua que nun ye inglés, especialmente español. De los que nun falen inglés en casa, el 100% fala español y menos del 0,5% fala dalguna otra llingua que nun ye l'español, el 85% de los encuestaos considera que nun fala inglés "perbién".^[6]

Llingües sumíes[editar | editar la fonte]

Nel sieglu XV cuando se produció'l primer contautu colos europeos, Puertu Ricu, taba pobláu polos llamaos taínos clásicos, una llingua bien estendida en tol Caribe oriental de la familia arawak. Delles pallabres d'esta llingua pasaron como préstamos léxicos al español de Puertu Ricu.

Referencies[editar | editar la fonte]

↑ The Status of Languages in Puertu Ricu. Muniz-Arguelles, Luis. University of Puertu Ricu. 1986. Page 466. Retrieved December 4, 2012.
↑ Pueblu v. Tribunal Cimeru, 92 D.P.R. 596 (1965). Translation taken from the English text, 92 P.R.R. 580 (1965), p. 588-589. See also LOPEZ-BARALT NEGRON, "Pueblu v. Tribunal Cimeru: Espanol: Idioma del procesu xudicial", 36 Revista Juridica de la Universidá de Puertu Ricu. 396 (1967), and VIENTOS-GASTON, "Informe del Procurador Xeneral sobre l'idioma", 36 Rev. Col. Ab. (P.R.) 843 (1975).
↑ «U.S. Census Annual Population Estimates 2007». Factfinder.census.gov. Archiváu dende l'orixinal, el 7 de xineru de 2012. Consultáu'l 18 d'abril de 2014.
↑ Puertu Ricu Governor Luis Fortuño Proposes Plan For Island's Public Schools To Teach In English Instead Of Spanish. Danica Coto. Huffington Llatín Voices. 05/08/12 (May 8, 2012). Retrieved December 4, 2012.
↑ Prensa Acomuñada (24 de febreru de 2009). escritu en Nueva York. «a el_usar_el_ingls_en_dalgunu-2.html ',¿Discriminar al usar l'inglés en dellos tribunales de Puertu Ricu?', New York Daily News. Feb 24, 2009. (In Spanish)». Daily News. http://www.nydailynews.com/llatín/espanol/2009/02/25/2009-02-25_discriminar a el_usar_el_ingls_en_dalgunu-2.html. Consultáu'l 14 d'agostu de 2010.
↑ «2005–2009 Population and Housing Narrative Profile for Puertu Ricu». U.S. Census Narrative Profile. U.S. Census (2005–2009). Archiváu dende l'orixinal, el 8 d'ochobre de 2011. Consultáu'l 19 de mayu de 2011.

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]

Academia Portorricana de la Llingua Española
«Lengua de Puertu Ricu: hestoria y presente». Enciclopedia de Puertu Ricu.
«Lengua y Lliteratura / Llingua de Puertu Ricu: hestoria y presente». Enciclopedia de Puertu Ricu.

[1] The Status of Languages in Puertu Ricu. Muniz-Arguelles, Luis. University of Puertu Ricu. 1986. Page 466. Retrieved December 4, 2012.

[2] Pueblu v. Tribunal Cimeru, 92 D.P.R. 596 (1965). Translation taken from the English text, 92 P.R.R. 580 (1965), p. 588-589. See also LOPEZ-BARALT NEGRON, "Pueblu v. Tribunal Cimeru: Espanol: Idioma del procesu xudicial", 36 Revista Juridica de la Universidá de Puertu Ricu. 396 (1967), and VIENTOS-GASTON, "Informe del Procurador Xeneral sobre l'idioma", 36 Rev. Col. Ab. (P.R.) 843 (1975).

[factfinder.census.gov-3] «U.S. Census Annual Population Estimates 2007». Factfinder.census.gov. Archiváu dende l'orixinal, el 7 de xineru de 2012. Consultáu'l 18 d'abril de 2014.

[4] Puertu Ricu Governor Luis Fortuño Proposes Plan For Island's Public Schools To Teach In English Instead Of Spanish. Danica Coto. Huffington Llatín Voices. 05/08/12 (May 8, 2012). Retrieved December 4, 2012.

[5] Prensa Acomuñada (24 de febreru de 2009). escritu en Nueva York. «a el_usar_el_ingls_en_dalgunu-2.html ',¿Discriminar al usar l'inglés en dellos tribunales de Puertu Ricu?', New York Daily News. Feb 24, 2009. (In Spanish)». Daily News. http://www.nydailynews.com/llatín/espanol/2009/02/25/2009-02-25_discriminar a el_usar_el_ingls_en_dalgunu-2.html. Consultáu'l 14 d'agostu de 2010.

[6] «2005–2009 Population and Housing Narrative Profile for Puertu Ricu». U.S. Census Narrative Profile. U.S. Census (2005–2009). Archiváu dende l'orixinal, el 8 d'ochobre de 2011. Consultáu'l 19 de mayu de 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]