Idus de marzu

Esti artículu trata sobre esi día del calendariu romanu. Pa ver socesos qu'asocedieron el 15 de marzu, 15 de marzu.

Aviesu d'un denariu emitíu por Brutu, l'asesín de César nel 42 e. C., cola abreviatura *EID MAR* (Idus de marzu) so un "píleo de llibertá" ente dos dagues.

Los idus de marzu (en llatín, Idus Martii o Idus Martiae) nel calendariu romanu correspondíen a los díes 15 del mes de Martius.

Los idus yeren díes de bonos badagüeyos que teníen llugar los díes 15 de marzu, mayu, xunetu y ochobre, y los díes 13 del restu de los meses del añu.

Anque marzu (Martius, mes consagráu al dios Marte) yera'l tercer mes del calendariu xulianu, nel calendariu romanu más antiguu yera'l primer mes del añu. Los díes de fiesta reparaos polos romanos dende'l primeru de los idus reflexen el so orixe como celebraciones del añu nuevu. Los idus de marzu, nos calendarios más antiguos, seríen los díes correspondientes a la primer lluna llena del añu nuevu.^[1]

Los idus de marzu na cultura

Estos idus de marzu yeren los más famosos de los idus por tar marcaos por delles observancies relixoses y por producise nesa fecha l'asesinatu de Xuliu César en 44 e.C., consideráu un puntu d'inflexón na historia de l'Antigua Roma, marcando la transición del periodu históricu conocíu como República romana al Imperiu romanu.^[2]

Según l'escritor griegu Plutarcu, César sería alvertíu del peligru, pero tornara l'alvertencia:

Lo que ye más estraordinariu entá ye qu'un vidente alvirtiéra-y del grave peligru que lu amenaciaba nos idus de marzu, y esi día cuando diba al Senáu, Xuliu César atopó al vidente y riendo díxo-y: «Los idus de marzu yá llegaron»; a lo que'l vidente contestó compasivamente: «Sí, pero entá nun acabaron».

Plutarco

Anque'l calendariu romanu foi sustituyíu pelos díes de la selmana modernos alredor del sieglu III, los idus siguieron usándose coloquialmente como referencia mientres los sieglos siguientes. Shakespeare na so obra Julio César en 1599 citar al escribir la famosa frase:

«¡Cúriate de los idus de marzu!».

Observancies relixoses

Los idus de cada mes taben consagraos a Xúpiter, el dios supremu de los romanos. El Flamen Dialis, sumu sacerdote de Xúpiter, llevaba la "oveya de los idus" (ovis Idulius) en procesión pola Vía Sacra hasta'l Arx, onde yera sacrificada.^[3]

Amás d'esti sacrificiu mensual, nos idus de marzu tamién se celebraba la Fiesta d'Anna Perenna, una diosa del añu (en llatín, annus), que la so festividá orixinalmente concluyía coles ceremonies del nuevu añu. Esti día yera celebráu con entusiasmu pol pueblu con comíes nel campu, bebida y muncha diversión.^[4] Una de les fontes de l'antigüedá tardida tamién asitia les Mamuralias nos idus de marzu.^[5] Esta celebración, que tien aspeutos de chivu espiatoriu o d'antiguos rituales pharmacos griegos, implicaba dar una paliza a un vieyu vistíu con pieles d'animales y probablemente llevábase-y fora de la ciudá. Esti ritual podía formar parte de la fiesta d'añu nuevu, representando la espulsión del vieyu añu.^[6]

Nel periodu imperial tardíu, los idus empezaben una "selmana santa" de fiestes^[7] de Cibeles y Attis. Los idus yeren los díes del Canna intrat ("El xuncu entra"), cuando Atis nació y foi Esposición de neñu espuestu (abandonáu) cuando yera inda lactante ente los xuncos d'un ríu de Frixa.^[8] Atis foi descubiertu, dependiendo de la versión del mitu, por pastores o pola diosa Cibeles, que tamién yera conocida como la Magna Mater, "Gran Madre".^[9] Una selmana dempués, cada 22 de marzu, los díes de la fiesta del Arbor intrat ("L'árbol entra") conmemórase la muerte de Atis so un pinu piñonero. Un colexu de sacerdotes llamaos los "portadores del árbol", los dendróforos (dendrophoroi) cortaben un árbol,^[10] engalanar y suspendíen d'él una imaxe de Atis,^[11] y tresportar al templu de la Magna Mater metanes llamentos.

Finalmente, el día foi formalizáu como parte del calendariu oficial romanu en tiempos de Claudio.^[12] Y fixéron-y siguir un periodu de tres díes de duelu,^[13] que remataría cola renacencia de Atis, el 25 de marzu, fecha del equinocciu de primavera nel calendariu xulianu.^[14]

Referencies

↑ H.H. Scullard, Festivals and Ceremonies of the Roman Republic, Cornell University Press, 1981, páxs. 42–43.
↑ "Forum in Rome" en Oxford Encyclopedia of Ancient Greece and Rome, Oxford University Press, 2010, p. 215.
↑ Scullard, Festivals and Ceremonies of the Roman Republic, p. 43.
↑ Scullard, Festivals and Ceremonies of the Roman Republic, p. 90.
↑ Juan Lido (sieglu VI), De mensibus, 4.36. Otres fontes asitiar el 14 de marzu.
↑ Michele Renee Salzman, On Roman Time: The Codex-Calendar of 354 and the Rhythms of Urban Life in Late Antiquity, University of California Press, 1990, páxs. 124 y 128–129; William Warde Fowler, The Roman Festivals of the Period of the Republic, Londres, 1908, páxs. 44–50.
↑ Maria Grazia Lancellotti, Attis, Between Myth and History: King, Priest, and God, Brill, 2002, p. 81; Bertrand Lançon, Rome in Late Antiquity, Routledge, 2001, p. 91; Philippe Borgeaud, Mother of the Gods: From Cybele to the Virgin Mary, Johns Hopkins University Press, 2004, páxs. 51, 90, 123, 164.
↑ Gary Forsythe, Time in Roman Religion: One Thousand Years of Religious History, Routledge, 2012, p. 88; Lancellotti, Attis, Between Myth and History, p. 81.
↑ Michele Renee Salzman, On Roman Time: The Codex Calendar of 354 and the Rhythms of Urban Life in Late Antiquity, University of California Press, 1990, p. 166.
↑ Jaime Alvar, Romanising Oriental Gods: Myth, Salvation and Ethics in the Cults of Cybele, Isis and Mithras,, Brill, 2008, p. 288–289.
↑ Firmico Maternu, De errore profanarum religionum, 27.1; Rabun Taylor, "Roman Oscilla: An Assessment", RES: Anthropology and Aesthetics 48 (Seronda 2005), p. 97.
↑ Juan Lido, De Mensibus 4.59; Suetonio, Otho 8.3; Forsythe, Time in Roman Religion, p. 88.
↑ Forsythe, Time in Roman Religion, p. 88.
↑ Macrobio, Saturnalia 1.21.10; Forsythe, Time in Roman Religion, p. 88; Salzman, On Roman Time, p. 168.

Enllaces esternos

Calendarios y eres. Archiváu 2012-04-27 en Wayback Machine Por G. Fatás, de la Universidá de Zaragoza. Consultáu'l 8 de marzu de 2014.

[1] H.H. Scullard, Festivals and Ceremonies of the Roman Republic, Cornell University Press, 1981, páxs. 42–43.

[2] "Forum in Rome" en Oxford Encyclopedia of Ancient Greece and Rome, Oxford University Press, 2010, p. 215.

[3] Scullard, Festivals and Ceremonies of the Roman Republic, p. 43.

[4] Scullard, Festivals and Ceremonies of the Roman Republic, p. 90.

[5] Juan Lido (sieglu VI), De mensibus, 4.36. Otres fontes asitiar el 14 de marzu.

[6] Michele Renee Salzman, On Roman Time: The Codex-Calendar of 354 and the Rhythms of Urban Life in Late Antiquity, University of California Press, 1990, páxs. 124 y 128–129; William Warde Fowler, The Roman Festivals of the Period of the Republic, Londres, 1908, páxs. 44–50.

[7] Maria Grazia Lancellotti, Attis, Between Myth and History: King, Priest, and God, Brill, 2002, p. 81; Bertrand Lançon, Rome in Late Antiquity, Routledge, 2001, p. 91; Philippe Borgeaud, Mother of the Gods: From Cybele to the Virgin Mary, Johns Hopkins University Press, 2004, páxs. 51, 90, 123, 164.

[8] Gary Forsythe, Time in Roman Religion: One Thousand Years of Religious History, Routledge, 2012, p. 88; Lancellotti, Attis, Between Myth and History, p. 81.

[9] Michele Renee Salzman, On Roman Time: The Codex Calendar of 354 and the Rhythms of Urban Life in Late Antiquity, University of California Press, 1990, p. 166.

[10] Jaime Alvar, Romanising Oriental Gods: Myth, Salvation and Ethics in the Cults of Cybele, Isis and Mithras,, Brill, 2008, p. 288–289.

[11] Firmico Maternu, De errore profanarum religionum, 27.1; Rabun Taylor, "Roman Oscilla: An Assessment", RES: Anthropology and Aesthetics 48 (Seronda 2005), p. 97.

[12] Juan Lido, De Mensibus 4.59; Suetonio, Otho 8.3; Forsythe, Time in Roman Religion, p. 88.

[13] Forsythe, Time in Roman Religion, p. 88.

[14] Macrobio, Saturnalia 1.21.10; Forsythe, Time in Roman Religion, p. 88; Salzman, On Roman Time, p. 168.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]