Guaraní correntino

De Wikipedia
Guaraní correntino
'Taragüí ñe'ẽ'
Faláu en Plantía:Xeodatos Corrientes (Bandera d'Arxentina Arxentina)
Falantes 350.000 [ensin referencies]
Familia Tupí

  Tupí-guaraní
    Subgrupu I
      Guaraní correntino

Estatus oficial
Oficial en Provincia de Corrientes

(cooficial con [[cooficial_con|el idioma español]] en la Provincia de Corrientes)

Reguláu por Colexu Correntino Guaraní
Códigos
ISO 639-1 nengún
ISO 639-2
ISO 639-3 ava

Allugamientu de Corrientes n'Arxentina

El guaraní correntino (Taragüí ñe'ẽ) (tamién mentáu delles vegaes como guaraní arxentín) ye'l dialeutu del idioma guaraní faláu na Provincia de Corrientes y por delles persones del Este de la Provincia de Chaco (xeneralmente descendientes de correntinos), Arxentina. Nesta provincia, dichu idioma ye cooficial xunto al idioma español dende 2004.[1][2] Ye bien similar al guaraní faláu en Paraguái.[3][4]

Esta variedá, ye falada por mestizos y criollos, non indíxenes de les zones rural y urbanu nuna manera coloquial, lo que torga una estimación exacta del so númberu de falantes que puede bazcuyar ente 100.000 y 1 millón.[4][5]

Historia[editar | editar la fonte]

Escontra fines del sieglu XVI, los colonizadores españoles atoparon na actual Corrientes a les tribus Paraná-guaraníes y chandules-guaraníes. Nel centru y sur de la provincia habitaben los kaingáng. Corrientes foi concebida y fundada en 1588, dende Asunción del Paraguay por aproximao 150 soldaos, con ganáu doméstico y equín. Ellí procuróse la evanxelización de los aboríxenes, cola consiguiente aculturación y mestizaje.[6]

Al igual que n'Asunción, la superioridá numbérica de los indíxenes, obligó a los españoles y criollos, a aprender la llingua guaraní. Provocando de resultes un altu monollingüismu guaraní, billingüismu amenorgáu a les clases sociales altes y baxu monollingüismu español. Ente los sieglos XVII y XVIII establécense les Misiones xesuítiques guaraníes. Ellí'l guaraní adquierió estatus lliterariu, al publicar el vocabulariu y gramática de Ruiz de Montoya. A principios del sieglu XIX, pola espulsión de los xesuites, el guaraní misioneru escastóse, ensin poder comprobase la so influencia nel actual guaraní correntino o paraguayu. El Rei Carlos III d'España nel sieglu XVII, prohibió por Cédula Real, falar les llingües indíxenes nes colonies.[6]

Escontra los sieglos XIX y XX, el guaraní correntino convertir en llingua rexonal. Na actualidá, ye falada mayormente na zona rural, onde la influencia de la escuela ye menor, y ye utilizada por falantes billingües.[6]

Usu y semeyances col guaraní paraguayu[editar | editar la fonte]

El guaraní correntino ye consideráu una variedá del "guaraní criollu",[7][8][9][10] faláu pola población mestiza (descendientes d'españoles ya indíxenes). Esta variedá foise alloñando de la utilizada polos indíxenes non asimilaos pola conquista.[3][4]

Según Dietrich (2002), el guaraní correntino ye un idioma independiente, que se formó a fines del sieglu XVIII; polo que puede ser consideráu un dialeutu del guaraní criollu, y non una variante del guaraní paraguayu. Anque les semeyances son munches, el guaraní correntino utiliza con mayor frecuencia hispanismos pa referise a colores, numberales, allugamientu espacial y parentescos. Amás, ye d'usu rural qu'urbanu, y con fenómenos más marcaos pola situación de contautu intensivu cola llingua dominante.[3] Otres diferencies esisten nel usu del vocabulariu y nes pronunciaciones (por casu: Nendivéi por Nendive, Escolga por Pe'ê, Miri por Michi) pola dinámica de la fonética.[4]

El Doctor en Llingüística L. Cerno identificó dos variedaes, el guaraní entemecíu» (similar al yopará paraguayu) y el guaraní zarráu». El primeru ye utilizáu por falantes billingües y escolarizáu, y el segundu por falantes monollingües escasamente escolarizaos. Tampoco esiste una norma culta respectu del guaraní correntino.[3]

Ver tamién[editar | editar la fonte]

Referencies[editar | editar la fonte]

Bibliografía[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]