Tres Reinos
| ||||
|---|---|---|---|---|
| periodu históricu | ||||
 | ||||
| Alministración | ||||
| Xeografía | ||||
 | ||||
Plantía:Historia de China Los Tres Reinos (chinu tradicional, 三國 Sānguó) ye un periodu de la historia de China. Nun estrictu sentíu académicu referir al periodu entendíu ente la fundación de Wei nel 220 y la conquista de los Wu pola dinastía Jin nel 280. Sicasí, munchos historiadores chinos amplíen el puntu del empiezu d'esti periodu a la rebelión de los turbantes mariellos nel 184.
Visión xeneral[editar | editar la fonte]
La temprana y "non oficial" parte del periodu, entendida dende 190 al 220, tuvo marcada poles caótiques lluches internes ente los señores de la guerra en delles partes de China. La parte media del periodu, del 220 al 263, tuvo marcada pol militarmente más estable alcuerdu ente los trés estaos rivales, Wei (魏), Han (漢), y Wu (吳).
Pa estremar a estos estaos de los antiguos estaos del mesmu nome, los historiadores preceder d'un calter: Wei ye tamién conocíu como Cao Wei, Han ye conocíu como Shu Han, que darréu pasó solamente a ser conocíu como Shu, y Wu ye tamién conocíu como Wu oriental.
La última parte d'esti periodu tuvo marcada pola destrucción de Shu per parte de Wei nel 263, el derrocamientu de Wei pola dinastía Jin nel 265 y la destrucción de Wu por Jin nel 280.
El términu "Tres Reinos" ye una traducción inexacta, yá que cada estáu tuvo eventualmente gobernáu por un emperador que reclamaba'l so llexítimu derechu de socesión a la dinastía Han y non por reis. Sicasí, esta denominación convirtióse n'estándar ente los sinólogos.
Esti periodu históricu foi en gran manera vistu de forma romántica nes cultures de China, Xapón y Corea y a lo llargo del sureste asiáticu. Foi celebráu y popularizáu n'óperes, cuentos tradicionales, noveles, y en tiempos más recién, películes, series de televisión y videoxuegos. El más conocíu de toos, ye ensin dulda, el Romance de los Trés Reinos, una recreación ficticia d'esti periodu con una fonda fonderada histórica. El rexistru históricu autorizáu de la era ye Sanguo Zhi de Chen Shou, xunto coles anotaciones posteriores de Pei Songzhi sobre'l testu.
El periodu de los Trés Reinos ye unu de los más sangrientos na historia de China. Un censu de la población a finales de la dinastía Han oriental calculaba una población d'aproximao 56 millones, mientres otru censu posterior reporta aproximao 16 millones, teniendo en cuenta les imprecisiones de los rexistros censales de la dómina, ye seguro asumir qu'un ampliu porcentaxe de la población foi esterminada mientres les constantes guerres que se desamarraron mientres el periodu.
Colapsu del poder dinásticu[editar | editar la fonte]
La serie d'eventos que llevaron al colapsu de poder dinásticu y a l'ascensión de Cao Cao son desaxeradamente complexos. La muerte del Emperador Ling d'Han en mayu del 189 condució a una inestable rexencia sol xeneral al mandu He Jin y a una rivalidá anovada ente les facciones de los eunucos y de la burocracia civil común. Siguiendo al asesinatu de He Jin, el so más importante aliáu, el coronel-direutor de los criaos Yuan Shao lideró una masacre de los eunucos nos palacios imperiales. La revuelta resultante na capital dexó al xeneral fronterizu Dong Zhuo entrar en Luo Yang dende'l noroeste y tomar control de la corte imperial, empecipiando un periodu de guerra civil por toa China.
Dong Zhuo manipolió la socesión por que'l futuru emperador Xian pudiera xubir al tronu en llugar del so hermanascu mayor. En 190 una coalición liderada por Yuan Shao formar nes provincies orientales del imperiu contra él. La creciente presión condució al emperador Han y darréu al mesmu Dong Zhuo escontra Chang'an nel oeste en mayu de 191. Un añu más tarde foi asesináu nun golpe d'estáu y l'emperador permaneció mientres dellos señores de la guerra fuéronse asocediendo n'años posteriores.
L'ascensión de Cao Cao[editar | editar la fonte]
Nel 191 hubo delles conversaciones dientro de la coalición pa nomar a un emperador, y gradualmente los sos miembros empezaron a discrepar. La guerra abierta españó asina Dong Zhuo abandonó Luoyang. N'agostu del 195 l'emperador Xian dexó Chang'an y fixo un ventureru viaxe d'un añu de duración al este en busca de xente que sofitara la so causa. Pol 196, cuando foi recibíu por Cao Cao, la mayoría de los contendentes menores fueren o bien absorbíos por otros más grandes o destruyíos. Entós l'imperiu Han foi estremáu ente dellos señores de la guerra rexonales. Yuan Shao ocupó'l centru de la parte de septentrional de Ye y estendió el so dominiu al norte del Ríu Mariellu oponiéndose al de Gongsun Zan, que controlaba la frontera del norte. Cao Cao, que se dirixida al sur de Yuan, viose envolubráu nuna escaramuza contra Yuan Shu y Liu Biao, qu'ocupaben respeutivamente el calce del ríu Huai y les rexones del mediu Yangzi. Más al sur, el mozu señor Sun Ce establecía'l so dominiu nel baxu Yangzi. Nel oeste Liu Zhang caltenía la provincia de Yizhou mientres Hanzhong y el noroeste taben controlaos por una variopinta muestra de pequeños señores de la guerra como Ma Teng de Xiliang.
Cao Cao, que se convertiría nel fundador efectivu de Wei, axuntara un exércitu nel iviernu de 189. Absorbiera a unos 300.000 turbantes mariellos dientro del so exércitu,[1]al igual qu'a un bon númberu de grupos militares entamaos en forma de cles. Nel 196 estableció la corte imperial en Xuchang y desenvolvió colonies agrícoles militares pa caltener al so exércitu. Dempués de destruyir a Yuan Shu nel 197 y a los señores occidentales Lu Bu(198) y Liu Bei(199) en rápida socesión, Cao Cao esvió la so atención faía Yuan Shao nel norte, que por sigo mesmu esaniciara al so rival nortizu Gongsun Zan nesi mesmu añu.
Siguiendo a meses de planificación, dambos bandos enfrentaron les sos fuercies en Guangdu nel 200. Devasando los elevaos númberos de Yuan, Cao Cao ganó-y de forma decisiva y dexó tullíu al exércitu del norte. Nel 202, Cao Cao aprovechar de la ventaya de la muerte de Yuan Shao y de la división resultante ente los sos fíos p'avanzar faía'l norte del Río Mariellu. Prindó Ye nel 204 y ocupó les provincies de Ji, Bing, Qing y You. A la fin del 207, dempués d'una campaña rescamplu contra'l pueblu de Wuhuan, Cao Cao consiguiera un incontestable dominiu de la llanura del norte de China.
Los Cantiles Coloraos[editar | editar la fonte]
Nel 208, Cao Cao coló escontra'l sur col so exércitu cola esperanza d'unificar rápido l'imperiu. El fíu de Liu Biao, Liu Zong, rindió la provincia de Jing y Cao pudo prindar una flota considerable en Jiangling. Sicasí Sun Quan, el socesor de Sun Ce nel baxu Yangzi, siguió aguantando. El so conseyeru y xeneral Zhou Yu aseguró una alianza con Liu Bei, siendo él mesmu un refuxáu recién del norte. Los sos exércitos combinaos d'unos 50.000 homes[2] enfrentar a la flota de Cao Cao y a una fuercia de 220.000 homes esi iviernu en Chibi. Nesa dómina'l bandu de Cao Cao presumía de tener 800.000 homes,[3] pero eso yera una desaxeración pa desmoralizar a los enemigos y aumentar el so prestíu (el so exércitu sería d'aproximao daqué más de 220.000 soldaos).[3] Antes de la batalla'l xeneral Zhou Yu al mandu del exércitu de Sun Quan mandó que dieren latigazos a Huang Gai, unu de los sos más fieles oficiales. Esto formaba parte del plan que Zhou Yu escurrió. Antes d'esta orde falara con Huang Gai pa ver si aceptaba, y como esperaba aceptó. Tres esto Huang Gai siguiendo'l plan de Zhou Yu, axuntar con Cao Cao pa xunise con él. Cao Cao aceptó porque los sos espíes informárenlu de que Zhou Yu diéra-y latigazos, como castigu por un error que cometió Huang Gai, y porque Huang Gai traía con él a una bona parte de la flota enemiga. Cao Cao confiáu mandó a tola so flota ensin preparaciones pa una batalla y faciendo a los sos homes cantar poemes, baillar y celebrar la victoria. Pero xustu cuando les dos flotes atopáronse, Cao Cao vio que la flota del teniente yeren barcos incendiarios. Al nun preparar a la so flota convenientemente, los sos homes apenes pudieron reaccionar, perdiendo a casi tola so flota y salvándose a sigo mesmu pelos pelos.
Tres esta decisiva derrota, Cao Cao retirar al norte dexando a Sun Quan y Liu Bei sobrevivir y consolidase, dando la base a los futuros reinos Wu y Shu. Dempués de volver al norte, Cao Cao quedóse satisfechu asimilando les rexones del noroeste nel 211 y consolidando el so poder. De forma progresiva amontó los sos títulos y el so poder, aportando a eventualmente rei de Wei nel 217. Lui Bei entró na provincia de Yi y más tarde nel 214, movió a Liu Zhang como gobernante, dexando al so comandante Guan Yu al cargu de la provincia de Jing. Sun Quan, que tuviera mientres estos años ocupáu nes defenses contra Cao Cao nel sureste en Hefei, volvió la so atención a la provincia de Jing y al mediu Yangzi.
Les tensiones ente los aliaos faíense gradualmente visibles. Nel 219, dempués de que Liu Bei prindara con ésitu Hanzhong a manes de Cao Cao y mientres Guan Yu taba ocupáu nel asaltu de Fan, el comandante en xefe de Sun Quan, Lü Meng, prindó secretamente la provincia de Jing.
La tripartición de China[editar | editar la fonte]
Nel primer mes del 220 Cao Cao morrió, y nel décimu mes el so fíu Cao Pi destronó al emperador Xian y fixo llegar al so fin a la dinastía Han. Llamó al so estáu Wei y proclamóse a sí mesmu emperador en Luoyang. Nel 221 Liu Bei tomó'l nome d'Emperador d'Han, nun apueste pa restaurar a la cayida dinastía Han (el so estáu conozse históricamente como Shu o Shu-Han). Nesi mesmu añu, Wei dio a Sun Quan el títulu de rei de Wu. Un añu más tarde, les tropes de Shu-Han declararon la guerra a Wu y enfrentáronse a los sos exércitos na batalla de Yiling. En Xiaoting, Liu Bei foi desastrosamente derrotáu pol comandante de Sun Quan Lu Xun y forzáu a recular a Shu, onde morrió pocu dempués. Dempués de la muerte de Liu Bei, Shu y Wu recuperaron les rellaciones cordiales en perxuiciu de Wei, estabilizando asina la configuración del tripartitu. Nel 229, Sun Quan arrenunció a la so reconocencia del réxime de Cao Pi y declaróse a sí mesmu emperador en Wuchang.
El dominiu del norte pertenecía dafechu a Wei, mientres Shu ocupaba'l suroeste y Wu la zona central del sur y l'este. Les fronteres esteriores de los estaos taben xeneralmente llindaes a la estensión de la civilización china. Por casu, el control políticu de Shu na so frontera meridional atopábase llindáu poles tribus Tai del modernu Yunnan y Birmania, llamaos polos chinos "Los bárbaros del sur" (南蠻).
Población[editar | editar la fonte]
En términos de mano d'obra, Wei yera con diferencia'l más fuerte, reteniendo más de 660.000 families y 4.400.000 persones dientro de les sos fronteres. Shu tenía una población de 940.000, y Wu de 2.300.000. Polo que Wei tenía más del 58% de la población y alredor del 40% del territoriu. Con estos recursos, envalórase que pudo axuntar a un exércitu de 400.000 mientres Shu y Wu podía dirixir a unos 100.000 y 230.000 respeutivamente, a les traces el 10% de les sos respeutives poblaciones. L'alianza Wu-Shu contra Wei demostró ser una configuración militar estable; les fronteres básiques de los Trés Reinos apenes camudaron mientres más de cuarenta años.
Comerciu y tresporte[editar | editar la fonte]
En términos económicos la división de los Trés Reinos reflexaba una realidá que perduró largamente. Inclusive nos Song del norte, setecientos años dempués de los trés reinos, yera posible pensar en China como nun compuestu de trés grandes mercaos rexonales (l'estáu del noroeste yera llixeramente ambivalente, yá que tenía enllaces coles rexones del norte y Sichuan). Estes divisiones xeográfiques tán sorrayaes pol fechu de que les principales rutes de comunicación ente les trés rexones principales taben toes feches pol home: el Gran canal enllazando'l norte y el sur, el cámino de tresporte al traviés de les Tres gargantes del Yangzi xuniendo'l sur de China con Sichuan y les carreteres de galería xuniendo Sichuan col noroeste. La rotura ente les trés entidaes foi abondo natural ya inclusive antemanada pola previsión política de Zhuge Liang (ver el plan de Longzhong).
Afitamientu[editar | editar la fonte]
Nel 222 Liu Shan xubió al tronu de Shu tres la derrota y muerte del so padre. La derrota de Liu Bei en Yiling remató'l periodu d'hostilidá ente Wu y Shu y dambos usaron la oportunidá pa concentrase en problemes internos y nel enemigu esterior que representaba Wei. Pa Sun Quan, la victoria acabó coles sos medranes relatives a la espansión de Shu escontra la provincia de Jing y dirixó la so atención nos aboríxenes del sureste, a quien los chinos llamaben de forma colectiva'l pueblu Shanyue. Tres dellos ésitos nos sos enfrentamientos coles tribus, llogróse la victoria nel 234. Nesi añu Zhuge Gue acabó un asaltu de trés años sobre Danyang cola rindición de 100.000 Shanyue. De toos estos, 40.000 fueron movíos como auxiliares del exércitu Wu. Mentanto Shu tamién taba esperimentando problemes coles tribus indíxenes del sur. Los pueblos Yi del suroeste remontar contra l'autoridá Han, prindando y escalando la ciudá de Yizhou. Zhuge Liang, reconociendo la importancia de la estabilidá nel sur, ordenó la meyora de los exércitos Shu en tres columnes contra Yi. Lluchó dellos combates contra'l líder Meng Huo, a la fin de los cualos Meng sometióse. Dexar a un home de la so tribu morar na capital de Shu, Chengdu, como un oficial y los Yi formaron los sos propios batallones dientro del exércitu Shu.
La espediciones septentrionales de Zhuge Liang[editar | editar la fonte]
A la fin de la campaña nel sur de Zhuge Liang, realizóse l'alianza Wu-Shu y Shu tuvo llibertá pa dirixise escontra'l norte. Nel 227 Zhuge Liang treslladó los sos reximientos más importantes escontra Hangzhong, y empezó la batalla pel noroeste con Wei. L'añu siguiente, ordenó al xeneral Zhao Yun atacar dende'l gargüelu de Ji como una distracción mientres el mesmu Zhuge lideraba la fuercia principal escontra Qishan. Pero na vanguardia Ma La so sufrió una derrota táctica en Jieting y l'exércitu Shu viose forzáu a recular. Nos seis años siguientes Zhuge Liang intentó delles ofensives más, pero los problemes de suministru llindaben la so capacidá d'ésitu. Nel 234 lideró la so postrera gran ofensiva contra'l norte, algamando la llanura de Wuzhang al sur del ríu Wei. Sicasí, por cuenta de la so temprana muerte, l'exércitu Shu ver de nuevu forzáu a recular.
Wu y el desenvolvimientu de sur[editar | editar la fonte]
Nos tiempos de les grandes ofensives septentrionales de Zhuge Liang, l'estáu de Wu siempres permaneciera a la defensiva frente a les invasiones procedentes del norte. L'área alredor de Hefei atopar so una presión constante de Wei dempués de la batalla de los cantiles coloraos. La maquinaria de guerra creciera hasta tal puntu qu'enforma de los residentes escoyera emigrar y restablecese al sur del Yangzi. Dempués de la muerte de Zhuge Liang, los ataques na rexón de Huainan intensificáronse, pero magar tou Wei nun pudo romper la llinia de defenses llevantaes sobre'l ríu por Wu, qu'incluyíen la fortaleza de Ruxu.
El llargu reináu de Sun Quan ye consideráu como una dómina de bayura pal so estáu del sur. Les migraciones dende'l norte y l'asentamientu de los Shanyue amontó la mano d'obra pa l'agricultura, especialmente a lo llargo de los recodos inferiores del Yangzi y na comandancia de Kuaiji. El tresporte fluvial florió, coles construcciones de les canales de Zhedong y Jiangnan. El comerciu con Shu espolletó, con un enorme arribación d'algodón y el desenvolvimientu de les industries del metal y el celadón. El tresporte oceánicu foi ameyoráu hasta tal puntu que se fixeron viaxes per mar a Manchuria y a la islla de Taiwán. Nel sur, los mercaderes de Wu algamaron Linyi (nel sur de Vietnam) y Fu'nan (Camboya). Según espolletaba la economía, tamién lo faíen l'arte y la cultura. Nel delta del Yangzi, les primeres influencies budistes algamaron el sur dende Luoyang.
Decadencia y final de los Trés Reinos[editar | editar la fonte]
Dempués del 230 les tensiones empezaron a faese visibles ente'l clan imperial Cao y la cla Torca. Siguiendo a la muerte de Cao Zhen, el faccionalismo rescamplaba ente Cao Shuang y el gran comandante Torca Yi. Deliberadamente, Cao Shuang asitió a los sos partidarios en puestos importantes escluyendo a Torca, lo qu'él tomó como una amenaza. El poder del clan Torca, una de les grandes families terratenientes d'Haber, foi reforzáu poles victories militares de Torca Yi. Amás, Torca Yi yera un estratega y políticu desaxeradamente capaz. Nel 238 entartalló la rebelión de Gongsun Yuan y llevó a la rexón de Liangdong direutamente sol control central. N'última instancia, devasó a Cao Shuang nel xuegu de poderes. Aprovechándose d'una incursión de los homes del clan imperial a les tumbes de Gaoping, Torca dio un golpe d'estáu en Luoyang, arrampuñando l'autoridá de la facción de Cao Shuang. Hubo munches protestes frente al apolmonante poder de la familia Torca, siendo la más notable la de los Siete sabios de l'arbolea de bambú. Unu de los sabios, Xi Kang, foi executáu como parte de les purgues dempués de la cayida de Cao Shuang.
Conquista de Shu[editar | editar la fonte]
La decreciente fuercia del clan Cao reflexar na decadencia de Shu. Dempués de la muerte de Zhuge Liang, la so posición recayó en Jiang Wei, Fei Wei y Dong Yun, nesi orde. Pero dempués del 258, les polítiques Shu fueron controlaes cada vez más pola facción de les Torca y la corrupción foi n'aumentu. A pesar de los enérxicos esfuercios de Jiang Wei, protexíu de Zhuge, Shu foi incapaz d'asegurar nenguna victoria decisiva contra Wei. Nel 263, Wei llanzó un ataque en trés frentes y l'exércitu Shu foi forzáu a una retirada xeneral dende Hangzhong. Jiang Wei rápido caltuvo la posición en Jiange pero foi devasáu pol comandante Wei Deng Ai, que forzó al so exércitu a colar dende Yingping al traviés de territoriu que se consideraba impracticable. Al llegar l'iviernu d'esi añu, la capital Chengdu cayera y l'emperador Liu Chang rindiérase. L'estáu de Shu llegara al so fin dempués de cuarenta y trés años. Jiang Wei, sicasí, nun se rindió y nel so últimu intentu por restaurar Shu manipolió al xeneral Zhong Hui y convencer de remontase contra Torca Zhao y d'arrestar a Deng Ai. Sicasí la rebelión foi afayada y Zhong Hui y Jiang Wei morrieron a manes de los soldaos de Wei.
Conquista de Wu[editar | editar la fonte]
Siguiendo a la muerte de Sun Quan nel 252, el reinu de Wu entró nun periodu de decadencia progresiva. La triunfante represión Wei de les rebeliones na rexón de Huainan por Torca Zhao y Torca Shi amenorgaron cualquier oportunidá de la influencia de Wu. La cayida de Shu marcó un cambéu nes polítiques de Wei. Torca Yan (nietu de Torca Ti), dempués d'aceptar la rindición de Liu Shan, espulsó al emperador Wei y proclamó la so propia dinastía de Jin nel 264, acabando con cuarenta y seis años de dominiu Cao nel norte. Nel 269 Yang Hu, comandante Jin nel sur, empezar a preparar pa la invasión de Wu ordenando la construcción d'una flota y l'entrenamientu de marinos en Sichuan baxu Wang Jun. Cuatro años más tarde, Lu Kang, el postreru gran xeneral de Wu, morrió, ensin dexar nengún socesor competente. La entamada ofensiva Jin llegó finalmente nel iviernu de 279. Torca Yan llanzó cinco ofensives simultánees a lo llargo del ríu Yangzi dende Jiangkan a Jiangling mientres la flota de Sichuan saleaba ríu abajo faía la provincia de Jin. So la tensión d'un ataque tan enorme, les fuercies de Wu colapsaron y Jiangkang cayó nel tercer mes de 280, cerrando cerca d'un sieglu de conflictu.
Ver tamién[editar | editar la fonte]
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Tres Reinos.- Curtia cronoloxía histórica de China
- Otru cuadru cronolóxicu de la historia de China
- China Imperial nel Muséu Nacional d'Antropoloxía (Méxicu).
Referencies[editar | editar la fonte]
Bibliografía[editar | editar la fonte]
- de Crespigny, Rafe (2004). Generals of the South: The foundation and early history of the Three Kingdoms state of Wu (n'inglés). Canberra: Australian National University. Consultáu'l 9 de marzu de 2012.
- Eikenberry, Karl W. (1994). «The campaigns of Cao Cao». Military Review 74 (8): páxs. 56-64.
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q185043- Multimedia: Three Kingdoms