Idioma canarés
 ಕನ್ನಡ / kannaḍa' | |
|---|---|
| Faláu en |  India
|
| Falantes | 52 millones |
| Familia | Dravídica Drav. meridional |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | Karnataka |
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | kn
|
| ISO 639-2 | kan
|
| ISO 639-3 | kan
|
 Estensión del canarés, kannada | |
El canarés o kannaḍa (ಕನ್ನಡ) ye una de les llingües dravídiques de mayor espardimientu, documentada dende dómina temprana. Presenta distintes variedaes xeográfiques, qu'en xunto falen aproximao 44 millones de persones. Ye la llingua oficial nel estáu de Karnataka, unu de los cuatro estaos meridionales de la India. L'idioma kannada tien una historia lliteraria de más de mil años.[1]
Aspeutos históricos, sociales y culturales[editar | editar la fonte]
Distribución xeográfica[editar | editar la fonte]
El canarés fálase sobremanera en Karnataka n'India, y en cierta midida nos estaos cercanos d'Andhra Pradesh, Maharastra, Tamil Nadu y Kerala. Hai poblaciones destacables de falantes de canarés nos Estaos Xuníos y el Reinu Xuníu, y en menor midida en Canadá y Australia.
El kannada ye una llingua dravídica meridional y, d'alcuerdu, col estudiosu Sanford Steever, la so historia puede estremase en tres periodos: antiguu kannada (halegannada) 450-1200 d.C., kannada mediu (nadugannada) 1200-1700 d. C. y kannada modernu dende 1700 a l'actualidá. El kannada foi influyíu de forma apreciable pol sánscritu. Tamién pueden atopase influencies d'otres llingües como los prácritos y el pali. Iravatham Mahadevan demostró que'l kannada yá yera una llingua de rica tradición oral antes del s. III e.C., y sobre la base de les pallabres natives del kannada atopaes en testos escritos en prácrito y Brahmi inscripciones de la dómina. El kannada, por tanto, tuvo de falase nuna estensa rexón de manera estable.
L'eruditu K.V. Narayana afirma que munches llingües tribales qu'agora se consideren dialeutos kannada podríen tar más cerca de la forma anterior de la llingua con una menor influencia d'otros idiomes.
Influencia del sánscritu y prácrito[editar | editar la fonte]
Les fontes d'influencia na gramática lliteraria kannada paecen ser de tres veces; Gramática de Panini, les escueles de Paninian de la gramática sánscritasobremanera les escueles Katantra y Sakatayana y Prakrit gramática. La lliteratura Prakrit paecía prevalecer en Karnataka dende l'antigüedá. Les persones de fala vernácula Prakrit pueden tar en contautu colos falantes del kannada, influyendo asina na so llingua, inclusive primero que'l kannada fuera utilizáu pa fines alministrativos o llitúrxicos. La fonética, morfoloxía, vocabulariu, gramática y sintaxis de Kannada amuesen influencia significativa d'estos idiomes.
Dellos exemplos de les tadbhava o pallabres d'orixe Prakrit naturalizaes en kannada, son Banna derivaos de Vanna (Prakrit), Varna significáu del color (en sánscritu); arasu significa rei de raxen (sánscritu); hunnime significa lluna nueva de puṇṇivā (Prakrit), paurṇimā (sánscritu); y Rāyá de rāja rei significáu. [29] Kannada tien numberosos (tatsama) pallabres emprestaes como dina (díes), Kopa (roxura), Surya (sol), mukha (cara), nimiṣa (minutos), anna (arroz).[2]
[1] Monedes: - Delles monedes de principios de la dinastía Kadamba cola inscripción en kannada "Vira" y "Skandha" fueron atopaes en Satara. Una moneda d'oru con tres inscripciones de Sri y una inscripción embrivida del nome llamáu Bhagi, del rei Bhagiratha (c. 390-420 AD) n'antiguu kannada. Una moneda de cobre Kadamba datada nel sieglu 5 dC cola Srimanaragi inscripción en lletra kannada foi afayada nel distritu Banavasi. Afayáronse Monedes Uttara Kannada con lleendes Kannada que tomen el dominiu de la dinastía occidental de Ganga, el Chalukyas Badami, el Alupas, la Chalukyas occidental, el Rashtrakutas, la Hoysalas, l'Imperiu Vijayanagar, la dinastía Kadamba de Banavasi, la Keladi Nayakas y el Mysore Xuníu, les monedes Badami Chalukya siendo un recién descubrimientu. Les Kadambas de Goa son los únicos que tienen inscripción alternativa del nome del rei en kannada y devanágari por triplicao, unes monedes de la Kadambas de Hangal tamién tán disponibles.[3]
Estatus oficial[editar | editar la fonte]
El canarés ye una de les 22 llingües oficiales de la India y la llingua oficial del estáu de Karnataka.
Alfabetu[editar | editar la fonte]
Consonantes[editar | editar la fonte]
| ಕ | ಖ | ಗ | ಘ | ಙ |
| ka /kʌ/ | kha /kʰʌ/ | ga /gʌ/ | gha /gʱʌ/ | ṅa /ŋʌ/ |
| ಚ | ಛ | ಜ | ಝ | ಞ |
| ca /ʧʌ/ | cha /ʧʰʌ/ | ja /ʤʌ/ | jha /ʤʱʌ/ | ña /ɲʌ/ |
| ಟ | ಠ | ಡ | ಢ | ಣ |
| ṭa /ʈʌ/ | ṭhai /ʈʰʌ/ | ḍa /ɖʌ/ | ḍhai /ɖʱʌ/ | ṇa /ɳʌ/ |
| ತ | ಥ | ದ | ಧ | ನ |
| ta /tʌ/ | tha /tʰʌ/ | da /dʌ/ | dha /dʱʌ/ | na /nʌ/ |
| ಪ | ಫ | ಬ | ಭ | ಮ |
| pa /pʌ/ | pha /pʰʌ/ | ba /bʌ/ | bha /bʱʌ/ | ma /mʌ/ |
| ಯ | ರ | ಲ | ವ | ಶ |
| yá /jʌ/ | ra /ɾʌ/ | la /lʌ/ | va /ʋʌ/ | śa /ɕʌ/ |
| ಷ | ಸ | ಹ | ಳ | |
| ṣa /ʂʌ/ | sa /sʌ/ | hai /hʌ/ | ḷa /ɭʌ/ |
Vocales[editar | editar la fonte]
| ಅ | a /ʌ/ | ಕ | -align="center" | ಆ | ā /a:/ | ಕಾ | kā |
| ಇ | i /i/ | ಕಿ | ki | ||||
| ಈ | ī /i:/ | ಕೀ | kī | ||||
| ಉ | o /o/ | ಕು | ku | ||||
| ಊ | ū /o:/ | ಕೂ | kū | ||||
| ಋ | ṛ /rɨ/ ó /ru/ | ಕೃ | kṛ | ||||
| ಎ | y /y/ | ಕೆ | ke | ||||
| ಏ | ē /y:/ | ಕೇ | kē | ||||
| ಐ | ai /aj/ | ಕೈ | kai | ||||
| ಒ | o /o/ | ಕೊ | ko | ||||
| ಓ | ō /o:/ | ಕೋ | kō | ||||
| ಔ | au /aw/ | ಕೌ | kau |
Otros signos[editar | editar la fonte]
| ್ | Ø | ಕ್ | k |
| ಂ | am̩ | ಕಂ | kam̩ |
| ಃ | ah̩ | ಕಃ | kah̩ |
Consonantes dobles[editar | editar la fonte]
| ಕ್ಕ | ಕ್ಖ | ಕ್ಗ | ಕ್ಘ | ಕ್ಙ |
| kka | kkha | kga | kgha | kṅa |
| ಕ್ಚ | ಕ್ಛ | ಕ್ಜ | ಕ್ಝ | ಕ್ಞ |
| kca | kcha | kja | kjha | kña |
| ಕ್ಟ | ಕ್ಠ | ಕ್ಡ | ಕ್ಢ | ಕ್ಣ |
| kṭa | kṭhai | kḍa | kḍhai | kṇa |
| ಕ್ತ | ಕ್ಥ | ಕ್ದ | ಕ್ಧ | ಕ್ನ |
| kta | ktha | kda | kdha | kna |
| ಕ್ಪ | ಕ್ಫ | ಕ್ಬ | ಕ್ಭ | ಕ್ಮ |
| kpa | kpha | kba | kbha | kma |
| ಕ್ಯ | ಕ್ರ | ಕ್ಲ | ಕ್ವ | ಕ್ಶ |
| kya | kra | kla | kva | kḷa |
| ಕ್ಷ | ಕ್ಸ | ಕ್ಹ | ಕ್ಳ | |
| kśa | kṣa | ksa | kha |
Númberos[editar | editar la fonte]
| ೦ | 0 | ಶೂನ್ಯ śūn'yá | ||||||
| ೧ | 1 | ಒಂದು oṃdu | ||||||
| ೨ | 2 | -align="center" | ೩ | 3 | ಮೂರು mūru | |||
| ೪ | 4 | ನಾಲ್ಕು nālku | ||||||
| ೫ | 5 | ಐದು aidu | ||||||
| ೬ | 6 | ಆರು āru | ||||||
| ೭ | 7 | -align="center" | ೮ | 8 | -align="center" | ೯ | 9 | ಒಂಭತ್ತು oṃbhattu |
Ver tamién[editar | editar la fonte]
- Llista de llingües nacionales de la India Llista de llingües nacionales de la India
- Bangalore
- Canarés de Hubli
Referencies[editar | editar la fonte]
- ↑ Garg, Ganga Ram (1992). «Kannada literature», Encyclopaedia of the Hindu World: A-Aj, Volume 1. New Delhi: Concept Publishing Company. ISBN 81-7022-374-1.
- ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Kannada_language#History (n'inglés)
- ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Kannada_language (n'inglés)
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
Consulta la edición de Wikipedia n'idioma canarés.
- Xeneral
- Ethnologue Kannada (n'inglés)
- Descripción de la llingua Kannada (n'inglés)
- History of Kannada Language and Literature (n'inglés)
- List of Kannada websites on the Internet (n'inglés)
- Virtual Kannada Keyboard
- Aprendizaxe *
Kannada Learning Center (n'inglés)
- Learn Kannada (with audiu) (n'inglés)
- Learn Kannada (n'inglés)
- Basic sentences in Kannada (n'inglés)
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q33673
Multimedia: Kannada language