Edá Media

San Michaelis, n'Alemaña

Sigún la división tradicional de la historia la Edá Media ye la etapa de la Historia europea que s'estiende dende la cayía del Imperiu Romanu d' Occidente nel añou 476 hasta la cayía de Constantinopla (Imperiu Romanu d'Oriente) a manes de los turcos nel añu 1453, anque tamién s'empleen otres dates como la del Descubrimientu d'América o la Reforma relixosa de Luteru.

Tradicionalmente, esta llarga dómina subdivídese notres tres nomaes:

• Alta Edá Media, (sieglos V-X).
• Plena Edá Media, (sieglos X-XIII/XIV).
• Baxa Edá Media, (sieglos XIV-XV.

La Edá Media nel Materialismu Históricu

Dende la perspeutiva del materialismu históricu la Edá Media coincide col modu de producción feudalista (feudalismu) qu'entamara col fin del modu de producción esclavista (esclavismu) y finaría col pasu al modu de producción capitalista (capitalismu). Esta escuela nun fixa datas pa les dómines sinon cambeos nos sistemas socioeconómicos, anque esta división ta perdiscutida dao qu'en delles estayes xeográfiques nun esistió'l feudalismu (mayor parte de la Península Ibérica) polo qu'habría una continidá col Mundiu Antigu dafecho inaceptable pa otres escueles.

Fechos importantes na Sociedá Europea de la Dómina

Confórmase'l feudalismu, deriváu de los colonii baxorromanos, les cruzaes como Guerra Santa Católica, el desendolcu de les naciones modernes (Castiella, Francia, Pertual o Inglaterra). La creyación de les ciudaes medievales y los fueros, el desendolcu de la representación de las ciudaes na toma de decisiones del Reinu, la primer vegada foi en Llión en 1188 o la evolución llatina dando llugar a la nacencia de les llingües romániques.

La Edá Media na Península Ibérica

Si bien esta división tamién atiende a les distintes realidaes hestóriques de cada país o estaya xeográfica, asina na Península Ibérica considérase l'escomienzu de la Edá Media cola invasión de los pueblos norteafricanos y la cayida del reinu visigóticu de Toledo. En cambéu nun esiste tantu alcuerdu cola final de la dómina ya que, dependiendo de la Corona o Reinu peninsular o del hestoriador, fíxase d'estremáu mou.

Asina, el términu d'esta dómina ta fixada con delles dates:

• Reinu de Pertual: L'escomienzu de la dómina de los Descubrimientos.
• Corona de Castiella y Llión:
  • Toma de la ciudá de Granada y la consiguiente final del reinu nazarí.
  • Descubrimientu d'América.
• Reinu de Navarra:
  • Invasión de Castiella y asimilación del reinu na Corona.
• Corona d'Aragón:
  • Xunión de los reinos de las coronas d'Aragón y Castiella y Llión nes persones de Isabel I de Castiella y Llión y de Fernandu II d'Aragón.
• Reinu de Granada: Anque equí la división hestoriográfica ye más difícil, vien considerada la toma de Granada como'l final del Medievu nazarí.