Diferencies ente revisiones de «Calendariu romanu»

De Wikipedia
Navegar l'historial de mou interactivu
← Edición más antiguaEdición más nueva →
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualTestu wiki
Sin resumen de edición
Llinia 254: Llinia 254:
|}
|}
El vezu de nomar los años col nome de los cónsules nun foi continuu demientres toa la historia romana, pero la elección o denomación de los cónsules fízose siempre añalmente. La llista tradicional de cónsules usada polos romanos pa de. nomar los sos años entama en [[509 e.C.|509 e.C]]<ref>Mathieson RW, ''People, Personal Expression, and Social Relations in Late Antiquity'', [https://books.google.es/books?id=krcp3GU2MssC&pg=PA14&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Vol. II, p. 14.] Ann Arbor, University of Michigan Press, 2003.</ref>.
El vezu de nomar los años col nome de los cónsules nun foi continuu demientres toa la historia romana, pero la elección o denomación de los cónsules fízose siempre añalmente. La llista tradicional de cónsules usada polos romanos pa de. nomar los sos años entama en [[509 e.C.|509 e.C]]<ref>Mathieson RW, ''People, Personal Expression, and Social Relations in Late Antiquity'', [https://books.google.es/books?id=krcp3GU2MssC&pg=PA14&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Vol. II, p. 14.] Ann Arbor, University of Michigan Press, 2003.</ref>.

=== Reforma flavia ===
Gnaeus Flavius, secretariu (''scriba'') del censor Appius Claudius Caecus, introduxo una serie de reformes nel [[304 e.C.|304 e.C]]<ref>Michels (1949), p. 340.</ref>. Desconozse la naturaleza esacta de la reforma, pero atribúise-y la costumbre d'espublizar el calendariu por adelantáu, al principiu del mes, quitando-yos asina a los sacerdotes dél del so poder y favoreciendo la esistencia d'un calendariu más consistente y fiable pa los asuntos oficiales<ref>Lanfranchi T, ''[https://journals.openedition.org/mefra/1322 À propos de la carrière de Cn. Flavius]''. Mélanges de l'École Française de Rome, 125. doi:10.4000/mefra.1232</ref>.

=== Reforma xuliana ===
[[Xuliu César]], tres de la so victoria na so guerra civil y na so condición de ''pontifex maximus'', ordenó una reforma del calendariu nel añu [[46 e.C.]] La tarea encargóse-y a un grupu d'eruditos, ente los que piénsase que taben [[Sosíxenes]] d'[[Alexandría]]<ref>Pliniu, ''Historia Naturalis'', llibru XVIII, cap. 57.</ref> y el romanu Marcus Flavius<ref>Macrobius, ''[https://www.loebclassics.com/view/macrobius-saturnalia/2011/pb_LCL510.5.xml Saturnalia]'', llibru I, capítulu 14, versículu 2.</ref>. Los aspectos más destacaos de la reforma incluyeron la inserción de diez díes adicionales a lo llargo l'añu y l'añedíu regular d'un únicu día extra cada cuartu añu pa facer coincidir el calendariu romanu col añu solar. L'añu 46 e.C. foi el caberu del sistema vieyu ya incluyó trés meses adicionales, el primeru insertáu en febreru y los otros dos, nomaos ''Intercalaris Prior'' y ''Posterior'', anantes de les calendes d'avientu.

=== Caberes reformes ===
Tres del asesinatu de César [[Marcu Antoniu]] renomó'l mes de nacimientu de César, Quintilis, como ''Iulius'' (xunetu) n'honor del dirixente muertu. Tres de la derrota d'Antoniu n'[[Batalla d'Actium|Actium]], Augustu tomó'l control de Roma y, decatándose de que los sacerdotes habíen añedío díes bisiestos cada trés años en cuenta de cada cuatro, pol so vezu de contar inclusivamente, suspendió l'adición de díes bisiestos al calendariu demientres una o dos décades hasta que s'axustaran otra vuelta'l calendariu y l'añu solar. El añu [[8 e.C.]] el plebiscitu conocíu como ''Lex Pacuvia de Mense Augusto'' renomó'l sestu mes, Sextilis, como ''Augustus'' n'honor del nuevu emperador<ref>Rotondi (1912), p. 441.</ref><ref>Macrobius, ''Saturnalia'', llibru I, capítulu 12.</ref><ref>Dellos documentos afirmen que'l cambéu de nome del mes ficiérase nos años 26 o 23 e.C., pero la fecha de la ''Lex Pacuvia'' ye incierta. </ref>.

El calendariu, no principal, continuó ensin cambios na dómina imperial. Los exipcios, parte del imperiu, usaben el [[calendariu coptu]] o alexandrín, qu'Augustu mandara facer adaptando'l antiguu [[calendariu exipciu]] pa caltener so alliniamientu col romanu. Dellos emperadores camudaron los nomes de los meses pa dá-yos el de so o'l de so familia, pero esos nomes esapaecieron cuando ellos morrieron. [[Dioclecianu]] entamó la práctica d'establecer los ciclos d'indicción de 15 años, entamando cola realización del censu de [[297]]<ref>Mathieson RW, ''People, Personal Expression and Social Relations in Late Antiquity, vol. II'', p. 14. Ann Arbor, University of Michigan Press, 2003.</ref>: esta forma convirtiose nel formatu oficial de datar na dómina de [[Xustinianu I|Xustinianu]]. [[Constantín I|Constantinu]] estableció formalmente la selmana de 7 díes convirtiendo'l domingu en fiesta oficial en [[321]]. D'otra banda, el vezu de denomar los años colos nomes de los cónsules abandonose en [[541]]. El métodu romanu de numberar los díes del mes inxamás tuvo ampliamente estendíu nes provincies orientales, helenizaes, y foi abandonada pol [[Imperiu Bizantín]] nel so calendariu oficial.


== Bibliografía ==
== Bibliografía ==


* Kline AS, ''[https://www.poetryintranslation.com/PITBR/Latin/Fastihome.php Ovidiu, On the Roman Calendar]''. Poetry in Translation, 2004.
* Kline AS, ''[https://www.poetryintranslation.com/PITBR/Latin/Fastihome.php Ovidiu, On the Roman Calendar]''. Poetry in Translation, 2004.
*Michels AKL, ''The Calendar of Numa and the Pre-Julian Calendar''. Transactions & Proceedings of the APA, vol. 80, pp.320-346. Philadelphia, American Philological Association. 1949.
*Michels, AKL, ''The Calendar of the Roman Republic''. Princeton, 1967. ISBN 9781400849789
* Mommsen T, ''The History of Rome. Vol I: The Period Anterior to the Abolition of the Monarchy''. Richard Bentley, Londres, 1864.
* Mommsen T, ''The History of Rome. Vol I: The Period Anterior to the Abolition of the Monarchy''. Richard Bentley, Londres, 1864.
*Rotondi G, ''Leges Publicae Populi Romani''. Milán, Società Editrice Libraria, 1912.
* Rupke J, ''The Roman calendar from Numa to Constantine: Time, History and the Fasts''. Wiley, 2011. ISBN 978-0-470-65508-5
* Rupke J, ''The Roman calendar from Numa to Constantine: Time, History and the Fasts''. Wiley, 2011. ISBN 978-0-470-65508-5


Revisión a fecha de 15:01 12 feb 2021

Calendariu romanu
calendariu
Llocalización
Cambiar los datos en Wikidata

El calendariu romanu yera'l calendariu utilizáu na dómina de la monarquía y la república romanes. El términu inclúi, xeneralmente, al calendariu xulianu establecíu poles reformes del dictador Xuliu César y l'emperador Augustu a finales del sieglu I e.C., y delles veces úsase tamién pa denomar cualisquier sistema de cuenta inclusiva al traviés de les calendes, les nones y los idus de los meses, a la manera romana. El términu exclúi xeneralmente al calendariu alexandrín del Exiptu romanu, que caltuvo los doce meses del calendariu exipciu anterior; el calendariu bizantín del Imperiu bizantín, que xeneralmente nomaba los meses romanos col nome que teníen nos antiguos calendarios griegos, de doce meses; y el calendariu gregorianu, que axustó'l sistema xulianu pa facelu más averáu al añu tropical.

Los díes romanos contábanse inclusivamente hacia delante según la so prosimidá a trés díes principales: el primeru del mes (nomáu día de calendes), ún allugáu un poco primeru de la metá del mes, nún día variable según los meses (día d'idus) y el octavu día (el novenu, si contamos inclusivamente[1]) primeru d'elli, el día de nones. No que cinca a los meses, el calendariu orixinal consistía en diez meses qu'entamaben, en primavera, col de marzu; l'iviernu quedaba como un lapsu de díes desorganizaos. Estos meses cubríen 38 ciclos nundinales, caún compuestu por una selmana d'ocho díes (nueve contaos inclusivamente, y por eso reciben esi nome) que finaba con un día dedicáu a los rituales relixosos y a día de mercáu. El periodu invernal, colos restantes 61 díes (los ciclos nundinales cubríen un total de 304) foi, posteriormente, dividíu en dos meses: xineru y febreru.

L'orixe d'esti calendariu atribúise a dos de los reis llexendarios de la ciudá, Rómulu y Numa Pompiliu. Hai nicios claros de qu'esti calendariu foi deriváu a partir d'un calendariu llunar: les calendes, les nones y los idus parecen derivar, respectivamente, del primer día de cuartu creciente tres la lluna nueva, del caberu día del cuartu creciente y del día de lluna enllena. Esti sistema nun cuadraba col añu solar, y poro'l calendariu, como todos los llunisolares, tenía de ser intercaláu, esto ye, completáu, constantemente pa consiguir mantener les fiestes relixoses y otres actividaes públiques nes son feches adecuaes. Por razones supersticioses los romanos facíen estes intercalaciones nel mes de febreru, inclusu dempués de qu'esti dexara de ser consideráu'l caberu mes del añu.

Tres del establecimientu de la República romana los años entamaron a recibir el nome de los cónsules, y el control sobre la intercalación recayó nos pontífices, que delles veces abusaron del so poder allargando los años nos que mandaben los sos aliaos políticos y acortando aquellos nos que'l consuláu taba controláu polos rivales políticos de so. Tres de ganar la so guerra con Pompeyu, Xuliu César usó la so posición como pontífice máximu pa sacar alantre una reforma del calendariu nel 46 e.C.; una reforma que fizo que l'añu del so tercer consuláu durara 446 díes. Con esta reforma, col envís d'evitar interferir coles ceremonies relixoses de Roma, entamaron a intercalase los díes al final de los meses ensin axustar nin les nones nin los idus, inclusu nos meses qu'acabaron teniendo 31 díes. El calendariu xulianu taba previsto que tuviera un únicu día intercaláu extra el 24 de febreru (el día de la VI Kal. Mart. repetíase, y el día añedíu nomábase ante diem bis sextum Kalendas Martias) una vez cada cuatru años, pero tres del asesinatu de César los pontífices interpretaron esta disposición contando inclusivamente y añedieron por error esti día "bisestu" (bis sextum) cada trés años. Pa cuadrar el calendariu col tiempu solar Augustu viose obligáu a suspender la intercalación d'esi día demientres una o dos décades. El calendariu resultante siguió siendo llixeramente mayor que l'añu solar. De resultes, nel sieglu XVI la fecha de la Pascua taba tan alloñada del equinocciu de primavera que'l papa Gregoriu XIII ordenó axustar el calendariu; les sos modificaciones dieron como resultáu'l calendariu gregorianu, l'oficial de la Cristiandá occidental de magar.

Historia

Calendariu llunar prehistóricu

Créese que'l calendariu romanu primitivu yera un calendariu llunar observacional nel que los meses entamaben cuando se víen los primeros signos d'un nuevu cuartu creciente, tras la lluna nueva. Como un ciclu llunar dura 29 díes y mediu, la duración d'esos meses tenía que ser de 29 o 30 días. Doce meses d'esos sedríen en total 10-11 díes menos que los 365 díes d'un añu solar, de forma que sin axustes esi calendariu diría rápidamente descuadrándose coles estaciones de forma asemeyada a lo que-y pasa al calendariu islámicu. Como'l calendariu romanu posterior tien un fuerte componente estacional, coles sos fiestes relixoses asociaes, créese que'l primitivu evitaba esti descuadre coles estaciones usando dalguna forma de intercalación, o quiciás suspendiendo'l calendariu demientres l'iviernu. A esti respectu Rüpke recueye que Varru falaba d'una llei del sieglu V e.C. que recueye l'usu d'un mes intercalari, un mes intercaláu[2]. Esto ye, pa elli, una evidencia de que'l calendariu romanu yera llunisolar, y correxía les variaciones que faen que'l calendariu islámicu ruede a lo llargo del añu de la mesma forma que'l calendariu xudíu: añediendo un 13ᵘ mes[3].

La selmana romana d'ocho díes, el ciclu nundinal, usábenla tamién los sos vecinos etruscos, que organizaben d'alcuerdu con ella les audiencies reales. Yera, presumiblemente, una sodivisión del antiguu calendariu romanu, atribuyíu lexendariamente a Rómulu o Serviu Tuliu.

Calendariu lexendariu de 10 meses

El primer calendariu romanu del que nos informen los propios autores romanos yera ún con 10 meses, caún de 30 o 31 díes[4][5]; los cuatro meses de 31 díes yeren nomaos "llenos" (pleni) y los otros "baleros" (cavi)[6][7]. Los 304 díes d'esti calendariu comprendíen esactamente 38 ciclos nundinales. Ente'l fin del caberu mes y l'entamu del añu siguiente, al siguiente equinocciu de primavera, había un periodu de díes que nun correspondía a dengún mes: yera l'iviernu, nel que nun había nin llabor nel campu nin actividá militar, y que dedicábase, ente más coses, a ritos relixosos de purificación coleutiva. Magar que xeneralmente considérase que nesti sistema los restantes díes del añu formaben una especie de "iviernu" desorganizáu, la historia (güei perdida) de Liciniu Macer aparentemente dicía que'l calendariu romanu antiguu usaba, en cuenta d'eso, la intercalación, añediendo díes sueltos entre los meses p'axustar el calendariu a les estaciones[4][8].Y Macrobiu, d'otra banda, afirma que se dexaba qu'esti calendariu fora desplazándose hasta que los meses de branu ya iviernu taben completamente descolocaos, y nesi momentu simplemente intercalábense díes, que nun pertenecíen a dengún mes, hasta que los meses cuadraran otra vuelta cola so posición orixinal[9][10].

Los escritores romanos de sieglos posteriores atribuyeron la creación a esti calendariu a Rómulu[11][12], el so primer rei llexendariu y héroe cultural. Sicasí, yera vezu atribuí-y a esti rei llexendariu toes les práctiques y tradiciones de las que se perdiera recuerdu del so orixen esactu, pa dá-yos así el valir que-y aportaba el pesu de la tradición. Dellos eruditos, por otra parte, dubien de la mesma esistencia d'esti calendariu, del que namái queda testimoniu en fontes escrites tardorrepublicanes ya de la dómina imperial y cuya esistencia deduzse namái de los nomes de los meses conservaos. Asina, Rüpke defende que la esistencia d'esi calendariu ye un constructu posterior, algo demostráu pola sospechosa coincidencia en duración del supuestu "añu romulanu" cola de los diez primeros meses del calendariu xulianu ye sospechosa, y afirma que "lo únicu que puede afirmase ye que'l calendariu republicanu foi precedíu por un calendariu con doce meses llunares auténticos: seis que recibíen nomes de dioses, y otros seis a los que se denomaba namás pol ordinal"[3].

Seya como fora, los primeros meses derivaron el so nome del de la divinidá o cultu al que taben consagraos; los siguientes nombrábense namái col ordinal del númberu d'orde que-yos correspondía, magar que n'años posteriores dellos reformadores camudaríen el nome de dalgunos.

Calendariu de Rómulu
# Mes Duración
1 Martius 31 díes Mes consagráu n'honor a Marte, pa de los fundadores míticos de Roma, Rómulu y Remu. Marte yera'l protector del home romanu nes sos xeres d'agricultor y soldáu. Les dos actividaes daben comienzu nesti momentu del añu.
2 Aprilis 30 díes Según una hipótesis esti mes taba consagráu a Venus, nomada Apru en llingua etrusca. Otra hipótesis diz que yera'l mes nel qu'aportaba la primavera, la estación na que entamen a abrise (aperire) les flores.
3 Maius 31 díes Algunos afirmen qu'esti mes taba dedicáu a la diosa Maya, ma de Mercuriu. Maya encargábase de la fertilidá de los campos, y la so fiesta cellebrábase esti mes. Otros autores dicen que'l nome débese a qu'esti mes yera'l que se dedicaba a la veneración de los antepasaos, los maiores.
4 Iunius 30 díes Mes consagráu a Xunu (Iuno), la reina de los dioses, protectora del llar, de los casorios y de les muyeres. Otra teoría sostién que'l mes dedicábase a festexar a los descendientes, los iuniores.
5 Quintilis[13] 31 díes Mes quintu (quinque: cinco).
6 Sextilis 30 díes Mes sestu. (sex: seis).
7 Septembris 30 díes Mes séptimu (septem: siete).
8 Octobris 31 díes Mes octavu (octo: ocho).
9 Novembris 30 díes Mes novenu (novem: nueve).
10 Decembris 30 díes Mes décimu (decem: diez).

Esta, sicasí, nun ye la única versión sobre cómo yera esti calendariu que se conserva nes fontes escrites conservaes. Asina, Plutarcu, nes sos Vides paraleles, diznos que'l calendariu de Rómulu fuera un calendariu solar, y siguía'l principiu xeneral de que l'añu tenía 360 díes. Los meses, según elli, yeren namái usaos secundariamente y taben poco sistematizaos, habiendo unos de 20 díes y otros de 35 o más[14][15].

Calendariu republicanu

El calendariu de la dómina de la República romana yera distinto a esti. Siguía los calendarios griegos, asumiendu la esistencia d'un ciclu llunar de 29 díes y mediu y un añu sinódicu de 12 meses y mediu (368 díes y 3⁄4 ), axustaos cada cuartu añu añediendo dos meses intercalaos[6]. Esos dos meses añedíense al final del añu, demientres l'iviernu, anantes del mes intercaláu que yera añedíu cada dos años: los dos meses extra yeren nomaos xineru y febreru, y el mes intercaláu biañalmente nomábase, nel calendariu griegu, Mercedonius[6].

Los romanos, d'otra banda, nun siguíen la práctica griega habitual d'alternar meses de 29 y 30 díes y alternar la duración, de 29 y 30 díes, de los sos meses intercalaos. En cuenta d'ello, los meses 1u, 3u, 5u ya 8u teníen 31 díes, y tolos meses restantes, sacante febreru (que tenía 28 díes nos años normales), teníen 29, lo que facía un total de 355 díes. El mes intercaláu de los romanos tenía siempre 27 días, pero nun yera un mes independiente: insertábase dientro del mes de febreru, alternando ente dempués del día de la finalización de las Terminalias (fiestes n'hmonor del dios Términu), el día 23 (día VII de les calendes de marzu), y dempués del día 24. Los restantes díes de febreru yeren sustituyíos polos díes correspondientes de Mercedonius[16]; esos caberos 6-7 díes de febreru yeren, dafechu, nomaos y contaos inclusivamente anantes de les calendes de marzu, y yeren tradicionalmente díes de cellebración del añu nuevu. Esto parez tener sío orixinaú a partir de les supersticiones romanes rellacionaes cola numberación y l'orde de los meses. Piénsase tamién que la igua del calendariu romanu en meses con númberu impar de díes derívase de les supersticiones pitagóriques que rellacionaben los númberos nones cola suerte, y los pares cola mala suerte[17].

Estos cambeos, basaos nel calendariu pitagóricu de los griegos, atribuyíense xeneralmente, ente los romanos, a Numa Pompiliu, sucesor de Rómulu y segundu de los reis de Roma, qu'habría añedío tamién, según la mayoría les fontes clásiques los dos meses extra[18].[19] Magar que según Titu Liviu Numa instituyera un calendariu llunar, dempués atribúi-y l'establecimientu d'un sistema d'intercalación en ciclos de 19 años equivalente al ciclu metónicu[20] (periodu nel que les fases llunares vuelven coincidir el mesmu día del añu) sieglos anantes a que lo ficieren los astrónomos babilonios y griegos[21]. Plutarcu, pela so banda, atribúi-y el méritu de tener finao el caos del calendariu anterior a elli, estableciendo un calendariu de 12 meses y un total de 354 díes —la duración de los años llunar y griegu— correxíu cola intercalación bienal d'un mes de 22 díes[14][15].

Acordies col llibru de Titu Liviu Ab Urbe Condita Libri l'entamu del añu consular pasó de marzu al 1 de xineru nel añu 154 e.C. pa facer frente a una rebelión en Hispania[22]. Plutarcu creía que Numa fora'l responsable de colocar xineru y febreru como los dos primeros meses del calendariu[14][15]. Ovidiu, pela so banda, afirma que xineru entamó siendo'l primer mes y febreru l'últimu, y que l'orde actual debese a los decenviros[23]. W. Warde Fowler cree que los sacerdotes romanos siguieron tratando a xineru y febreru como los caberos meses del calendariu demientres tol periodu republicanu[24].

Calendariu republicanu romanu (c. 700 e.C. o c. 450 e.C. – 46 e.C.)
Asturianu Llatín Significáu del nome Duración (en díes)[14][15][25]
1er

añu

(común)

2u

añu

(bisiestu)

3u

añu

(común)

4u

añu

(bisiestu)

1. Xineru I. Mensis Ianuarius Mes de Xanu 29 29 29 29
2. Febreru II. Mensis Februarius Mes de los Februa 28 22 28 23
Mes intercaláu Intercalaris Mensis (Mercedonius) Mes de salarios 27 27
3. Marzu III. Mensis Martius Mes de Marte 31 31 31 31
4. Abril IV. Mensis Aprilis Mes d'Afrodita (nome del que podría tener derivao'l nome d'esa divinidá en llingua etrusca: Apru). 29 29 29 29
5. Mayu V. Mensis Maius Mes de Maya 31 31 31 31
6. Xunu VI. Mensis Iunius Mes de Xunu 29 29 29 29
7. Xunetu VII. Mensis Quintilis Quintu mes (esti mes y los sucesivos caltienen el nome que teníen nel calendariu anterior, qu'entamaba en marzu) 31 31 31 31
8. Agostu VIII. Mensis Sextilis Sestu mes 29 29 29 29
9. Setiembre IX. Mensis September Séptimu mes 29 29 29 29
10. Ochobre X. Mensis October Octavu mes 31 31 31 31
11. Payares XI. Mensis November Novenu mes 29 29 29 29
12. Avientu XII. Mensis December Décimu mes 29 29 29 29
Total de díes del añu: 355 376 355 377

El vezu de nomar los años col nome de los cónsules nun foi continuu demientres toa la historia romana, pero la elección o denomación de los cónsules fízose siempre añalmente. La llista tradicional de cónsules usada polos romanos pa de. nomar los sos años entama en 509 e.C[26].

Reforma flavia

Gnaeus Flavius, secretariu (scriba) del censor Appius Claudius Caecus, introduxo una serie de reformes nel 304 e.C[27]. Desconozse la naturaleza esacta de la reforma, pero atribúise-y la costumbre d'espublizar el calendariu por adelantáu, al principiu del mes, quitando-yos asina a los sacerdotes dél del so poder y favoreciendo la esistencia d'un calendariu más consistente y fiable pa los asuntos oficiales[28].

Reforma xuliana

Xuliu César, tres de la so victoria na so guerra civil y na so condición de pontifex maximus, ordenó una reforma del calendariu nel añu 46 e.C. La tarea encargóse-y a un grupu d'eruditos, ente los que piénsase que taben Sosíxenes d'Alexandría[29] y el romanu Marcus Flavius[30]. Los aspectos más destacaos de la reforma incluyeron la inserción de diez díes adicionales a lo llargo l'añu y l'añedíu regular d'un únicu día extra cada cuartu añu pa facer coincidir el calendariu romanu col añu solar. L'añu 46 e.C. foi el caberu del sistema vieyu ya incluyó trés meses adicionales, el primeru insertáu en febreru y los otros dos, nomaos Intercalaris Prior y Posterior, anantes de les calendes d'avientu.

Caberes reformes

Tres del asesinatu de César Marcu Antoniu renomó'l mes de nacimientu de César, Quintilis, como Iulius (xunetu) n'honor del dirixente muertu. Tres de la derrota d'Antoniu n'Actium, Augustu tomó'l control de Roma y, decatándose de que los sacerdotes habíen añedío díes bisiestos cada trés años en cuenta de cada cuatro, pol so vezu de contar inclusivamente, suspendió l'adición de díes bisiestos al calendariu demientres una o dos décades hasta que s'axustaran otra vuelta'l calendariu y l'añu solar. El añu 8 e.C. el plebiscitu conocíu como Lex Pacuvia de Mense Augusto renomó'l sestu mes, Sextilis, como Augustus n'honor del nuevu emperador[31][32][33].

El calendariu, no principal, continuó ensin cambios na dómina imperial. Los exipcios, parte del imperiu, usaben el calendariu coptu o alexandrín, qu'Augustu mandara facer adaptando'l antiguu calendariu exipciu pa caltener so alliniamientu col romanu. Dellos emperadores camudaron los nomes de los meses pa dá-yos el de so o'l de so familia, pero esos nomes esapaecieron cuando ellos morrieron. Dioclecianu entamó la práctica d'establecer los ciclos d'indicción de 15 años, entamando cola realización del censu de 297[34]: esta forma convirtiose nel formatu oficial de datar na dómina de Xustinianu. Constantinu estableció formalmente la selmana de 7 díes convirtiendo'l domingu en fiesta oficial en 321. D'otra banda, el vezu de denomar los años colos nomes de los cónsules abandonose en 541. El métodu romanu de numberar los díes del mes inxamás tuvo ampliamente estendíu nes provincies orientales, helenizaes, y foi abandonada pol Imperiu Bizantín nel so calendariu oficial.

Bibliografía

  • Kline AS, Ovidiu, On the Roman Calendar. Poetry in Translation, 2004.
  • Michels AKL, The Calendar of Numa and the Pre-Julian Calendar. Transactions & Proceedings of the APA, vol. 80, pp.320-346. Philadelphia, American Philological Association. 1949.
  • Michels, AKL, The Calendar of the Roman Republic. Princeton, 1967. ISBN 9781400849789
  • Mommsen T, The History of Rome. Vol I: The Period Anterior to the Abolition of the Monarchy. Richard Bentley, Londres, 1864.
  • Rotondi G, Leges Publicae Populi Romani. Milán, Società Editrice Libraria, 1912.
  • Rupke J, The Roman calendar from Numa to Constantine: Time, History and the Fasts. Wiley, 2011. ISBN 978-0-470-65508-5

Referencies

  1. ↑ Decimos que contamos inclusivamente cuando incluyimos el día que tomamos como aniciu del periodu de cuenta. Asina, si un domingu entamamos a contar una selmana a partir d'esi día podemos facelu de dos formes: non inclusivamente, de forma que'l llunes ha ser el primer día y, poro, ente domingu y domingu hai una selmana, esto ye, siete díes; ya inclusivamente. Al facelu asina contamos el domingu d'aniciu como primer día y el domingu siguiente será l'octavu día: dicimos que pasaron "ocho díes" como sinónimu de selmana. Esti ye l'orixe tamién d'espresiones como "quincena" pa referise a dos selmanes (15 díes contaos inclusivamente), o "cincuesma", fiesta cristiana cellebrada 49 díes dempués de Pascua. Los romanos contaben inclusivamente, y asina la nona ye, por númberu, 8 díes antes del idus... que son 9 contaos inclusivamente.
  2. ↑ Macrobius, Saturnalia, llibru 1, capítulu 13, versículu 21.
  3. ↑ 3,0 3,1 Rüpke, pp. 23-24..
  4. ↑ 4,0 4,1 Macrobius, Saturnalia, llibru 1, capítulu 13, versículu 20.
  5. ↑ Kaster RA (ed), Saturnalia, vol. I, p. 137. Loeb Classical Library, nº 510. Harvard University Press, 2011. ISBN 9780674996496
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Mommsen, p. 218.
  7. ↑ Key TH, Calendarium, en A History of Greek and Roman Antiquities, p. 222-223. John Murray, Londres, 1875.
  8. ↑ Kaster RA (ed), Saturnalia, vol. I, p. 165. Loeb Classical Library, nº 510. Harvard University Press, 2011. ISBN 9780674996496
  9. ↑ Macrobius, Saturnalia, llibru 1, capítulu 12, versículu 39.
  10. ↑ Kaster RA (ed), Saturnalia, vol. I, p. 155. Loeb Classical Library, nº 510. Harvard University Press, 2011. ISBN 9780674996496
  11. ↑ Macrobius, Saturnalia, llibru 1, capítulu 12, versículos 5 y 38.
  12. ↑ Kaster RA (ed), Saturnalia, vol. I, pp. 137 y 155. Loeb Classical Library, nº 510. Harvard University Press, 2011. ISBN 9780674996496
  13. ↑ Tamién denomáu Quinctilis; ver, por exemplu, The Oxford companion to the year, p. 699. Oxford University Press, Bonnie Blackburn & Leofranc Holford-Strevens, 1999.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Plutarcu, Vides paraleles, capítulu 18.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 Perrin B, The Parallel Lives, vol. I, The life of Numa. Loeb Classic Library. Cambridge, Harvard University Press, 2014.
  16. ↑ Rupke, p. 40.
  17. ↑ Mommsen, p. 219.
  18. ↑ Macrobiu, Saturnalia, Llibru I, capítulu 12, versículu 34.
  19. ↑ Plutarcu recueye esta tradición al tiempu que diz que l'usu d'estos meses remontábase probablemente a tiempos de Rómulu. Esto recuéyelo Bernadotte Perrin na so edición de les Vides Paraleles de Plutarcu, espublizada en 1914 por la Harvard University Press na so Biblioteca Clásica Loeb (p. 368 y ss.).
  20. ↑ Roberts C (trad.), Titu Liviu, The History of Rome, Vol. 1, capítulu 19, versículu 6. J. M. Dent & Sons, Ltd., London, 1905.
  21. ↑ Esta equivalencia foi descrita por primer vez por Templen Stanyan na so historia, espublizada en 1707, de la historia de l'Antigua Grecia (p. 330).
  22. ↑ Ab urbe condita libri, capítulos 47.13 y 47.14..[47.13] Nel añu 598u de la fundación de la ciudá los cónsules entamaron a tomar posesión del so cargu'l 1 de xineru.[47.14] La causa que motivó esti cambeu nes eleiciones foi una rebelión n'Hispania.
  23. ↑ Kline, Llibru II: Introducción.
  24. ↑ Fowler WW, The Roman Festivals of the Period of the Republic, p. 5. Macmillan & Co, Nueva York, 1899.
  25. ↑ Macrobiu, Saturnalia.
  26. ↑ Mathieson RW, People, Personal Expression, and Social Relations in Late Antiquity, Vol. II, p. 14. Ann Arbor, University of Michigan Press, 2003.
  27. ↑ Michels (1949), p. 340.
  28. ↑ Lanfranchi T, À propos de la carrière de Cn. Flavius. Mélanges de l'École Française de Rome, 125. doi:10.4000/mefra.1232
  29. ↑ Pliniu, Historia Naturalis, llibru XVIII, cap. 57.
  30. ↑ Macrobius, Saturnalia, llibru I, capítulu 14, versículu 2.
  31. ↑ Rotondi (1912), p. 441.
  32. ↑ Macrobius, Saturnalia, llibru I, capítulu 12.
  33. ↑ Dellos documentos afirmen que'l cambéu de nome del mes ficiérase nos años 26 o 23 e.C., pero la fecha de la Lex Pacuvia ye incierta.
  34. ↑ Mathieson RW, People, Personal Expression and Social Relations in Late Antiquity, vol. II, p. 14. Ann Arbor, University of Michigan Press, 2003.

.

Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Calendariu_romanu&oldid=3224492»