Mar de Frisia

Mar de Frisia
Patrimoniu de la Humanidá — UNESCO
	Mapa del mar de Frisia.
Llugar	Alemaña; Países Baxos; Dinamarca
Criterios	Natural: viii, ix, x
Referencia	1314
Inscripción	2009 (XXXIII Sesión)
Estensiones	2014
Área	Europa y América del Norte
Coordenaes	Non

Mar de Frisia
Situación
Tipu	mar
Parte de	mar del Norte
Coordenaes	53°32′N 6°53′E / 53.53°N 6.88°E
	Mar de Frisia Mar de Frisia (Países Baxos)
Datos
Superficie	10 000 km²
Llonxitú	500 km

El mar de Frisia (Wattenmeer n'alemán, Waddenzee en neerlandés, Waadsee en frisón, Wattensee en baxu alemán y Vadehavet en danés) ye un mar asitiáu ente les islles Frisies y el mar del Norte per un sitiu y les mariñes neerlandesa, alemana y danesa pol otru. Formáu por una llanura de marea, ye bien pocu fondu, inclusive mientres la marea baxa consiste en grandes planicies arenoses atayaes por canales de drenaxe que evacúen l'agua (ello ye que ye posible travesalo a cuerpu, llegando del continente a delles de les islles o viceversa). Danse tamién grandes corrientes. Tien unos 450 quilómetros de llargu y ente 5 y 30 d'anchu, con una superficie d'unos 10.000 km².^[1]

Naturaleza[editar | editar la fonte]

La pallabra wad ye neerlandesa y significa "vau" (Baxu alemán y alemán, Watt; danés, Vade). La superficie ta carauterizada por amplies llanures lodosas de marea, fondes trincheres de marees y les islles que s'atopen dientro d'esto, una rexón de cutio apostada ente'l mar y la tierra. El paisaxe formóse mientres gran parte de marees ciclóniques nos sieglos X al XIV, enchiendo y llevando anterior tierra d'alteria detrás de les dunes costeres. Les islles actuales son el restu de les anteriores dunes costeres.

Les islles tán marcaes por dunes y amplies sableres arenoses escontra'l mar del Norte y mariña baxa y de marees escontra'l mar de Frisia. L'impautu de foles y corrientes, lleven sedimentos, ta camudando amodo l'esquema de les islles. Por casu, les islles de Vlieland y Ameland moviéronse escontra l'este a lo llargo de los sieglos, perdiendo tierra per un sitiu y creciendo pol otru.

El mar de Frisia ye famosu pola so rica flora y fauna, especialmente aves. Cientos de miles de limícolas, anatinos y anserinos usen la zona como una parada nes sos migraciones o llugar d'ivernada, y ye tamién un ricu hábitat pa gaviluetes y estérnidos.^[2] Güei, una gran parte del mar de Frisia ta protexida en cooperación de los trés países implicaos; veanse los Parques nacionales del mar de Frisia pa les árees protexíes dientro de les fronteres alemanes.

Los gobiernos de los Países Baxos, Dinamarca y Alemaña trabayaron xuntos dende 1978 na proteición y caltenimientu del mar de Frisia. La cooperación toma l'alministración, la monitorización y l'investigación, según asuntos políticos. Entá más, en 1982, una Declaración conxunta sobre la proteición del mar de Frisia roblar pa coordinar actividaes y midíes pa la proteición del mar de Frisia. En 1997, adoptóse un Plan trilateral del mar de Frisia.^[3]

El mar de Frisia foi designáu un güelga d'importancia internacional, protexida pol Conveniu de Ramsar el 15 de payares de 1991 (nᵘ 537: "Mar de Frisia de Schleswig-Holstein y árees axacentes" - Schleswig-Holsteinisches Wattenmeer)54°30′N 008°40′E / 54.500°N 8.667°E / 54.500; 8.667. La zona protexida abarca 454,988 ha. Tien una elevación de -15 a 50 msnm. Esti sitiu entiende 40% del mar de Frisia y ta formáu por amplies llanures lodosas, ríos, bancos de sable, dunes, marismas salobres, gorbizales ya islles. Pasen pellí más de dos millones d'aves migratories. En particular, aproximao 70% de tola población europea de Tadorna tadorna (180.000). Hai invertebraos acuáticos endémicos, reptiles amenaciaos y anfibios, y ye una zona importante pa la cría de la Phoca vitulina. Desenvuélvense actividaes de ganadería, turismu, la caza, la pesca de mariscu, actividaes militares y el remu.

En xunu de 2009, la Unesco incluyó les partes alemana y neerlandesa del mar de Frisia na llista de llugares Patrimoniu de la Humanidá.^[4]^[5]En 2014, la Unesco amplió la designación a la parte danesa.^[6]

Referencies[editar | editar la fonte]

↑ «Wadden Sea: Preserving a Unique Natural Habitat» (inglés). Deutsche Welle. Consultáu'l 25 d'avientu de 2008.
↑ Couzens, Dominic (2008). Top 100 Birding Sites of the World. University of California Press, páx. 27–29. ISBN 978-0-520-25932-4.
↑ The Trilateral Wadden Sea Cooperation at www.waddensea-secretariat.org. Accesu'l 29-04-2010.
↑ World heritage sites: slave outpost and Buddhist mountain on the list – but Wales has to wait. Guardian.co.uk. Accesu 7-7-2009.
↑ «The Wadden Sea». UNESCO Culture Sector. Consultáu'l 9 de xineru de 2013.
↑ Unesco (23 de xunu de 2013). «Seis sitios sumir a la Llista del Patrimoniu Mundial de la UNESCO» (castellanu). Unesco.org. Consultáu'l 7 de xunetu de 2014.

Ver tamién[editar | editar la fonte]

Llanura de marea

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]

Mapa del mar de Frisia (en danés)
Sitios Ramsar en wetlands.org

[1] «Wadden Sea: Preserving a Unique Natural Habitat» (inglés). Deutsche Welle. Consultáu'l 25 d'avientu de 2008.

[2] Couzens, Dominic (2008). Top 100 Birding Sites of the World. University of California Press, páx. 27–29. ISBN 978-0-520-25932-4.

[3] The Trilateral Wadden Sea Cooperation at www.waddensea-secretariat.org. Accesu'l 29-04-2010.

[4] World heritage sites: slave outpost and Buddhist mountain on the list – but Wales has to wait. Guardian.co.uk. Accesu 7-7-2009.

[5] «The Wadden Sea». UNESCO Culture Sector. Consultáu'l 9 de xineru de 2013.

[6] Unesco (23 de xunu de 2013). «Seis sitios sumir a la Llista del Patrimoniu Mundial de la UNESCO» (castellanu). Unesco.org. Consultáu'l 7 de xunetu de 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]