Comunidá

Comunidá
	grupu social

Una comunidá (del llatín communĭtas, -ātis) ye un grupu d'individuos que tienen ciertos elementos de mancomún, tales como idioma, costumes, valores, xeres, visión del mundu, edá, allugamientu xeográficu (un barriu, por casu), estatus social y/o roles. Polo xeneral, nuna comunidá créase una identidá común, por aciu la diferenciación con otros grupos o comunidaes (xeneralmente por signos o aiciones), que ye compartida y ellaborada ente los sos integrantes y socializada. Xeneralmente, una comunidá xunir so la necesidá o meyora d'un oxetivu de mancomún, como pue ser el bien común; anque esto nun ye daqué absolutamente necesariu, pos basta una identidá común pa conformar una comunidá, ensin necesidá de plantegase un oxetivu específicu.

Por estensión, tamién se llama comunidá a un conxuntu d'animales (o de cualesquier otru tipu de vida) que comparten ciertos elementos.

En términos d'alministración o de división territorial, una comunidá puede considerase una entidá singular de población, una mancomunidá, un suburbiu, etc.

Les utopíes suelen ser teoríes o credos alredor del conceutu de comunidá como asociación voluntaria que'l so fin ye'l bien común y con rellaciones de tipu igualitaries. Hai munchos exemplos y muncha lliteratura sobre dambes temes 'comunidá' y 'utopía', pero non necesariamente dambos términos tán xuníos. Por casu una 'comuña' ye una comunidá y una utopía, el llibru de Tomás Moro Utopía ye una utopía y una 'misión' ye una comunidá.

La creación práutica d'un sistema de vida con persones que viven xuntes nun ye una casualidá sinón una necesidá pa subsistir nel llogru d'oxetivos comunes, otra carauterística ye que tien de ser autu-abondu en medios de producción y en dellos casos en capacidá de defensa. Ye un grupu autárquico. Probablemente tien d'incluyir bien poca xente pa pode-yos controlar dientro del territoriu. De xuru el nivel de cambéu social nun va ser bien grande. La interdependencia bien necesaria. El sistema social va ser bien obviu y predecible. Los valores pudieren ser opresivos. La especialidá granible va ser básica pa poder sobrevivir, va haber munchos bienes que nun puedan ser suplíos pola comunidá y van deber d'adquirise dende fora d'ella. El tipu de gobernabilidad sería d'asamblea y democráticu. Tendría un nivel de servicios mínimu pa poder dedicar el mayor númberu de recursos a l'actividá principal y el númberu de persones (o families) que lo componen, probablemente a lo más d'unos pocos cientos.

Exemplos de comunidaes utópiques o comuñes fueron les creaes por socialistes utópicos como Charles Fourier, Robert Owen, Étienne Cabet y otros nos Estaos Xuníos mientres el sieglu XIX.

L'antropólogu español Javier Lleón dedicó un ampliu estudiu na so tesis doctoral sobre Comunidaes Utópiques de tolos tiempos. Vease'l so llibru "Sofitu Mutuu y Cooperación nes Comunidaes Utópiques".

Como se reparó la categoría de comunidá presenta variaes espresiones, conceutos y representaciones que correspuenden a distintos enfoques teóricos y de saberes populares, coles mesmes hai una infinidá de comunidaes no real, por tanto ye necesariu identificar dende ónde se refier a comunidá, problematizar el términu, los sos significaos nes práutiques de les instituciones públiques, privaes, nes organizaciones sociales, polítiques, relixoses, académiques, ente otres dende les cualos refierse a lo comuñal con fines distintos y hasta contrapuestos. Usualmente y de manera irreflexiva la pallabra “comunidá”, identifícase-y con formes unitaries y homoxénees de vida social nes que prevalecen traces, intereses y fines comunes. Polo xeneral acomúñase-y a un territoriu pequeñu (barriu, llocalidá) o una población homoxénea (pobladores, beneficiarios d'un programa, usuarios d'un serviciu), xeneralmente probe o marxinal, que comparte dalguna propiedá (necesidaes, intereses, ideales). Dicha imaxe unitaria y esencialista de comunidá invisibiliza les diferencies, tensiones y conflictos propios de lo colectivo o entidá social.” Torres Alfonso Torres Carrillo (2013: 12)

Ye probable que tal simplificación de lo comuñal utilizar pa xustificar l'aplicación de polítiques públiques, de programes ya intervenciones sobre les comunidaes per parte de dependencies gubernamentales, filantrópiques ya inclusive universitaries, sicasí, asina concebida la comunidá, representa una imaxe fallida d'unidá na que se invisibilizan les rellaciones sociales en tensión tal como los conflictos socioambientales pol usu y apropiación de los recursos natural y construyíu, polo cual esprésense rellaciones de poder no social, lo político, y no económico.

El contestu históricu social ye'l que funda la esistencia d'ensame de comunidaes, nel contestu llatinoamericanu actual Torres Carrillo plantega la categoría de la comunidá como resistencia y utopía en caminos distintos a la racionalidá económica dominante. Reconócense les comunidaes ancestrales o emerxentes, que les sos práutiques reafiten los sos valores culturales, formes sociales ya ideales políticos, por casu, los pueblos indíxenes. Asina pensamos en Cherán, Michoacán, que los sos pobladores entamáronse na defensa de los sos montes y de la so seguridá, non ensin dificultaes de respetu a los sos derechos cultural y territorial per parte del estáu.

De manera xeneral, Raúl Olmedo (2013) alluga a la comunidá como: el territoriu que comparten les persones y les families na vida cotidiana, identifíquense procesos socioculturales singulares como en Méxicu onde esiste una llarga tradición d'organización vecinal o comuñal, particularmente nos pueblos indíxenes o bien en barrios urbanu-populares. Asina s'atopa que'l prestu de les necesidaes locales xenerar cola organización comuñal.

Comunidá ye más qu'un grupu, ye la complexidá de rellaciones sociales d'una población ente sigo, col so territoriu local y l'ecosistema, coles poblaciones del ámbitu municipal, y con contestos socioambientales más amplios que la mesma llocalidá. Nel territoriu local esprésense les rellaciones de poder en tensión de distintos grupos y clases sociales, según rellaciones de cohesión pa distintos fines coleutivos. Integra diverses formes organizativas p'atender les sos necesidaes vitales, cuenta con una estructura organizativa d'instituciones públiques, d'organizaciones sociales, d'organismos privaos, conceyu municipal, axencia, delegación política, subdelegación, centru de salú, escueles, mercaos, asociaciones civiles, ente otres.

La comunidá nun ye estática, ye movimientu, sufre crisis, reorganizar, hai dómines de resistencia, y de busca d'alternatives comunes llocalmente y de manera autónoma. Los sos procesos socioambientales, socioculturales, socioeconómicos son singulares que les estremen d'otres comunidaes, anque la comunidá llega a presentar espresiones de procesos más amplios como les formes globales dominantes del consumu y refugaya xeneralizaes pola modernidá que tresmanen la so integridá vital na so salú, la so cultura, la economía y nos ecosistemes. Dende los trés últimes décades del sieglu XX hasta l'actualidá estendióse la introducción d'alimentos industrializaos y bébores embotelladas que xeneraron drásticos efeutos na salú comuñal de llocalidaes rurales y urbanes, según enormes cantidaes de residuos sólides nel ambiente; les intervenciones de megaproyectos d'estraición minera, petrolera o de supercarreteras provocó contaminación ambiental degradando los mantos acuíferos, deforestación y con ello procesos d'abandonu de práutiques agrícoles d'autosuficiencia alimentaria y de migración en busca de fontes d'empléu.

Frente a estes y otres situaciones amenazadores a la vida de les poblaciones locales, resurde'l sentíu comuñal, la identidá a la cultura, a les artes, a la comida tradicional, búscase defender la biodiversidá de les granes, les rellaciones ancestrales y anovaes de solidaridá como'l tequio y la participación ciudadana, espresiones que representen un camín distintu a les falles del mercáu, a la incertidume de la violencia. La recreación comuñal, la construcción de normes, d'alcuerdos comunes sobre la base de la participación d'homes, de muyeres en condiciones d'igualdá y equidad son emerxentes a estudiar, conocer, reconocer y esperimentar, al igual que la necesidá de renombrar lo que significa comunidá, sobremanera dende los mesmos actores y suxetos sociales.

Otros usos (Communitas)

Communitas ye un sustantivu en llatín que refier a una comunidá non estructurada na cual la xente atopar n'igualdá de términos y onde esiste un altu grau de sentimientu de comunidá. Ye frecuentemente utilizáu como préstamu llingüísticu en antropoloxía cultural y nes ciencies sociales.

Communitas ye un intensu espíritu de comunidá, un sentimientu de gran igualdá social y proximidá. Communitas ye carauterística de les persones qu'esperimenten liminalidad xuntes. Esti términu ye usáu pa estremar la modalidá de les rellaciones interpersonales d'una área de la vida en comunidá.

Esiste más d'una distinción ente estructura y perka perkins. La más familiar resulta ser la diferencia ente secular y sagráu. Cada posición social tien daqué sagráu alrodiu de ella. Esti componente sagráu ye adquiríu mientres el ritu de camín, al traviés del cambéu de posiciones. Parte d'esta gracia sagrada llógrase al traviés de la humildá transitoria aprendía nestes etapes, esto dexa a les persones algamar una posición más alta.

Communitas ye un puntu agudu de comunidá, capaz de llevala al siguiente nivel y que dexa compartir una esperiencia común, usualmente al traviés del ritu de camín. Esto lleva a tolos sos miembros a un estáu de equidad.

Tipos según autores

Turner (1969, Páx.132) estrema ente:

Communitas esistencial o bonal, la esperiencia personal y transitorio d'unidá.
Communitas normativa: Communitas entamada nun sistema social permanente.Y
Communitas ideolóxica: aplicada a dellos modelos sociales utópicos.

Communitas como conceutu, foi utilizáu por Victor Tuner nel so estudiu sobre rituales, y foi apocayá criticáu por dellos antropólogos. Ver Pierre Eade & Josh M. Sallnow Contesting the Sacred (1991)-(1992)

Ver tamién

Referencies

González Montaño, Monserrat (2016) Guía de práutica comuñal. Inéditu pa la Escuela Nacional de Trabayu Social, UNAM, Ciudá de Méxicu.

Olmedo Raúl (2007). Participación ciudadana y organización vecinal. Ed. Facultá de Ciencies Polítiques y Sociales, UNAM, Ciudá de Méxicu.

Torres Carrillo, Alonso (2013). La torna a la comunidá. Problemes, alderiques y desafíos de vivir xuntos. Ed. Fundación centro internacional d'educación y desenvolvimientu humanu. CINDE, Ed. El Uxu Ltda., Bogotá, Colombia.

Bibliografía

Lleón Escorihuela, Gómez, Javier. (2012). "Sofitu mutuu y cooperación nes comunidaes utópiques".
Gómez, José Luis (2008). "Camín facer al andar. Del individuu modernu a la Comunidá Sostenible".

Referencies

Enllaces esternos

Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: comunidá

Communitas.org - The Communitas Group.
Communitas - Wikipedia community development journal at Meta.
Creating Communitas.