Complementu de réxime

N'español y otres llingües, un complementu de réxime verbal (CRV), complementu preposicional de réxime, complementu rexíu o, na terminoloxía d'Emilio Alarcos Llorach, el suplementu, ye un sintagma preposicional —va precedíu de preposición escoyíu pola semántica o subcategorización d'un verbu específicu, y nun ye complementu circunstancial, direutu, indireutu, axente nin atributu. Sintácticamente, un complementu de réxime ye un auténticu complementu sintácticu y non un adxuntu sintácticu (como lo son el complementu circunstancial y el complementu axente).

Complementu de réxime n'español

N'español el complementu de réxime usar en verbos como : atrevese (a), penase (de), cinxise (a), burllase (de), .... La preposición que la introduz pue ser cualesquier, inclusive a. Reconozse porque ye conmutable o sustituible por dicha preposición más pronome tónicu:

Cuentu con Luisa = Cuentu con ella :Alcuérdome de Pedro

= Alcuérdome d'él

El perru curia de la casa = El perru curia d'ella :Alcuérdome d'esi viaxe

= Alcuérdome d'eso : Nun s'acostuma a la so nueva vida = Nun s'acostuma a ella : Cinxir a los fechos = Cinxir a ellos

Allegróse de la to llegada = Allegrar de la tuya

Alcuérdome d'esa habitación = Alcuérdome d'esa

Tipoloxía

Esisten dos tipos de complementu de réxime verbal, el complementu de réxime direutu y el complementu de réxime indireutu. Cuando se da'l direutu, nun apaez complementu direutu (casos anteriores); cuando se da l'indireutu, sí apaez complementu direutu; ye más, nun puede suprimise'l complementu direutu porque entós la frase queda "coxa":

El camareru llimpia de colillas (CRV Ind.) el suelu (CD)

*El camareru llimpia de colillas

El morfema se puede actuar como intransitivizador de verbos; cuando eso asocede, el verbu, en cuenta de tener complementos direutos, pasa a tener complementos de réxime verbal.

Dellos verbos pueden alternar el CRV y el complementu direutu: "El perru curia de la casa / la casa". A diferencia de los complementos circunstanciales:

• La preposición nun varia (siquier n'español modernu), sinón que ye escoyida pol verbu y ye siempres la mesma
• Tampoco puede sustituyise por un alverbiu.
• Nun respuende a la entruga d'un alverbiu interrogativu (cómo, cuándo, ónde, cuántu), sinón a la de prep + qué, quién, quién, cuálos. Con éses nun ye lo mesmo "falar de política", con CRV, que "falar de pies" o "de día", con complementu circunstancial de manera y de tiempu, respeutivamente.
• El CRV nun ye dislocable: nun puede camudase fácilmente de llugar na oración, como sí puede faese col complementu circunstancial (CC), que puede asitiase en cualquier posición.
• Tolos gramáticos coinciden en que la preposición del CRV ta vacida de conteníu semántico o va camín de desemantizarse, al contrariu que la preposición del CC, que s'atopa llena de significáu. Como namái delles preposiciones son especialmente susceptibles de balerase de conteníu significativo, la mayoría de los CRV constrúyense namái con unes poques preposiciones: a, de, en y con; n'español medieval con apaez poques vegaes, pero al contrariu apaecen más por y sobre. Otra manera, los CC almiten toles preposiciones.
• Los gramáticos nun acaben de ponese d'alcuerdu sobre la incompatibilidá ente'l complementu de réxime verbal y el complementu direutu. La verdá ye qu'esiste lo que llama Alarcos Suplementu Indireutu en frases como "el camareru llimpia de colillas (CRV Ind.) el suelu (CD), y que neses frases, si suprimimos el complementu direutu, el verbu quédase "coxu": "El camareru llimpia de colillas...", anque non siempres: "Esteban convidó a Manolo a un café". Asina que el complementu de réxime verbal indireutu precisa más que menos pa esistir un complementu direutu.
• Alarcos determina qu'esisten amás otros tipos de suplementu: el Suplementu Inherente (a mediu camín ente'l CRV y el CC, como en "metió'l coche nel garaxe" = "meter ellí" o "sacó'l llibru del estante" = "sacar d'ellí") y el Suplementu Atributivu ("el presidente pasa por tontu"; "pecastis d'inocentes"; "trabaya de maquinista"; "metió al so fíu de porteru")
• La función del CD y del CRV son práuticamente les mesmes: completar el significáu del verbu. Ello ye que esisten dellos verbos qu'alternen l'usu de CD y el de CRV: "El perru curia la casa (CD) / de la casa (CRV)". "Duldo que venga (CD) / de que venga (CRV)". "Infórmolu que va xubir la nómina (CD) / de que va xubir la nómina (CRV)". "Falaba español (CD) / n'español (CRV)"

Con éses esisten los siguientes tipos de complementu:

• 1. CRV Direutu. "Juan confía en Luisa"
• 2. CRV Indireutu. "El camareru llimpia de colillas el suelu"
• 3. CRV Inherente. "Sacó'l llibru del estante"
• 4. CRV Atributivu: "El presidente pasa por tontu".

Exemplos de verbos con complementu de réxime verbal (o suplementu)

• alcordase de *acostumar(se)

a *acusar a daquién "de daqué"

• alvertir de (na acepción "Aquella muyer alvirtió del peligru ".

Tamién tien un usu transitivu: "Aquella muyer alvirtió'l peligru").

• allegrase d'asustase de *avisar

de (na acepción "Aquella muyer avisó del peligru a los sos compañeros". Tamién tien un usu transitivu: "Aquella muyer avisó'l peligru a los sos compañeros").

• caracterízase por casase con cegase con comprometese con
• confiar en
• cuntar con (na acepción "Aquella muyer cuntaba colos sos amigos").
• convencer de *creer

en

• curiar de (na acepción "Aquella muyer curió del animal". Tamién tien un usu transitivu: "Aquella muyer curió l'animal").
• depender de *desligarse

de *disponer de namorase d'esquerase n'engardise n'afitase en

• falar de prindase de cafiase con
• influyir en
• informar de (na acepción "Aquella muyer informó del peligru a los sos compañeros". Tamién tien un usu transitivu: "Aquella muyer informó'l peligru a los sos compañeros").
• aportunar en
• goler a escaecese de *pensar

en

• preferir a (C. R. indireutu: "Aquella muyer prefier rir a llorar").
• preguntar por
• esmolecer se d'esmolecese por remontase contra unviase a retratase de *saber

de *suañar con

• vencer a *tratar

sobre *tratar

sobre

.

Complementu de réxime n'otres llingües

En munches otres llingües indoeuropees esisten complementos de réxime, esto ye, complementos obligatorios introducíos por preposición. Por casu, n'alemán esisten verbos qu'usen complementu de réxime con diverses preposiciones (tantu d'acusativu como de dativu):

denken (an) 'pensar (en)'

sich ärgern (über) 'enoxar (con)'

warten (auf) 'esperar (a, por)'

sich kümmern (um) 'encargase (de)'

sich interessieren (für) 'interesase (por)'

Enllaces esternos

• Ana Mª Serradilla Castaño: El complementu de réxime preposicional: criterios pa la so identificación

• Datos: Q3397738