Baix Pallars
Baix Pallars | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Cataluña | ||||
Provincia | provincia de Lleida | ||||
Contorna | Pallars Sobirà | ||||
Tipu d'entidá | conceyu de Cataluña | ||||
Nome oficial | Baix Pallars (ca)[1] | ||||
Nome llocal | Baix Pallars (es) | ||||
Códigu postal |
25590 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 42°19′32″N 1°03′56″E / 42.325555555556°N 1.0655555555556°E | ||||
Superficie | 129.4 km² | ||||
Altitú | 591 m[2] | ||||
Llenda con | Conca de Dalt, Senterada, Soriguera, Sort, Les Valls d'Aguilar, La Torre de Cabdella y La Pobla de Segur | ||||
Demografía | |||||
Población |
349 hab. (2023) - 182 homes (2019) - 153 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 100% de Pallars Sobirà | ||||
Densidá | 2,7 hab/km² | ||||
Viviendes | 142 (1553) | ||||
Más información | |||||
Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
baixpallars.ddl.net | |||||
Baix Pallars ye un conceyu español, el más meridional de la contorna catalana del Pallars Sobirà, estremeru coles del Pallars Jussà y Alto Urgel, na provincia de Lleida. Formar en 1969 pola fusión de los términos municipales de Baén, Gerri del Sal, Montcortès y Peramea.[nota 1]
Xeografía física
[editar | editar la fonte]Baix Pallars llenda al N con Sort y Soriguera, conceyos de la so mesma contorna; al E con Noves de Segre, del Altu Urgel; al S con La Pobla de Segur y Conca de Dalt; al SO con Senterada y al O cola Torre de Capdella, conceyos, estos últimos cuatro, del Pallars Jussà.[3]
El conceyu ta trevesáu, na so parte central y en direición N-S, pel ríu Noguera Pallaresa, que, viniendo de Sort y en pasando pol congosto de Arboló entra nun pequeñu valle onde s'atopa la capital, Gerri del Sal, a les sos veres.
Pola derecha recibe les agües del ríu de Ancs, por que'l so valle una carretera xune los pueblos de Balestui, Sellui y Ancs, agües enriba. Aprucida dende'l so altor a esti ribayu, la villa de Peramea preside'l Pla de Corts, al sur, un altiplanu con altores ente los 900 y los 1000 metros. Nesti sector occidental, xunto a la población que-y da nome, atópase'l llagu de Montcortès, qu'arrama les sos agües más al O nel Flamisell.[4]
A caballu ente'l clima prepirenaico y pirenaicu, tantu la paraxa de Montcortès como'l Pla de Corts tienen bien bones condiciones pa práutiques agrícoles y ganaderes. Hai muertes nesta zona de cuévanos yá habitaos na Edá del Bronce[5] y numberosos megalitos.
Tou esti sector del marxe derechu del ríu ta llindáu al sur pola sierra de Peracalç (Tossal de l'Àliga, 1321 m; Roc de Sant Aventí, 1482 m), yá na llende del términu.
Nel valle, na vera derecha, ta la capital, Gerri del Sal, cruciada pela carretera N-260 qu'escurre paralela al ríu. La esistencia d'agües salaes equí, xunto a les condiciones orográfiques favorables, dexaron la esplotación d'esti recursu mientres sieglos.
Enfrente de la villa, al otru llau del ríu ta la ilesia del antiguu monesteriu de Santa María de Gerri. Per esti marxe esquierdu, el Noguera Pallaresa recibe les agües del ribayu de Enseu, onde amás d'esta población atópense más arriba Baén nel cursu mediu y San Sebastián de Buseu, totalmente despobláu, na cabecera del ribayu.
Más embaxo desagua el ríu Mayor xunto a Bresca, unu de los pocos pueblos habitaos d'esti sector oriental, xunto con Buseu más al E. La fuerte despoblación dexó toa esta zona con pueblos vacíos y dalgunos en ruines dende va años.
Al sur, yá na llende cola contorna del Pallars Jussà, la sierra de Cuberes, últimes estribaciones orientales de la Sierra del Boumort, forma parte de la Reserva Nacional de Caza de Boumort.[6] Na llende, marcáu en parte pol ribayu del Infiernu, puede atopase Espluga de Cuberes, pueblu despobláu con ilesia románica troglodítica, mui cerca de la confluencia de dichu ribayu col Noguera Pallaresa.
El ríu abandona'l conceyu cruciando les sierres de Peracalç y de Cuberes al traviés del impresionante escobiu de Collegats, camín de La Pobla de Segur.
Economía
[editar | editar la fonte]Les actividaes tradicionales fueron l'agricultura y la ganadería, a les cualos hai qu'añader la estracción de sal y l'esplotación forestal.
A mediaos del sieglu XIX producía trigu, centenu, cebada, llegumes, aceite, vinu, pataques, frutes y hortolices.[7]
Tocantes a la ganadería, nos últimos años del sieglu XX produció un cambéu notable nel sector: menguó considerablemente la cría de ganáu ovín y bovín aumentando la cría de ganáu porcino.[8]
La estracción del sal, nes salines de Gerri, foi d'antiguo una esplotación bien codalosa. Yá nel sieglu XX aparra considerablemente la producción, pola presión de la competencia d'esplotaciones muncho más rentables económicamente. En 1982, unes fuertes riaes dexaron nun estáu bastante precariu les instalaciones salineras.[9]
La restauración y rehabilitación del monesteriu y la meyora de les salines, fueron un curiosu turísticu más pal conceyu, que dispón de los necesarios establecimientos pal agospiamientu de visitantes.[10]
Demografía
[editar | editar la fonte]Nucleos de población
[editar | editar la fonte]Pueblos | Habitantes (2013) | Pueblos | Habitantes (2013) |
---|---|---|---|
Ancs | 2 | Gerri del Sal | 131 |
Baén | 14 | Llaràs | 5 |
Balestui | 9 | Mentui | 4 |
Bresca | 17 | Montcortès | 26 |
Bretui | 17 | Peracalç | 9 |
Buseu | 1 | Peramea | 83 |
Cabestany | 4 | Pujol | 18 |
Canals | 0 | San Sebastián de Buseu | 0 |
Castellnou de Peramea | 2 | Sarroca de Baén | 2 |
El Comte | 0 | Sellui | 16 |
Cortscastell | 4 | El Soi | 0 |
Cuberes | 0 | Solduga | 1 |
Enseu | 4 | Useu | 7 |
Espluga de Cuberes | 0 | Vilesa | 0 |
Fonte: www.municat.gencat.cat.
Evolución demográfica
[editar | editar la fonte]1900 | 1930 | 1950 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1512 | 1448 | 1109 | 627 | 451 | 350 | 359 | 360 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Fonte: Institutu Nacional d'Estadística) |
Alministración
[editar | editar la fonte]Llexislatura | Nome | Partíu |
---|---|---|
1979-1983 | Josep Maria Semino i Dòria | PSC |
1983-1987 | Josep Maria Semino i Dòria | PSC |
1987-1991 | Xavier Ribera i Xordana | PSC |
1991-1995 | Xavier Ribera i Xordana | PSC |
1995-1999 | Xavier Ribera i Xordana | PSC |
1999-2003 | Xavier Ribera i Xordana | PSC |
2003-2007 | Xavier Ribera i Xordana | PSC |
2007-2011 | Xavier Ribera i Xordana | PSC |
2011-2015 | Josep Maria Semino i Laguia | PSC |
2015-2019 | Josep Maria Semino i Laguia | PSC |
2019-2023 | n/d | n/d |
2023- | n/d | n/d |
Llugares d'especial interés
[editar | editar la fonte]- Llaguna de Montcortès y Pla de Corts.
- Congosto de Collegats.
- Ilesia del Monesteriu de Santa María de Gerri.
- Villa medieval de Gerri, Muséu del Sal y salines.
- Villa medieval de Peramea y muséu de la Era d'Ortega.
- Despoblado troglodítico d'Espluga de Cuberes.
-
Llagu de Montcortès
-
Collegats
-
Santa María de Gerri
-
Alfolí del sal.
-
Peramea
-
Espluga de Cuberes
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Notes
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ URL de la referencia: http://www.idescat.cat/pub/?id=aec&n=925&t=2016.
- ↑ Web del conceyu de Baix Pallars. (En catalán).
- ↑ Pladevall, A.; Castilló, A.: Gran Geografia..., páx. 53
- ↑ Pérez-Almoguera, Arturo [et al.]: «La ocupación prehistórica y romana del cuévanu M35 del Baix Pallars (Pallars Sobirà, Lleida)» en Revista d'Arqueologia de Ponent, núm. 21, páxs. 103-118. Universitat de Lleida, 2011. ISSN 1131-883X. pdf.
- ↑ La Reserva Nacional de Caza en www.lleidatur.com.
- ↑ Madoz, P.: Diccionariu xeográficu...
- ↑ Pladevall, A.; Castilló, A.: Gran Geografia..., páx. 54
- ↑ Imáxenes de la riada en YouTube.
- ↑ Pladevall, A.; Castilló, A.: Gran Geografia..., páx. 55
Bibliografía
[editar | editar la fonte]- MADOZ, Pascual: Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar, vols. I-XV. Madrid, 1845-1850.
- PLADEVALL i Font, Antoni; CASTILLÓ Cadena, Arcadi: «Gerri del Sal», en Gran Geografia Comarcal de Catalunya, vol. 12, páxs. 52-60. Enciclopèdia Catalana, Barcelona, 1995 (2ª ed.). ISBN 84-7739-948-4. (En catalán).
- VV.AA.: El Pallars, (Catalunya Romànica, vol. XV), páxs. 192-232, Enciclopèdia Catalana, Barcelona, 1993. ISBN 84-7739-566-7. (En catalán)
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]- Páxina web del conceyu de Baix Pallars
- Información del Institutu d'Estadística de Cataluña
- El conceyu de Baix Pallars en www.turismedia.com Archiváu 2014-02-15 en Wayback Machine.