Idioma búlgaru

De Wikipedia
(Redirixío dende Búlgaru)
български език
Faláu en
Faláu en Bulgaria, Macedonia del Norte, Ucraína, Serbia, Rumanía, Grecia, Turquía, Moldavia, Albania y Rusia
Númberu de falantes
Falantes Tipu Añu
9 000 0002014
Datos
Familia idiomes eslavos meridionales
Sistema d'escritura alfabeto búlgaro (es) Traducir, Bulgarian Braille (en) Traducir y alfabetu cirílicu
Reguláu por Institute for Bulgarian Language (en) Traducir
Códigos
ISO 639-1 bg
ISO 639-2 bul
ISO 639-3 bul
Mapa de distribución
Cambiar los datos en Wikidata

El búlgaru (български език [ˈbɤ̞lɡɐrski ɛˈzik]) ye un idioma indoeuropéu de la rama eslava faláu en Bulgaria y en delles partes de Serbia, Moldavia y Ucraína por unos 9 millones de persones. En Macedonia del Norte fálase un dialeutu occidental del búlgaru.

Forma parte col serbocroata y eslovenu del grupu de llingües eslaves meridionales. El búlgaru antiguu yera y aínda ye la llingua oficial de la Ilesia Ortodoxa.

Emplega l'alfabetu cirílicu.

Historia de la llingua[editar | editar la fonte]

El desendolcu históricu del búlgaru pue dividise en dellos periodos:

  • Prehistóricu: protoeslavu. Duró fasta'l 860. Ye'l tiempu de les invasiones eslaves y de la misión de San Cirilu y San Metodiu.
  • Búlgaru antiguu (sieglos IX-XI): antiguu eslavu eclesiásticu. Los escolinos de los dos santos ortodoxos tornen la Biblia al eslavu.
  • Búlgaru mediu (sieglos XII-XV).
  • Búlgaru modernu (sieglos XVI-XIX).
  • Búlgaru actual.

El desendolcu del búlgaru carauterízase pola transición d'una llingua sintética a una analítica.

Fonética y fonoloxía[editar | editar la fonte]

Les vocales:

Alfabetu IPA X-SAMPA Descripción Asemeyanza cola pronuncia asturlleonesa
и [i] [i] frontal zarráu non redondeáu máquIna
е [ɛ] [E] frontal medio-abiertu non redondeáu pEnte
а [a] [a] central abiertu non redondeáu
ъ [ɤ̞] [@] central medio-posterior non redondeáu interpretE
у [u] [u] posterior zarráu redondeáu mantU
о [ɔ] [o] posterior medio-abiertu redondeáu Onde

Les consonantes:

Alfabetu cirílicu IPA X-SAMPA Descripción Asemeyanza cola pronuncia asturlleonesa
б [b] [b] bilabial plosiva Blancu
бьо/бю/бя [bʲ] [b'] bilabial plosiva Biacu
в [v] [v] llabiodental fricativa aVó (portugués)
вьо/вю/вя [vʲ] [v'] llabiodental fricativa aviar (portugués)
г [g] [g] sonora velar oclusiva Galera
гьо/гю/гя [gʲ] [g’] palatal oclusiva aGua
д [d] [d] alveolar oclusiva Día
дьо/дю/дя [dʲ] [d'] sonora postalveolar oclusiva Dio
ж [ʒ] [Z] postalveolar fricativa Janela (portugués)
дж [ʤ] [dZ] postalveolar africada Jack (inglés)
з [z] [z] alveolar fricativa caSa (portugués)
зьо/зю/зя [zʲ] [z’] alveolar fricativa as you (inglés)
к [k] [k] velar plosiva Casa
кьо/кю/кя [kʲ] [k’] palatal oclusiva QUién
л [l] [l] alveolar aproximante aLó (portugués)
льо/лю/ля [ʎ] [L] palatal lateral aproximante volume (inglés)
м [m] [m] billabial nasal Mano
мьо/мю/мя [mʲ] [m'] billabial nasal Mieu
н [n] [n] alveolar nasal eNantes
ньо/ню/ня [ɲ] [J] palatal nasal caÑón
п [p] [p] billabial oclusiva Parque
пьо/пю/пя [pʲ] [p'] billabial oclusiva PIoyu
р [r] [r] alveolar vibrante caRRu
рьо/рю/ря [rʲ] [r'] palatal vibrante Riestra
с [s] [s] alveolar fricativa caSa
сьо/сю/ся [sʲ] [s’] alveolar fricativa quioscu
т [t] [t] alveolar oclusiva Techu
тьо/ тю/ тя [tʲ] [t'] postalveolar oclusiva Tiesta
ф [f] [f] llabiodental fricativa Falar
фьо/фю/фя [fʲ] [f'] sorda palatal labiodental fricativa caFiante
х [x] [x] velar fricativa guaḤe; caJa (español)
ц [ʦ] [ts] alveolar africada tsunami; nueTSe (nes Brañes altes)
цьо/цю/ця [ʦʲ] [ts’] alveolar africada cuTSIellu (nes Brañes altes)
ч [ʧ] [tS] postalveolar africada CHina
ш [ʃ] [S] postalveolar fricativa paisaXe

Frases corrientes[editar | editar la fonte]

  • Здравей (zdravei) — hola
  • Здрасти (zdrasti) — hola (informal)
  • Добро утро (dobro utro) — bonos díes
  • Добър ден (dober den) — un bon día
  • Добър вечер (dober vecher) — bones tardes
  • Лека нощ (leka nosht) — bones nueches
  • Довиждане (dovijdane) — adiós
  • Как си (kak si) — ¿cómo tas?
  • Добре съм (dobre sum) — toi bien
  • Поздрави (pozdravi) — saludos
  • Благодаря (blagodarya) — gracies

Referencies[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]