Alvernés

Auvernhat
Faláu en
Faláu en	Francia
Númberu de falantes
Datos
Familia	occitano septentrional (es) , Arverno-Mediterrean (en) y occitanu
Estáu de vulnerabilidá	4 peligru severu
Sistema d'escritura	alfabetu llatín
Códigos
ISO 639-3	auv

L'alvernés (auvernhat o alvernhat) ye un dialeutu occitanu que se fala nel centru de Francia, nun territoriu que nun coincide dafechu col de l'actual rexón d'Auvernia más partes del departamentu de Lozère y de l'Ardèche. Si la frontera coles llingües d'oil, al norte, y el francoprovenzal, al Este, fueron nidiamente definíes, les de los otros dialeutos o variantes del diasistema ocitanu varia según los autores.

Espaciu xeográficu

Por departamentos, la distribución del alvernés ye la que vien darréu:

Tol departamentu del Puy-de-Dôme.
Tol departamentu del Cantal (sacante la parte d'Aurillac de fala llinguadociana)
El oeste del departamentu d'Altu Loira.
O norte del departamentu de Lozère.
O noroeste del departamentu d'Ardèche.

Carauterístiques

Palatalización de los grupos llatinos ca y ga : chanta, vacho, jial , frente a los equivalentes provenzales canta, vaco, gau, ("cantar", "vaca", "gallu", "papu").
Perda de les consonantes finales, incluyendo la -s del plural: Lis omes /lizɔmi/ ("los homes").
Pronunciación /b/ de la letra b.
Vocalización de la -l final, como en gascón y provenzal: l'ostau, la sau frente al llinguadocianu l'ostal, la sal ("la casa", "el sal")

Ente les carauterístiques propies del alvernés destaca la palatalización de delles consonantes cuando van siguíes de /i/ o /y/: libre, tu /ljibrə/, /tjy/ ("llibru", "tu")

Sistemes ortográficos

Dellos escritores de finales del sieglu XIX como Regis Michalias adautaron al alvernés les normes ortográfiques del Felibrige, popularizaes por Frederic Mistral.

En 1973, Pierre Bonnaud, que defende la tesis de que l'alvernés ye una llingua orixinal estremada de la llingua d'oc, creó unes normes ortográfiques específiques. Esti sistema ortográficu conozse col nome d'Escritura Alvernesa Unificada (eicritürà euvarnhatà vunefiadà).

Dellos escritores n'alvernés

A partir del sieglu XI apaecen los primeros trovadores orixinarios d'Auvernia, como Peire d'Alvernhe, Dalfin d'Alvernhe, Peirol, Pons de Chaptuelh, Peire Cardinal, el flaire de Montaudon o Na Castelloza. Sicasí, nun puen considerase stricto sensu como escritores n'alvernés, yá qu'escriben mandándose d'un modelu llingüísticu idénticu al del restu de los trovadores, nel que nun apaecen práuticamente rasgos dialeutales propios del so área llingüística. Ye a partir de los sieglos XVI y XVII cuando se pue falar d'una lliteratura específicamente alvernesa.

Referencies

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Alvernés.