Pautu sinalagmáticu conmutativu y billateral
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
 | Esti artículu necesita wikificase. |
El pautu sinalagmáticu conmutativu y billateral ye la teoría base del Federalismu. D'inspiración anarquista (véase'l Pautu Proudhonianu) plantega la construcción de los estaos al traviés d'una allianza espontánea d'estremaos territorios que, soberanos, alcordaríen delegar nun poder central los elementos de la so vida común, demientres que guardaríen pa sí los aspeutos que-yos yeren privativos. Amás, idealmente los Estaos Soberanos caltendríen pa sí más llibertá de la que deleguen.
Respuende, poro, a una concepción vertical y ascendente de la sociedá, na que se respeta la diversidá de los pueblos que tomen la Unión y na que'l poder surde de les bases p'ascender llueu hacia'l poder central.
N'España foi'l Partíu Republicanu Democráticu Federal el so mayor defensor, con teóricos como Francesc Pi i Margall, qu'intentó implementalu tres que fore nomáu presidente de la I República Española.
En 1873 entamóse una Constitución Federal pa la República, pero nunca nun llegó a espublizase. La teoría'l Pautu Sinalagmáticu nun tomaría forma teórica y doctrinal nun testu constitucional hasta 1883, cuando los federales de les distintes nacionalidaes ibériques entamaron a componer Constituciones pa los sos Estaos Soberanos, col oxetu de facer una pa la Federación en xeneral cuando éstes tuvieren feches.
Destaquen la Constitución Federal del Estáu Asturianu, la Constitución d'Antequera (p'Andalucía), la Constitución de Toro (Castellana) y hebo tamién Constituciones en Cataluña, Galicia, Navarra y hasta hebo una Constitución del Estáu Rioxanu.
- Proyecto de Constitución Federal del Estado Asturiano, Sergio Sánchez Collantes, 2009, Ediciones Trea.