Maceda
 Maceda | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  España | ||
| Autonomía |  Galicia | ||
| Provincia |  provincia d'Ourense | ||
| Tipu d'entidá | conceyu de Galicia[1] | ||
Alcaldesa de Maceda (es)  | Uxía Oviedo | ||
| Nome oficial |
Maceda (es)[2] Maceda (gl)[3] | ||
| Nome llocal | Maceda (es) | ||
| Códigu postal |
32... | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 42°16′15″N 7°39′03″W / 42.2708°N 7.6508°O | ||
  Maceda Maceda (España)  | |||
| Superficie | 102 km² | ||
| Altitú | 536 m | ||
| Llenda con | Paderne de Allariz, Esgos, Xunqueira de Espadanedo, Montederramo, Vilar de Barrio y Baños de Molgas | ||
| Demografía | |||
| Población |
2878 hab. (2023) - 1408 homes (2019) - 1464 muyeres (2019) | ||
| Porcentaxe |
0.94% de provincia d'Ourense 0.11% de Galicia 0.01% de España | ||
| Densidá | 28,22 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||
| concellodemaceda.com | |||
 | |||
Maceda ye un conceyu español perteneciente a la provincia d'Ourense, na comunidá autónoma de Galicia. El conceyu ta constituyíu pola capital, Maceda, y 54 nucleos de población (villes y aldegues) esvalixaes ente les fasteres de los pies de la Sierra de San Mamede. Tales como pueden ser Santiago da Costa, Tioira, Santa Marta, Carguizoi, Barxela, Xinzo da Costa, Santirso, Escuadro, Castro de Escuadro, A Teixeira, Francos, y Lamas do Monte ente munches más. La mayoría de la población concentrar na capital. Les aldegues nun suelen devasar los 300 habitantes, dalgunes inclusive nun lleguen a los 10. Tou esto nes estaciones fríes d'iviernu. Pel branu, les villes aliquen cola llegada de mozos acompañaos polos sos padres de vuelta al pueblu pa pasar la dómina braniza.
Eleiciones municipales 2015 [1][editar | editar la fonte]
| Votos | Datos |
|---|---|
|
Total censu eleutoral: 2.602 Total votantes: 1.967 Votos en blancu: 24 Votos nulos: 51 Astención: 639 persones Porcentaje abstención: 24'52% |
Artículu de toles eleiciones celebraes en Maceda:
Demografía[editar | editar la fonte]
Maceda cuenta con 2.938 habitantes distribuyíos en 54 nucleos de población qu'ocupen 102 km²:
- ·Población 2.938 hab. (2016)
- ·Densidá 28,80 hab./km²
El 66.71% de la población vive nel nucleu municipal, Maceda, nel añu 2016. Dende l'añu 2007, más de la metá de la población vive nel nucleu municipal. Los datos referir a 1 de xineru de cada añu.
| Gráfica d'evolución demográfica de Maceda conceyu (fonte INE) ente 1857 y 1996 |
 |
| Gráfica d'evolución demográfica de Maceda conceyu (fonte INE) ente 1998 y 2016 |
 |
| Añu | Población | Añu | Población | Añu | Población | Añu | Población | Añu | Población | Añu | Población |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1857 | 4684 | 1920 | 5085 | 1981 | 5446 | 2001 | 3388 | 2007 | 3146 | 2013 | 3025 |
| 1877 | 4760 | 1930 | 5919 | 1991 | 3477 | 2002 | 3346 | 2008 | 3143 | 2014 | 2978 |
| 1887 | 4830 | 1940 | 6285 | 1996 | 3467 | 2003 | 3307 | 2009 | 3139 | 2015 | 2957 |
| 1897 | 5102 | 1950 | 5991 | 1998 | 3366 | 2004 | 3262 | 2010 | 3153 | 2016 | 2938 |
| 1900 | 4948 | 1960 | 5438 | 1999 | 3399 | 2005 | 3218 | 2011 | 3129 | ||
| 1910 | 4988 | 1970 | 4616 | 2000 | 3387 | 2006 | 3162 | 2012 | 3112 |
| Gráfica d'evolución demográfica de Maceda nucleu municipal (fonte INE) ente 2000 y 2016 |
 |
| Añu | Población | Añu | Población | Añu | Población | Añu | Población | Añu | Población | Añu | Población |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2000 | 1518 | 2003 | 1590 | 2006 | 1576 | 2009 | 1639 | 2012 | 1702 | 2015 | 1670 |
| 2001 | 1547 | 2004 | 1592 | 2007 | 1591 | 2010 | 1689 | 2013 | 1680 | 2016 | 1690 |
| 2002 | 1562 | 2005 | 1587 | 2008 | 1608 | 2011 | 1693 | 2014 | 1677 |
Delda viva y presión fiscal[editar | editar la fonte]
Unu de los mayores problemes a los que s'enfrenta'l conceyu ye la so alta delda. Los habitantes del conceyu sufren altes tases d'impuestos en servicios básicos como l'agua.
La delda viva ye la cantidá de delda que los conceyos deben a caxes y bancos, nun inclúin les deldes a provisores.
Los datos referir a 31 d'avientu de cada añu.
| Añu | Delda viva | €/habitante | Presupuestu | Porcentaxe | Gastos de personal |
|---|---|---|---|---|---|
| 2008 | 811.000 € | 258,03 € | 3.197.731 € | 1.527.051 € | |
| 2009 | 765.000 € | 243,70 € | 3.226.052 € | 1.254.279 € | |
| 2010 | 727.000 € | 230,57 € | 3.226.052 € | 1.254.279 € | |
| 2011 | 675.000 € | 215,72 € | 3.226.052 € | 1.254.279 € | |
| 2012 | 1.283.828 € | 412'54 € | 3.226.052 € | 39,80 % | 1.254.279 € |
| 2013 | 1.223.000 € | 410'68 € | 2.486.079 € | 1.254.279 € | |
| 2014 | 1.109.000 € | 372'40 € | 1.020.716,81€ | - € | |
| 2015 | 868.000 € | 297'43 € | |||
| 2016 | 762.000 € | 259'36 € |
Fonte:MINISTERIU DE FACIENDA
| Añu | Presión fiscal por habitante |
|---|---|
| 2008 | 255,37 € |
| 2009 | 244,08 € |
| 2010 | 238,92 € |
| 2011 | 261,52 € |
| 2012 | 286,72 € |
| 2013 | 334,19 € |
| 2014 | 312,26 € |
| 2015 |
Fonte:habitante SIELOCAL
Castiellu[editar | editar la fonte]
El principal monumentu de Maceda ye'l Castiellu de Maceda, declaráu Monumentu Históricu-Artísticu por Decretu del 22 d'abril de 1949 (BOE núm. 125, de mayu de 1949), remonta los sos oríxenes al sieglu XI y cumplía una función de vixilancia y defensiva, primero contra les incursiones musulmanes y darréu lusitanes.es nel sieglu XII cuando, el castiellu foi dau en dote a Doña María Fernández, fía en segundes nupcias del Conde de Traba (Pedro Froilaz) con Don Juan Ares de Novoa de Rivadavia d'onde surde la caña de los Novoa que siguió'l so llinaxe hasta'l sieglu XVII.
En Maceda vivió Alfonsu X el Sabiu cuando tenía 11 años d'edá cola so ayo Garcí Fernández, célebre compositor de les famoses Cantigues a Santa María, escrites en llingua gallega. De xuru foi onde empezó a instruyise na conocencia del gallegu. Tamién nació'l navegante Joâo da Nova, alcalde de Lisboa de 1496 a 1501 y descubridor, ente otres, de les Islles d'Ascensión, Santa Lena (equí foi desterráu Napoleón y ye onde morrió), Ceilán y les islles "Trindade, Juan de Nova Island y plausiblemente Agalega Island. Ye'l gallegu más relevante del sieglu XVI"..
Nel sieglu XV el castiellu pasó a manes de los condes de Benavente y darréu a los condes de Maceda quien fueron desdexando'l castiellu y pasó a una etapa de decadencia motivada pola ausencia de descendencia masculina.
El castiellu sirvió d'enfrentamientu nes revueltes antiseñoriales irmandiñas, anque los sos moradores nunca tuvieron metíos de llenu. Yá na edá moderna y por cuenta de la posición estratéxica yá mentada, l'allugamientu foi escoyíu pa establecer un mercáu, que foi institucionalizáu por el mesmu señor feudal, convirtiéndolo na Feira do vinte, nel cual faíase efectives diverses rentes en conceutu de derechos. Asina foi como Maceda foi creciendo y convirtiendo en centru de comerciu de la contorna.
Nel añu 1654, Felipe IV concede'l condáu de Maceda a Alonso de Lanzós, rexidor de la ciudá de Betanzos y darréu el Borbón Felipe V concedió-y la grandor d'España.
La fortaleza de Maceda foi declarada Monumentu Históricu-Artísticu so la proteición de la Declaración xenérica del Decretu de 22 d'abril de 1949 (BOE núm.125, de mayu de 1949), y la Llei 16/1985 sobre'l Patrimoniu Históricu Español y Llei 16/1955, BIC [Bien d'Interés Cultural]. L'abandonu qu'esperimentó mientres años, llegando a convertise en trupu monte de maleza. Apocayá más de venti años esta fortaleza atópase en ruines. La Xunta de Galicia y el Conceyu realizaron distintes obres d'adecuación en dos tramos ente los años 1996 y 2003, hasta convertilo nun agospiamientu hoteleru. N'avientu de 2008 el complexu tuvo un paru, debíu al cese obligáu d'actividá.
Anguaño convirtióse nel Hotel Monumentu Castelo de Maceda, convirtiéndose nun referente y nel establecimientu turísticu combinando la modernidá de les sos instalaciones y la prestosa sensación d'esfrutar d'un castiellu medieval.[4]
Ilesies[editar | editar la fonte]
·Sta. María, en Asadur
·Sta. Eulalia, en Escuadro.
·S. Pedro y Les Nieves, en Maceda.
·S. Juan de Vilardecás.
·Santiago, en Zorelle.
Pazo[editar | editar la fonte]
Pazo de Chaioso (en dellos documentos históricos tamién escritu Challoso o Chayoso). El Palaciu de Chaioso foi abandonáu polos sos entós dueños nos años 1980, y atópase dende l'añu 2008 en rehabilitación.
Otros palaciu son: El Palaciu de Casasoa, anguaño n'estáu llamentable, y el Palaciu de Vilardecás.
Grandes cases[editar | editar la fonte]
·Casa natal de D. Pedro de Cuenca.(Sr. De lluria y cuchiellu, inquisidor)
·Casa natal del Cardenal Quiroga Palacios. Rúa Cardenal Quiroga Palacios-Maceda
Horros[editar | editar la fonte]
En Vixueses, Zorelle, Viarellos, Piuca, Souto, Tioira, Parada, Francos y Bustavalle.
Historia[editar | editar la fonte]
Era Contemporánea[editar | editar la fonte]
Probeza, emigración na primer metá del sieglu XX[editar | editar la fonte]
Según los testimonios locales esistía muncha miseria y l'emigración yera habitual, sobremanera a América. Tres l'entamu de la tecnocracia la emigración apuerta a un llastre pa la población del conceyu llegando a amenorgar drásticamente la población a partir de los años cuarenta.
Revuelta de 1870[editar | editar la fonte]
El periodu entendíu ente los años 1869-1874, en Ourense, foi un periodu de baturiciu políticu qu'afectó a la capital y en zones rurales próximes.
Lleves pa la guerra de Marruecos.[editar | editar la fonte]
Los llabradores de Maceda sufrieron lleves forzoses pa la guerra de Marruecos, agravando la situación de miseria del campesinado yá que dalgunos morríen nel frente y delles families teníen que salir alantre solo cola entereza de la probe viuda. Los pueblos practicaben el sofitu mutuu y ayudaben a les families que quedaben desamparaes. Según testimonios locales.
Maceda na guerra civil de 1936[editar | editar la fonte]
Según los archivos del diariu "La Rexón" d'Ourense en Maceda esistía propaganda contraria al bandu nacional que controlaba'l llugar. Un artículu fai referencia a propaganda atea al falar de la misión d'un relixosu tratando de compensar dicha propaganda polos pueblos de la contorna.
Sicasí, Maceda, foi una fonte de cebera y reclutes pal bandu nacional y la gueta de recursos pal frente al traviés d'actos relixosos.
Hai de solliñar la personalidá de Benignu Álvarez líder del partíu comunista gallegu na dómina y natural de Maceda qu'aguantó al fascismu nos montes de la sierra de Maceda hasta ser asesináu polos falanxistes. Resaltar qu'esta persona disponía de la collaboración de delles persones y yera respetada pola mayoría d'habitantes de la contorna. Este ye un echo de resistencia contra'l fascismu en Maceda.
Hubo represión, tortures y asesinatos per parte de los falanxistes de les que dan fe testimonio locales. Nengún d'estos crímenes fueron nunca llevaos a la xusticia ya inclusive, llegada la democracia, los asesinos quedaron impunes ante los sos crímenes.
Galería d'imáxenes[editar | editar la fonte]
-
-
Vaca gallega en "A Fonte do Santo" (Sierra de San Mamede)
Referencies[editar | editar la fonte]
- ↑ Afirmao en: Houses of the municipalities of Galicia. Autor: Llista de presidentes de Galicia.
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Afirmao en: Datos del Registro de Entidades Locales. Editorial: Ministeriu de Facienda y Alministraciones Públiques.
- ↑ «Hotel Monumento Castelo de Maceda» (gallegu). Proyeutu ARGA: Arquiteuturas Rehabilitadas de Galicia.
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Maceda.- Páxina del Conceyu
- Páxina de la Xunta de Galicia
Datos: Q1617896- Multimedia: Maceda (Ourense)