Llingua bongo-bagirmi

Llingua bongo-bagirmi
Distribución xeográfica	África oriental
Países	RD del Congo; Chad; República Centroafricana; Sudán del Sur
Filiación xenética	Nilo-Saḥarianu; Sudánicu central; Occidental; Bongu-Bagirmi
Subdivisiones	Bongu-Baka; Kara; Bagirmi; Sara; Doba; Kaba; Vale; Sinyar; Yulu
Códigu Glottolog	sara1341
	Ver tamién; Idioma - Families - Clasificación de llingües
	[editar datos en Wikidata]

Les llingua bongo–bagirmi son el principal subgrupu dientro de la familia sudánica central con cerca de cuarenta llingües. Inclúi a les llingües bagirmi (como'l naba) y a les llingües sara ente otres.

Clasificación[editar | editar la fonte]

Les llingües bongu-bagirmi fueron pocu estudiaos, y esiste pocu alcuerdu sobre la so clasificación interna por cuenta de la falta de datos. L'esquema que sigue ye una propuesta de Lionel Bender, tal como la resume Blench (2000):

Bongu-Baka
Kara (= Tar Gula ?)
Sinyar (Shemya)
Bagirmi
Sara
Doba (bedjond, gor, mangu)
Kaba
Vale
Yulu (Yulu–Binga)

Ethnologue considera arrexunta toles cañes sacante'l bongu-baka, el kara y el sinyar sol términu Sara–Bagirmi, y munches otres llingües son clasificaes de manera distinta a como lo faen Bender y Blench.

Comparanza léxica[editar | editar la fonte]

Los numberales pa subgrupos de llingua bongo-bagirmi son:^[1]

GLOSA	Bongu-Baka				Bagirmi				Vale-Luthos
GLOSA	Baka	Bongo	Jur Mödö	PROTO- BONGO	Bagirmi (Bʼarma)	Kenga	Naba	PROTO- BAGIRMI	Luthos	Vale	PROTO- VL
'1'	ké̘ɗò	kɔ̀tʊ́	kɔ̀tɔ́	kɔɗo~ kɛɗo	kɛ́ɗɛ̀	kàlāŋ	fèné	*kaɗa	ɗóí	kīɗá	*kɛɗa	*kala
'2'	ɡ͡bʀ͡ʙɛ̀	ŋɡɔ̀r	rḯyö́	*ɾiyo	sapi	dìó	rìyó	*ɾiyo	zíò	díyò	*diyo	*ɖiyo
'3'	ɔ̀tà	mʊ̀tːà	mòtá	*mota	mtá	mɔ̀tɔ́	mɔ̀tɔ́	*mɔta	mútà	mùtá	*muta	*muta
'4'	ɛ̀sɔ̀	ʔɛ́w	sòwɔ́	*sowo	só	sɔ̄ː	sɔ́	*sɔː	só	sɔ́	*sɔ	*ɛso
'5'	ìɲì	múì	mùyí̈	*muyi	mí	mīː	móy	mi~ moi	mí	mí	*mi	*muyi
'6'	5+1	dɔ̀kɔtʊ́	mòdɔ́ːkɔ̀tɔ́	*dɔm+1	mìká	mɛ̀cɛ́	míʃà	*mi-ka	5+1	5+1	*5+1	*mika
'7'	5+2	dɔ́ŋɡɔr	mòdɔ́mòrḯyö́	*dɔm+1	tʃílí	cīlí	sī̄lí	*čili	kál m͡bákàɗɛ̀ 8-1	5+2	*
'8'	5+3	dɔ̀mʊ́tːà	mòdɔ́ːmòtá	*dɔm+3	marta	mārtá	rātá	*marta	m͡bákàɗɛ́	ɗɔ̄ɗɔ̄sɔ́	*5+3
'9'	5+4	dɔ̀mʔɛ́w	mòdɔ́mòsòwɔ́	*dɔm+4	doso	jɛ́rnàŋ	rɔ̄fó	*do+sɔː	kál ɓú 10-1	kàmnànɡà kīɗá (10-1)	*2x4(?)
'10'	sɔ̀kɔ́	kɪ̀ː	ɓùtë́	*ɓu-(?)	dòk kemɛ́	sīk	sí	*sik	ɓú	ɓúfú	*ɓu-	*dɔgɔ

GLOSA	Sara											PROTO- SARA
GLOSA	Bébot	Bediond	Gulay	Kaba	Kaba deme	Kaba na	Mango	Mbay	Ngam	Ngambay	Sar	PROTO- SARA
'1'	káre	kárē	kérē	kaára	ɗíyá	kárē	kárē	kə́rā	kóɡīí	kàrā	kóɡīí	*kare
'2'	ɟó	jōó	jōó	joːà	jó	jōó	jōó	jōó	dīyó	jōó	jōó	*joː
'3'	mɨ̀té	mə̀tá	mùtœ́	moètàː	mùtɔ́	mùtá	mɨ̀tə́	mə̀tá	mə̀tá	mùndá	mə̀tá	*mɨta
'4'	sɔ́ː	sɔ́	sɔ́	sóà	sɔ̀ɔ́	sɔ̀ɔ́	sɔ́	sɔ̄ɔ́	sɔ́	sɔ́	sɔ́	*sɔː
'5'	mḭ́ː	mí	mí	mïù	mìí	mìí	mí	mḭ̄́ḭ	mí	mí	mí	*miː
'6'	mɛ̰hɛ	mêhḛ́	mèhé̯	mïìsàːn	mìi kàlí	màhá	mèhẽ́	kə́-bɔ̀y-dètə́	mêhḛ́	mìsã́/ màhã́	mèhé̯	misã́ mihã
'7'	sɨrí	sīrí	sìrí	sirïù	mìí já jó	mìtə́kə́jə́	sīrí	tènə̀-mə̀tá	sīrí	sīrí	sìrí	*siri
'8'	ɟiɟó	jī jōó	sɔ́sɔ́	jijoːà	sàlānjā	sàlīnjā	jī̄-nàɲ-jōó	jī-jōó	sɔ́sɔ́	jī̄-này-jōó	sɔsɔ	sɔsɔ / ji joː
'9'	ɟikáre	jī kárē	jī kérē	jikaàra	dɔ̀ kám	dàhábú	jī̄-nàɲ-kárē	jī-kə́rā	ndōhó	jī̄-này-kárā	ndōkó	*ji kare
'10'	dɔ̀ɡɨ	dɔ̀ɡə̀	dɔ̀ɡə̀	dóèkuè	dɔ̀ɡɔ̀	dɔ̀ɡɔ̀	dɔ̀ɡɨ̀	kə̀lá	kùtə̀	dɔ̀ɡə̀	kùtə̀	*dɔɡɔ