Padul

Padul
Alministración
País	España
Autonomía	Andalucía
Provincia	provincia de Granada
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Códigu postal	18640
Xeografía
Coordenaes	37°01′27″N 3°37′36″W
Padul Padul (España)
Superficie	89 km²
Altitú	744 m
Llenda con	Alhendín, Albuñuelas, Villa de Otura, Dílar, Dúrcal, Villamena y Jayena
Demografía
Población	9436 hab. (2023) - 4223 homes (2019) - 4197 muyeres (2019)
Porcentaxe	0% de provincia de Granada
Densidá	106,02 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
padul.org

Padul ye una llocalidá y conceyu español de la provincia de Granada, comunidá autónoma d'Andalucía, perteneciente a la contorna del Valle de Lecrín. Cuenta, a 1 de xineru de 2012, con 8.480 habitantes y la superficie de la so términu municipal ye de 89 quilómetros cuadraos. La so altitú sobre'l nivel del mar ye de 744 metros. Asítiase a 13 km al sur de la ciudá de Granada, na carretera nacional que va a Motril, una vegada pasáu el Sollutu del Moru onde, según la lleenda, l'últimu rei nazarí, Boabdil, contempló per última vegada y lloró el so reinu perdíu.

El conceyu de Padul ta formáu poles llocalidaes siguientes: Padul y El Puntal.

Xeografía

Llendes

Padul llinda al norte colos conceyos d'Alhendín, Villa de Otura y Dílar; al este con Dúrcal y Villamena; al sur coles Albuñuelas y al oeste con Jayena.

Redolada natural

• Llaguna de Padul : Unu de les güelgues más importantes d'España, apocayá incluyíu nel conveniu RAMSAR. Cuenta cola mayor turbera de la cuenca mediterránea y cola presencia de gran variedá d'especies consideraes como vulnerables. Nesta güelga topáronse restos d'animales prehistóricos como'l mamut. Unu de los caniles caltener en bien bon estáu y espónse nel Parque de les Ciencies de Granada.
• Fonte del Mal Nome : Tamién conocíu como la Nacencia de los Molinos. El manantial atópase na falda del Altu de Cijancos. Ellí naz una acequia que, aína, tien dos saltos que cayen a un molín derruido.
• En Padul, tamién podemos esfrutar del contautu cola naturaleza, percorriendo un maraviyosu senderu compuestu por una pasarela de madera, denomináu: La Ruta del Mamut. Esta vía, trescurre alredor de la Llaguna de Padul y ye ideal pa realizala en familia, yá que'l so grau de dificultá ye baxu y el paisaxe que percuerre ye espectacular y tranquil. Dicha ruta empezaría dende l'aula de naturaleza "L'Aguaderu" y l'itinerariu completar nuna media de dos hores, dependiendo de la combinación que s'escueya.

Orografía

Nel términu municipal de Padul atópense asitiaos los siguientes vértices xeodésicos:

Vértices xeodésicos de Padul

Témino municipal	Puntu xeodésicu	Altitú	Númberu	Fueya MTN	Coordenaes
Padul	Cijancos	892,703	104169	1041	36°59′47″N 3°37′08″W
Padul	Mayada Cicha	1061,795	102462	1026	37°02′08″N 3°42′00″W
Padul	Silleta	1520,523	102672	1026	37°02′26″N 3°35′36″W

Fuentes: Institutu Xeográficu Nacional d'España - IGN

Nel vértiz de Mayada Cicha conflúin tres términos municipales (Padul, Villa de Otura y Alhendín)

Historia

Al ser pasu obligáu ente la vega de Granada, la Mariña y La Alpujarra, y ente Sierra Nevada y el Temple, en Padul dexaron la so buelga numberosos pobladores y asina lo atestigüen los cuantiosos xacimientos arqueolóxicos atopaos na so contorna.

Nome del conceyu (etimoloxía)

L'orixe del nome de Padul remontar a la dómina romana, derivándose de la pallabra llatina palus-paludis y más concretamente del so casu acusativu paludem, que significa banzáu o llaguna, en clara referencia a la llaguna de Padul.

Por cuenta de l'ausencia d'escritos conocíos qu'aludan al nome del pueblu mientres munchos sieglos, desconócense les fases históriques de la evolución de la pallabra llatina, lo mesmo que de l'apaición del artículu que lu preciede. En rellación a esti últimu puntu son dos les posibilidaes: (1) qu'apaeciera direutamente de la pallabra llatina ille que dio orixe a los artículos determinaos nes Llingües romániques, o bien (2) que s'axuntara más tarde teniendo como orixe l'artículu a el del árabe. Independientemente d'esti discutiniu, mientres la dómina nazarita, Ibn al-Jatib yá recueye la pallabra al-Badul (escritu n'árabe), con "B" al nun esistir la "P" n'árabe, anque de xuru se siguiría nomando col soníu "P".

El nome de Padul, tal que lo conocemos güei apaez nos primeros escritos recoyíos en castellán nel S. XVI. D'estos escritos destaquen l'archivu de la Ilesia Parroquial y el Llibru d'Apéu del añu 1571 rescatáu pol Padre Manuel Ferrer Muñoz. Nesti postreru, apaez tanto'l nome completu (...que yera de vecinos moriscos del dichu llugar El Padul..., páxina 126), como col artículu fundíu cola preposición "de" (...que midió dende la Fuente del dichu llugar del Padul hasta les viñes..., páxina 125).

Yá nel sieglu XX, cola xeneralización de les indicaciones viarias, abondaron les señales de tráficu col nome Padul ensin artículu, lo cual caló en dellos sectores de población xenerando un importante discutiniu sobre cuál ye'l verdaderu nome del conceyu. A finales del sieglu XX tuvo llugar un movimientu cultural onde dellos escritores y profesores d'historia paduleños propunxeron que'l conceyu rescatara oficialmente'l nome completu del pueblu. El frutu de dichu movimientu tuvo llugar nel Plenu del Conceyu celebráu'l 18 d'avientu de 2000, cuando'l nome de El Padul quedó como la denominación oficial del conceyu, siendo aprobáu por unanimidá de tolos conceyales presentes, representando a los cuatro fuercies polítiques que coincidieron nesa llexislatura.

Prehistoria

Vista panorámica de la llaguna de Padul.

Son numberosos les muertes atopaes nel conceyu que pertenecen a distintes dómines prehistóriques. Asina, destaquen los restos de mamuts dataos nel Pleistocenu Mediu, qu'apaecieron en terrenes de l'antigua llaguna xunto a una de les esplotaciones d'alteria nel añu 1982. Les buelgues más antigües de la presencia humana remontar al Paleolíticu Mediu, ente les que destaquen puntes de flecha y raederas de la cultura Musteriense, que suxeren la esistencia d'asentamientos de Neandertales partíos en redol a la llaguna y xunto a importantes cueves del conceyu. Más abondosos son los restos del Neolíticu, incluyendo vasíes y otros tipos de cerámica, brazaletes, preseos domésticos y de llabranza.

Historia Antigua

De la dómina de la dominación romana nun esisten documentos conocíos que falen de la esistencia del pueblu. Sicasí, munchos son los restos qu'indiquen la importancia que'l llugar tuvo nesa dómina. Dientro del nucleu urbanu destaca una casa particular, conocida como “la Boega”, que tien na entrada un pórticu romanu completu formáu por dos columnes y un dintel. Nel pagu de “les Viñes” y de “los Molinos”, lo mesmo que de la “rambla de la Pollina” atopáronse numberoses tumbes romanes, llegando a conformar auténtiques necrópolis. Sicasí, la muerte romana más importante son les víes escavaes na piedra, ente les que destaca la Vía ibero-romana del Cuetu de los Molinos”, construyida pa facilitar la comunicación ente la ciudá costera de “Sexi” (Almuñécar) y "Iliberri" (Granada). Igualmente son d'orixe romanu los molinos que s'atopen nel pagu del mesmu nome.

Vía íberu-romana llabrada sobre la roca.

Dómina musulmana

L'exércitu invasor musulmán, dirixíu por Tarik Abenziet, llibró una batalla xunto al ribayu de Tablate contra los cristianos que diba escorriendo, que s'abellugaren nes Alpujarras empuestos pol obispu visigodu Otogerio (o Ceterio). Nesa zona'l bandu musulmán foi derrotáu y retiróse cuatro legua en direición a Granada a un llugar bien abondosu n'agües. Estos datos coinciden col llugar de Padul pola distancia y pola esistencia d'una acequia d'orixe romanu qu'abastecía d'agua a la población de la zona. Ende apautaron la salida de los cristianos escontra los territorios ensin someter polos musulmanes.

Yá en plena dómina musulmana, Padul foi l'alquería principal del Valle de Lecrín y considerábase la llave del suministru pel sur de la ciudá de Granada. Les sultanas granadines teníen grandes estensiones de tierra en Padul Ello ye que na actualidá permanez el nome del "pagu de Les Sultanas" pa denominar eses tierres.

L'antigua mezquita ocupaba l'espaciu de la nave central de la Ilesia Parroquial y los dos primeros cuerpos de la torre de dicha ilesia yeren el minarete.

Nel pagu del Regueru apaeció una llábana d'un mozárabe qu'executaron nel añu 1150 en dómina de la dominación almohade.

Conquista cristiana y revueltes de moriscos

Castiellu-palaciu (Casa Grande) de Padul.

Padul foi conquistáu a cuchiellu por El Zagal, una y bones los Reis Católicos prometiéren-y el señoríu del Valle de Lecrín. Por cuenta de que Padul yera fundamental pa caltener el Reinu de Granada, Boabdil volvió conquistalo a cuchiellu. Finalmente, Padul foi conquistáu pol mesmu métodu por Alonso de Cárdenas, Marqués de Villena, el mes de mayu de 1491, pasando definitivamente a manes cristianes.

Mientres la Rebelión de los moriscos nes Alpujarras ente 1568 y 1571, Padul foi la base d'operaciones del exércitu cristianu, onde les tropes volvíen reponese tres les derrotes infligidas polos moriscos y onde s'atopaben los banderinos de gabita (puntos d'allistamientu). La nueche del 22 al 23 d'agostu de 1569 hubo una batalla onde 2000 moriscos atacaron Padul, veníos dende'l Valle de Lecrín, de les Alpujarras y de un desembarcu procedente d'África. Los habitantes del pueblu taben nes sos cases en llugar guarecíos nel castiellu. Don Alonso de Valdelómar, que yera l'alcaide de la fortaleza, mandó a un escuderu de Córdoba travesando les huestes morisques a pidir socorru a Don Antonio de Luna (fíu de Don Álvaro de Luna), que taba na alquería de Villa de Otura, y siguió hasta Granada onde taba Don Xuan d'Austria. Na batalla morrieron 30 soldaos cristianos, pero nun se conoz el númberu de baxes ente los soldaos moriscos. Estos postreros fuxeron cuando vieron llegar los refuerzos cristianos.

Política

Eleiciones municipales de 2015

Los resultaos en Padul de les eleiciones municipales, celebraes en mayu de 2015, son:

Eleiciones Municipales - Padul (2015)
Partíu políticu	Votos	%Válidos	Conceyales
Partíu Socialista Obreru Español (PSOE-A)	2 085	50.25 %	7
Izquierda Xunida (PG)	1 073	25.86 %	3
Partíu Popular (PP)	1 056	22.61 %	3

Resume de les eleiciones municipales - Padul (2015)
Resume de les eleiciones		Votos	Tanto per cientu
Votos	Votos válidos	4 149 (53 en blancu)	98.04 %
	Votos nulos	83	1.96 %
	Total de votos	4 232	62.82 %
Astenciones		2 505	37.18 %
Total		6 737	100 %

Históricu de resultaos de les eleiciones

Eleiciones Municipales - Padul (2011)
Partíu políticu	Votos	%Válidos	Conceyales
Partíu Socialista Obreru Español (PSOE-A)	2 266	51.31 %	8
Partíu Popular (PP)	1 056	23.91 %	3
Izquierda Xunida Los Verdes - Alternativa (IULV-A)	811	18.37 %	2
Partíu Rexonalista per Andalucía Oriental (PRAO)	223	5.05 %	0

Eleiciones Municipales - Padul (2007)
Partíu políticu	Votos	%Válidos	Conceyales
Partíu Socialista Obreru Español (PSOE-A)	1 913	45.57 %	7
Partíu Popular (PP)	1 022	24.34 %	3
Izquierda Xunida Los Verdes - Alternativa (IULV-A)	794	18.91 %	2
Partíu Social-Demócrata Andaluz (PSDA)	431	10.27 %	1

Cultura

Monumentos

Llavaderu y fonte de los cinco caños de Padul.

• Casa Grande (s. XVI): Palaciu de calter civil construyíu sobre les ruines d'una fortaleza. Esti edificiu sirvió como escenariu de la película La lleenda d'un valiente protagonizada por Yul Brynner.

• Ilesia de Santa María la Mayor (s. XVI-XVIII): Alluga nel so interior dos interesantes retablos. Destaca'l de San Francisco, del s. XVI y de la escuela de Pedro Machuca.

• Ermita de San Sebastián (s. XVIII)

• Fonte de los Cinco Caños (Llavaderu) (s. XVI-XIX)

• Vía Romana: restos de l'antigua vía romana que xunía les ciudaes d'Ilíberis (Granada) y Sexi (Almuñécar), asitiaos xunto a la Fuente del Mal Nome, na paraxa de Los Molinos.

Fiestes

La tarde del 19 de xineru, los paduleños alleguen a los montes cercanos pa recoyer lleña y plantes arumoses coles qu'encender les fogueres qu'acompañaren nel so percorríu procesional, dende la Ermita de San Sebastián hasta la Ilesia de Santa María La Mayor, a la imaxe de San Sebastián, patrón de la llocalidá. A les puertes de la Ermita, los paduleños canten el "Himnu de San Sebastián". La festividá de San Sebastián celébrase a otru día, 20 de xineru, con una procesión peles cais del pueblu na que les fogueres y los disparos al aire son protagonistes.

Una fiesta qu'añu tres d'añu toma protagonismu nel calendariu paduleño ye'l Concursu d'Antroxu entamáu pola asociación d'agrupaciones d'Antroxu, nel que delles chirigotas del pueblu canten coplillas onde salen a rellucir los rellabicos de la vida del pueblu y de la política nacional ya internacional. Esti concursu ye un resurdir del antiguu antroxu.

Merez una mención especial mientres la Selmana Santa la procesión del "Entierru de Cristu" que tien llugar el Vienres Santu. Nella, procesionan peles cais de Padul 12 pasos, según dellos pasos vivientes. Apocayá fundóse la Cofradería d'El nuesu Padre Jesús de la Victoria y María Stma. del Valle, popularmente conocida como "La Borriquilla" que procesiona na tarde del Domingu de Ramos, que los sos titulares, fueron realizaos pol escultor sevillanu Juan Carlos Vázquez Pichardo.

A finales del mes de setiembre celebren la Real Feria de Ganáu y Fiestes Populares.

Aprovechando la festividá de la ponte de la Constitución (avientu) celebrar en Padul la Feria Agroalimentaria, del Turismu y l'Artesanía del Valle de Lecrín, Temple y Mariña Interior. Paralelamente desenvuélvese la fiesta de la matanza y el mostiu.

Paduleños célebres

• Santiago Martínez Cabrejas (1948-2015), foi'l primer alcalde d'Almería dempués de la Transición.
• José Antonio García García alies Pitos (1961), cantante del grupu de rock granadín 091.
• Victor Manuel Martín Martín (1993), nadador, integrante del equipu español nos Xuegos Olímpicos de Rio de Janeiro 2016.

Hermanancies

• Kościerzyna, Polonia

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Padul.
• Conceyu de Padul
• Información turística de Padul realizada pol Patronatu de Turismu de Granada

Noroeste: Alhendín	Norte: Villa de Otura y Dílar	Nordeste: Dílar
Oeste: Alhendín		Este: Dúrcal
Suroeste: Jayena	Sur: Albuñuelas	Sureste: Villamena

• Datos: Q605397
• Multimedia: El Padul