Wikipedia:Corréu a la OPLL

Esta páxina ye pa dir poniendo les pallabres (categorizaes) que nun sabemos si son correutes n'asturianu bien porque nun tán nel DALLA o porque nun apaez l'aceición. Asina podremos saber cuala ye la voz encamentada.

Amás hemos de redautar ente toos el testu qu'unviaremos a l'ALLA como presentación oficial al muérganu cimeru de la normalización de la nuestra llingua (anque llevemos yá dellos años furrulando).

Testu a unviar a la OPLL (Oficina de Política Llingüistica)

UNVIÁU Fecho

Llista de pallabres

ALIMENTOS:

Brócoli o Brécol (Brassica oleracea italica)
Foie gras
Gofio (Fariña de Canaries y Cuba)
Melaza
Paté
Soda

ANIMALES:

Barbo [Pexe (Barbus barbus)]
Cigala [Crustaceu (Nephrops norvegicus)]
Vieira [Moluscu]

ARMES: (camiento que les que seyan d'orixe xaponés igual nun hai falta poneles ¿non?)

Alabarda
Ariete
Ballista o Balista (nun ye'l mesmu arma que la Ballesta)
Bo
Cimitarra
Contramisil
Culebrina
Katana
Kubotan o Kubaton
Lanzavenablo o Átlatl
Mangonel
Nunchaku
"Onagro"
Pica
Shuriken
Subfusil
Trabuquete o Fundíbulo

COLORES (o rellacionáu):

Aguamarina
Añil
Beige
Celeste
Cerúleo
Cian
Crema (nun reconoz l'aceición como color)
Coral
Esmeralda (nun reconoz l'aceición como color)
Infrabermeyu
Magenta
Ultraviola
Piescu (nun reconoz l'aceición como color)
Salmón (nun reconoz l'aceición como color)

DEPORTES (o rellacionáu):

Aikido
Críquet
"Jabalina"
Kendo
Montañismu
Parapente
Senderismu
Squash
Sumo
Surf
Voleibal
Yu-Yitsu

XENTILICIOS:

Conceyos: Amieva Caravia castrillonense¿? castropolense¿? cuañes¿? colungués¿? degañés¿? Eilao¿? El Franco Ibias? ibiense? Illas? Llanera¿ Llaviana L.lena Miranda Muros de Nalón Noreña Onís Peñamellera Alta y Baxa Pezós Les Regueres Ribedeva Ribesella Riosa Salas Samartín d'Ozcos Samartín del Rei Aurelio Santalla d'Ozcos Santiso d'Abres Santo Adriano Siero Sotu'l Barcu Tinéu Valdesanu Vilanova d'Ozcos Maliayu?¿? de Villaviciosa Villayón

OTRES:

Álbum referíu a CD.

¿discu?--Mikel (alderique) 17:59, 26 febreru 2008 (UTC)

El discu pémeque ye'l de vinilu, el CD ye'l d'agora, ¿conceutos diferentes non?

Frankzalekz Grieska!18:04, 26 febreru 2008 (UTC)

En DALLA: 2 Oxetu circular [onde se rexistren y reproducen soníos, melodíes]. Un cd ye circular y rexistra y reproduz soníos, amás que los primeros discos yeren de pizarra non de vinilu. Por cierto, vinilu nun vien nel DALLA.--Mikel (alderique) 18:09, 26 febreru 2008 (UTC)

Ahhh, val. Non, nun vien, ¿amésteslu?

Frankzalekz Grieska!18:11, 26 febreru 2008 (UTC)

Yo a lo que me refiero ye a que nun recueye l'aceición Álbum referida a un Discu/CD, exemplu: "El nuevu álbum de Dixebra yá ta na cai" nun sé si ye correutu o non. --Vsuarezp 18:14, 26 febreru 2008 (UTC)

¿Plaza de Toros o Plaza de Gües?

Pa mi idea que ye plaza de gües (ver DALLA) nun apez toru.--Mikel (alderique) 17:59, 26 febreru 2008 (UTC)

Si, yo tamién creo que ye asina pero como nun me sona pa nada, meyor quitanos la dulda. --Vsuarezp 18:14, 26 febreru 2008 (UTC)

Blog o blogue
Colorimetría
Lema
Vinilo (material plásticu)

RESPUESTA DE LA OPLL

INFORME SOBRE DELLES ESPRESIONES ASTURIANES

Por Ramón d'Andrés, del Seminariu de Filoloxía Asturiana,

Departamentu de Filoloxía Española (Universidá d'Uviéu)

ALIMENTOS

Brócoli o Brécol (Brassica oleracea italica)

El Dalla recueye, como hortalexa del xéneru Brassica, el repollu. Pela so parte, la base de datos Anthos, d'Internet, conseña una retafila de denominaciones pa la Brassica oleracea, ente les que figuren repollu, repollu blancu, repollu borrachón, repollu redondu o repollu rizáu. A falta d'otros datos, paez prudente considerar dos propuestes:

(a) O bien repollu con dalgún axetivu, como repollu rizáu o repollu redondu.

(b) O bien adaptar la forma brócoli o brécol.

Foie gras

Lo más razonable paez adaptar esti galicismu como fuagrás.

Gofio (fariña de Canaries y Cuba)

Voz castellana d'orixe guanche. L'adaptación más normal n'asturianu ye gofiu.

Melaza

La forma asturiana ha ser melaza, concordante coles d'otres llingües cercanes: arag. melaza, gall. melaza, port. melaço, it. melassa.

Paté

N'asturianu, paté o pasta.

Soda

N'asturianu, soda.

ANIMALES

Barbo [pexe (Barbus barbus)]

Nos estudios de léxicu de pexes marinos recuéyense col nome asturianu de barbu estes especies:

Barbu (en Llastres). N'otros puertos, salmonete, saramollete, roxu. Cast.

salmonete de roca. Nome científicu: Mullus surmuletus L.

Barbu (en Llastres). N'otros puertos, salmonete, saramollete, roxu. Cast.

salmonete de fango. Nome científicu: Mullus barbatus L.

Barbu (en Tazones). N'otros puertos, pez palu, congria, pex de palo, cóngara,

gayapota, pexepalu. Cast. arbitán. Nome científicu: Molva macrophthalma (Raf.).

Barbu (n'Avilés). N'otros puertos, barbada, barbada de costa, barbada de la

costa. Cast.: bertorella, barbada. Nome científicu: Gaidropsarus mediterraneus L.

D'otra manera, na nomenclatura consultada nun apaez una especie Barbus barbus, sinón un xéneru Barbus sp., con diverses especies, qu'en castellanu llámense barbo, pero nun se rexistra n'asturianu.

Pue proponese barbu, pero falten más datos.

Cigala -crustaceu- (Nephrops norvegicus)

N'asturianu, llangostín o llagostín; no confundir con cast. langostino, Penaeus kerathurus (Forssk).

Vieira [moluscu]

N'asturianu, cáscara de pelegrín o vieira.

ARMES

Alabarda

N'asturianu, alabarda. Tien formes idéntiques o paecíes nes llingües de la contorna: gall. alabarda, port. alabarda, cat. alabarda, it. alabarda, fr. hallebarde.

Ariete

Trátase d'un cultismu, del llatín ARÍETEM 'carneru'; l'adaptación normal al asturianu ye ariete. Nes llingües de la contorna: port. aríete, cat. ariet, it. ariete, pero fr. bélier, ing. battering ram.

Ballista o balista (nun ye la mesma arma que la ballesta)

Ye un cultismu, del llatín BALÍSTAM, tomao del griegu. Na forma llatina hai una -Ly non -LL-; en cualesquier casu, l'adaptación n'asturianu ha ser balista. La forma ballista paez una confusión con ballesta.

Bo

¿?

Cimitarra

Palabra procedente del árabe. N'asturianu paez ser cimitarra. Nes llingües de la contorna tien forma asemeyada: port. cimitarra, fr. cimeterre, it. scimitarra, ing. scimitar.

Contramisil

Dende l'asturianu misil fórmase normalmente contramisil.

Culebrina

L'adaptación al asturianu ha ser, naturalmente, culebrina, que s'interpreta fácilmente na nuestra llingua como un diminutivu de culiebra. Nes llingües de la contorna: fr. couleuvrine, it. colubrina, ing. culverin (del francés).

Katana

Palabra xaponesa. La grafía normal n'asturianu ha ser catana. Hai poques razones pa caltener la «k»: katana.

Kubotan o Kubaton

Palabra xaponesa. Pue adaptase al asturianu cola grafía cubotan o cubaton, y mesmamente con adaptación al esquema acentual más frecuente: cubotán o cubatón.

Hai poques razones pa caltener la «k» nesti casu.

Lanzavenablo o átlatl

N'asturianu pue adaptase como llanzavenablu o átlatl.

Mangonel

A falta de más datos, pue adaptase al asturianu como mangonel. Nes llingües de la contorna: port. manganela, fr. mangonneau, ingl. mangonel.

Nunchaku

Palabra d'orixe xaponés. Pue adaptase al asturianu como nunchacu, plural nunchacos. El nome xaponés caltiénse nes llingües de la contorna, anque hai delles peculiaridaes: el castellanu almite tamién linchaco (de xuru qu'en relación con linchar), y el portugués almite tamién matracas. Anque ye arriesgao proponelo, n'asturianu podría usase tamién la voz tradicional manales, pola gran asemeyanza que tienen.

Onagro

Voz griega que significa 'burru montés'. L'adaptación normal n'asturianu ye onagru.

Pica

N'asturianu, pica.

Shuriken

Palabra xaponesa. L'adaptación normal al asturianu ha ser xuriquen, y mesmamente col esquema acentual más frecuente, xuriquén. La grafía orixinaria shuriken tamién se pue considerar.

Subfusil

El Drae recueye subfusil como sinónimu de metralleta; n'ing. submachine gun, y en francés pistolet mitrailleur. N'asturianu paez que la forma más normal ha ser metralleta.

Trabuquete o Fundíbulo

Nes llingües de la contorna: cat. fonèvol, port. trabuco, fr. trébuchet, it. trabucco., ing. trebuchet o trebucket. La forma trabuquete ye perfectamente almitible n'asturianu. Pela so parte, cast. fundíbulo ye un cultismu, del llatín FUNDÍBULUM; en casu d'adaptase n'asturianu, fadríalo baxo la forma fundíbulu.

COLORES

Aguamarina

La piedra n'asturianu ha ser, a falta d'otros datos, aguamarina; gall. augamariña, port. água-marinha, fr. aigue-marine, ing. aquamarine. Ye aplicable a un nome de color.

Añil

Añil ye'l nome castellanu d'una planta (d'orixe árabe, gall. y port. anil); en cat. glast. Pal nome del color, en castellanu úsase tamién índigo, que ye palabra internacional (ing. indigo). Pal color podría usase n'asturianu índigu.

Beige

La equivalencia n'asturianu ha ser pardu claru, castañu claru, marrón claru. La forma francesa beige adaptóse en castellano como beis, y beis emplégase tamién n'asturianu; de toes maneres, n'otres condiciones l'adaptación pudo ser beixe o beix, forma inesistente pero posible.

Celeste

Posibilidaes n'asturianu: celeste, azul celeste, azul cielu, color cielu. Esti últimu úsase na fala.

Cerúleo

Podría emplegase la mesma palabra que pal anterior. En tou casu, trátase d'un cultismu, del llatín CAERÚLEUM, qu'almite una adaptación asturiana como ceruleu cerúlea cerúleo.

Cian

Ye la palabra griega KYANÓS 'azul escuru', que nos llega pel inglés cyan. Úsase en castellanu la forma cian, en fr. cyan, pero en gall., port. y it. ciano. N'asturianu tenemos delles posibilidaes: adaptando dende l'inglés, cian; pero adaptando directamente del griegu, al traviés de la forma llatina CYÁNUM, daríanos cianu ciana ciano. Cuento qu'esta ha ser la preferible.

Crema (nun reconoz l'aceición como color)

Nun hai nengún problema pa que n'asturianu crema designe tamién un color; de fechu, tien usu popular. Ha tenese presente que vien a ser el mesmu color que'l beis o castañu claru.

Coral

Esti color n'asturianu pue ser guapamente coral.

Esmeralda (nun reconoz l'aceición como color)

Nun hai nengún problema pa que n'asturianu designe, como de fechu lo fai na fala, un color: esmeralda.

Infrabermeyu

El Dalla recueye l'axetivu infrarroxu; en tou casu, nun se pue refugar infrabermeyu, neoloxismu igual de correctu.

Magenta

Como términu técnicu cromáticu, l'asturianu vese obligáu a adaptalu. El nome vien de la ciudá italiana de Magenta, polo que l'adaptación a la nuestra llingua ha ser maxenta (gall. maxenta).

Ultraviola

El Dalla recueye la forma ultravioleta, pero dao que viola y violeta son sinónimos na nuestra llingua pa designar una flor, el nome d'esti color pue ser tamién ultraviola.

Nes llingües de la contorna tenemos: cat. ultraviolat, ultraviolada; ingl. ultraviolet; vascu ultramore; fr. ultraviolet; gall. ultravioleta; it. ultravioletta; port. ultravioleta: rum. ultraviolet. Piescu (nun reconoz l'aceición como color)

Nun hai nengún problema pa que'l nome d'esta fruta s'use tamién como nome d'un color: color piescu, piescu. De fechu, esto rexístrase yá na fala popular.

Salmón (nun reconoz l'aceición como color)

Nun hai nengún problema pa que'l nome d'esti pexe s'use tamién como nome d'un color: color salmón, salmón. De fechu, esto rexístrase yá na fala popular. Hai tamién matices: asalmonáu.

DEPORTES

Aikido

N'asturianu hai dos maneres d'adaptar esta palabra xaponesa. Una ye dándo-y grafía asturiana: aiquido, y mesmamente con adaptación morfolóxica, aiquidu; otra ye conservando la trescripción internacional aikido.

Cróquet

N'asturianu hai dos maneres d'adaptar esta palabra inglesa o francesa. Una ye adaptándose a la pronunciación normal asturiana: croque. Otra ye calteniendo la grafía internacional, con acentu: cróquet.

Jabalina

Hai que tener encuenta qu'esta palabra nun tien etimolóxicamente gota que ver con xabalina, femenín de xabalín, nome d'orixe árabe, sinónimu de gochu montés. Pelo contrario, vien del francés javeline, que ye palabra d'orixe galu. N'asturianu, esti arma – y l'espor deriváu– podrá nomase de xuru cola adaptación del castellanu, d'au sal xabalina. En tou casu, cabe considerar una variación, que ye escribir con «v» xavalina, pa estremala del nome del animal y averar la palabra al so étimu francés. El nome del espor sería llanzamientu de xavalina. Nes llingües de la contorna: ingl. javelin throw; cat. llançament de javelina; port. lançamento do dardo; it. lancio del giavellotto; fr. lancer du javelot.

Kendo

Palabra xaponesa que se pue adaptar al asturianu cola grafía quendo o mesmamente quendu. Tamién se pue caltener la grafía internacional kendo.

Montañismu

El problema d'esta palabra ye que montaña nun se considera voz de la fala autóctona actual asturiana, qu'emplega monte; d'aende podríen salir posibles formes como «montismu, monterismu, monteguismu» (de montiegu) y otres, que nun pasen de ser un puru exerciciu llingüísticu.

Nun sería gota improbable que la forma castellana montañismo surdiere por adaptación del ing. mountaineering; el port. usa tamién montanhismo. De toes maneres, en castellanu montañismo ye sinónimu total d'alpinismo, opción qu'escoyeron el cat. alpinisme, el fr. alpinisme, l'it. alpinismo, el rum. alpinism. En resultes, n'asturianu pue considerase la posibilidá de dicir alpinismu, ensin más problema.

Parapente

Ye un acrónimu del francés, formáu con parachute 'paracayíes' + pente 'pendiente'. La forma francesa adáptase nel gall. parapente, port. parapente o cat. parapent; sin embargu. n'it. dizse parapendio, y n'ing. paragliding. Paez que n'asturianu la forma más aceptable ye parapente, anque tamién sería posible imaxinar, con ciertu riesgu, una forma como parapindiu, al estilu de lo que fai l'italianu.

Senderismu

Trátase d'un castellanismu, anque n'asturianu ye fácilmente interpretable como un deriváu de senderu; asina les coses, senderismu ye aceptable dafechu na nuestra llingua. En tou casu, ha tenese en cuenta cómo otres llingües espresen esti conceptu: ing. hiking, port. pedestrianismo, fr. randonné.

Squash

Otres llingües acueyen esti anglicismu ensin adaptar gráficamente, como ye'l casu del port. squash, gall. squash, fr. squash o it. squash; el cat., sin embargu, adáptalu como esquaix. N'asturianu caben dos víes: adaptación gráfica como escuax, o caltenimientu de la grafía orixinaria squash.

Sumo

Esta voz xaponesa adáptase n'asturianu como sumo y, meyor, sumu.

Surf

N'inglés llámase más bien surfing. En xeneral, les llingües de la contorna acepten l'anglicismu surf escritu asina, a nun ser el port. surfe. N'asturianu pue pensase en surf, surfing o surfin, surfismu o mesmamente surferismu.

Voleibal

L'inglés volleyball tuvo delles adaptaciones nes llingües de la contorna: en castellanu voleibol o balonvolea; en cat. voleibol; en vascu boleibol; en gall. voleibol; en port. voleibol o vólei; en fr. volley-ball; n'it. pallavolo 'pelota vuelu'; en rum. volei. La forma más emplegada n'asturianu ye voleibol, anque tamién se diz guapamente volei (palabra llana, nun necesita acentu).

Yu-Yitsu La palabra xaponesa orixinaria ye jūjutsu, y güei ye la base na que s'inspira la denominación d'esti espor na mayoría de les llingües de la nuestra contorna, que sin embargu almiten tamién otres variantes: cat. jujutsu, jiujitsu o jiujutsu; ing. jujutsu; fr. ju-jitsu, jujutsu o jiu-jitsu; it. jujutsu o jujitsu; port. jiu-jitsu, jujutsu o ju-jitsu. . Desconozo d'áu vien la variante jiu-jitsu. Si nos axustamos a la forma orixinaria, l'adaptación más normal n'asturianu ha ser yuyutsu; si atendemos a la otra variante, habría escribise yuyitsu.

XENTILICIOS (de conceyos asturianos)

[Nota: n'asturianu la mayoría de los topónimos nun tienen xentiliciu. En castellanu munchos xentilicios nun son populares, sinón que se crearon nos ámbitos eruditos remanando palabres y sufixos llatinos. Asina, en castellanu Valladolid nun tien xentiliciu popular; vallisoletano ye un inventu cultu].

Amieva Nun consta xentiliciu.

Caravia

Caravianu -a -o.

Castrillón

Castrillonés -esa -eso (-és).

Castropol

Nun consta xentiliciu.

Cuaña

Cuañés -esa -eso (-és). En gallego-asturianu, cuañés -esa.

Colunga

Colungués -esa -eso (-és).

Degaña

Nun consta xentiliciu.

Eilao

Nun consta xentiliciu.

El Franco

Franquín -ina -ino. En gallego-asturianu, franquín, franquía.

Ibias (¿ibiense?)

Nun consta xentiliciu. La forma ibiense ye creada con un sufixu cultu dende'l castellanu.

Illas

Nun consta xentiliciu.

Llanera

Llaneranu -a -o.

Llaviana

Llavianetu -a -o.

Ḷḷena

Ḷḷenizu -a -o.

Miranda

Mirandés -esa -eso (-és).

Muros de Nalón

Nun consta xentiliciu.

Noreña

Noreñés -esa -eso (-és).

Onís

Nun consta xentiliciu.

Peñamellera Alta

Peñamelleranu -a -o.

Peñamellera Baxa

Peñamelleranu -a -o.

Pezós

Nun consta xentiliciu.

Les Regueres

Regueranu -a -o.

Ribedeva -> Ribadeva

Nun consta xentiliciu.

La forma Ribedeva ye un error, de xuru que por contaxu con Ribesella. La forma popular, que tovía conserven falantes d'esi conceyu, ye Ribadeva.

Ribesella

Riosellanu -a -o nun figura nel Dalla, y mui guapamente nun seya más qu'un castellanismu.

Riosa

Riosanu -a -o.

Salas

Nun consta xentiliciu.

Samartín d'Ozcos

Nun consta xentiliciu.

Samartín del Rei Aurelio

Samartiniegu -a -o.

Santalla d'Ozcos

Nun consta xentiliciu.

Santiso d'Abres

Nun consta xentiliciu.

Santo Adriano -> Santu Adrianu

El nome asturianu ye Santu Adrianu. Nun consta xentiliciu.

Siero

Nun consta xentiliciu. La forma sierense ye un castellanismu creáu col sufixu cultu, -ense.

Sotu'l Barcu

Nun consta xentiliciu.

Tinéu

Nun consta xentiliciu.

Valdés

Valdesanu -a -o.

Vilanova d'Ozcos

Nun consta xentiliciu.

Villaviciosa (¿maliayu?)

Villaviciosín -ina -ino. El xentiliciu maliayu -a -o ta usándose na prensa –xunto con maliayés -esa -eso (-és)–, pero nun tien usu nengún na fala. Vien de rescatar el topónimu medieval de Villaviciosa o La Villa, que yera Maliayo o quiciabes Mallayo.

Villayón

Nun consta xentiliciu.

OTRES

Álbum referíu a CD (esa aceición nun apaez nel DALLA). Exemplu:

"El nuevu álbum de Dixebra yá ta na cai"

Álbum, plural álbumes o álbunes.

Plaza de Toros o Plaza de Gües?

Lóxicamente, n'asturianu xenuino tendría que ser plaza de gües, al estilu del cat. plaça de bous (tamién plaça de braus). Sicasí, es espresión nun tien usu nengún. Al meyor ye más prudente almitir el castellanismu plaza de toros o plaza toros; asina ye como se diz n'italianu. Otres denominaciones: ingl. bullring, vascu zezen plaza, fr. arènes, port. praça de touros.

Blog o blogue?

Les llingües de la nuestra contorna acueyen pelo xeneral esti anglicismu. Asina, en port. weblog, blog o blogue; en cat. bloc, blog o bitàcola; en vascu blog o weblog; en gall. weblog, blog, bitácora o blogue; en fr. blog o blogue; n'it. blog. N'asturianu les soluciones puen ser blog o blogue, ensin escaecer bitácora.

Colorimetría

Nun hai duda de qu'esti cultismu greco-llatín ha adaptase n'asturianu como colorimetría.

Lema

Cultismu griegu. L'adaptación más normal al asturianu ye lema.

Vinilo (material plásticu)

Trátase d'un cultismu greco-llatín creáu n'inglés, pero que s'adapta fácil n'asturianu como vinilu.

Comentarios

Teníeis razón los qu'afalagabais la competencia de la OPLL magar que tardaron munchu en responder, la verdá ye que ficieron un bon trabayu, el mesmu Ramón d'Andrés encargóse del asuntu, lo únicu que veo, ye qu'en ciertes pallabres son mui ambiguos a la hora d'encamentar l'emplegu d'una o otra voz y dexanos escoyer, a vegaes, ente 4 opciones, camiento que ye porque nun tienen "poder" pa normativizar sinón pa encamentar, creo que lo más normal sedría algamar un alcuerdu ente toos pa esbillar les voces a usar, ye dicir si namás vamos a usar una o 2 o cualquiera d'elles. Un saludu. --Vsuarezp 14:45, 3 xunu 2008 (UTC)

Segundu corréu

NATURA:

Desfiladeru (escobiu?)
Catarata (remexu? tabayón?)
Manantial (fontán? fonte?)
Medioambiente
Corteza terrestre?