Penubina

Penubina
monte y cima (es)
Situación
País	España
Autonomía	Principáu d'Asturies
Provincia	provincia d'Asturies
Conceyu	Ḷḷena
Cordal	Macizu d'Ubiña
Coordenaes	43°01′09″N 5°57′25″W
Penubina Penubina (Asturies)
Datos
Prominencia	1121 m

Penubina ye, con 2.417 metros d'altor, uno de los montes más altos de la cordelera Cantábrica, y ye tamién xunto con Picos del Fontán, la más alta del Macizu d'Ubiña.

Etimoloxía

El topónimu Ubiña procede del axetivu llatín *ALBINUS, A, UM ‘de color blancu’, al igual que los tamién topónimos Oviñana y Ouviñana *ALBINEANAM.

Referencies históriques

Peña Ubiña dende'l picu Fariñentu.

Na edición de 1777 del mapa de Tomás López yá s'inclúi'l visu de Peña Ubiña. El 27 de xunu de 1792 el pernomáu Xovellanos escribía refiriéndose al so pasu pola cordelera Cantábrica dende Asturies a Llión «.. a la derecha la famosa Peña Ubiña, que créese la más alta d'España...». Tamién escribía faciendo referencia a Peña Ubiña «... vese dende tierra de Segovia y dende bien dientro del mar...». Ensin dala dulda Xovellanos quedó tan impresionáu per estos montes que-y fixeron esaxerar un pocu.

En 1855 Guillermo Schulz, nel mapa topográficu de la provincia d'Uviéu, asitia una Obiña a la que da un altor de 2.300 metros. Nel Atlas d'España y posesiones d'ultramar de Francisco Coello de Portugal y Quesada, de 1870, na fueya del Principáu d'Asturies a escala 1:200.000 figuren Peña Ubiña a la que se da un altor de 8.068 pies castellanos, y Peña Ubiña chica. L'altor más averáu va apaecer na Esquisa estratigráfica de la cuenca central d'Asturies, publicáu en 1915, de los inxenieros xixoneses Luis Adaro y Gumersindo Junquera, que da a Peña Ubiña 2.414 metros.

Primeros ascensos

Ye difícil precisar cuándo empezó a ser xubida Peña Ubiña, pos hai de tenese en cuenta que nes fasteres de la la mayor parte d'estos montes vienen pastiando los ganaos dende tiempos inmemoriales, polo que siempres hubo actividá na dómina braniza por estes paraxes y ye de suponer que se xubiría de xuru tantu pol interés d'acolumbrar lo que dende'l so visu podría reparase como pol interés deportivu de pastores que quixeren gastar enerxíes.

Peña Ubiña dende'l valle de Riutuertu.

Macizu de les Ubiñes dende l'Autopista del Güerna

Unu de los primeros foranos en percorrer estes tierres foi Manuel Loring, conde de Mieres, que nes sos correríes cinexétiques fíxose acompañar de Manuel Delgado, de Tuiza. Años dempués, un fíu de Manuel, Ramón, moteyáu'l de Tuiza, foi'l que guio, enseñando los sos secretos, a unu de los meyores rapsodes de la Cordelera Cantábrica: José Ramón Lueje. Lueje escribió infinidá d'artículos sobre estos montes de les que foi un fervosu namoráu ya iguó coles mesmes un precisu mapa topográficu del Macizu de Ubiña a escala 1:25.000.

En 1925, el Conceyu de Mieres (al que los tribunales de xusticia negaron que los sos ganaos pudieren pastiar nel vecín términu municipal de Ḷḷena) tuvo qu'adquirir, al nun disponer de camperes de branu, siete puertos asitiaos nel términu lleonés de Pinos (San Emiliano), en puya de la Fundación Sierra-Pambley pola cantidá de 415.600 pts. Esta adquisición fizo que se construyera'l denomináu abellugu Casa Mieres, asitiáu al sureste de Peña Ubiña y que l'actividá braniza na zona aumentara considerablemente.

En 1932, el día 28 de febreru, dos lleoneses, los hermanos Santiago y Diego Mella Alfageme, acompañaos del alemán afincáu en León Felipe Friick, xubieron pel hibiernu al visu de Peña Ubiña, faciendo la que posiblemente sía una de les primeres ivernices a esti monte, na qu'atoparon, según el so propiu testimoniu, muncha nieve. La guerra civil española tuvo nestes formoses paraxes una abondosa actividá, al ser llugar de camín ente Llión y Asturies, tantu pol puertu de Ventana como pol Altu de la Cubieḷḷa.

Peña Ubiña dende la entrada a cubieches.

Macizu de les Ubiñes dende l'Autopista del Güerna

El 31 de xunetu de 1967 inauguróse l'abellugu que'l Centru Cultural y Deportivo Mierense construyó na vega del Meicín, na vertiente nordeste de Peña Ubiña. Esti abellugu tuvo una importancia vital nel desenvolvimientu de l'actividá montañera nel macizu de Peña Ubiña, tal ye l'arribación al mesmu que nos últimos años de la década de los sesenta foi l'abellugu más visitáu d'Asturies (incluyíos los Picos d'Europa). El montañismo ivernizu eclosionó nesti momentu y les actividaes dexaron de ser ocasionales nesta estación del añu y empezaron a ser sistemátiques a partir d'entós.

Juan Delgado publicó a empiezos de los setenta un llibru tituláu Ubiña, alta montaña (Ubiña, altu monte), que foi reeditáu con nueves aportaciones en 1989. Delgado escribió: «...hasta 1970 la hestoria d'Ubiña tien d'interpretase como una puesta a puntu del alpinismu asturiano y lleonés». Anque habría qu'añader tamién al gallegu.

Dende los años 70 los accidentes en Peña Ubiña, sobremanera pel hibiernu, asociéronse con frecuencia, casi siempres na vertiente asturiana. El fácil aproximamientu a un gran monte faía que n'ocasiones apuerte a ella xente non demasiao preparada pa encarar los problemes. N'otres ocasiones los tarrecíos ádenes de nieve encargáronse de producir una traxedia inclusive con montañeros esperimentaos. En 1992 nuna encuesta realizada pol diariu La Nueva España d'Uviéu ente xente de monte del Principáu d'Asturies ente la que s'atopaben alpinistes, téunicos, directivos de clubes y asociaciones, según persones rellacionaes col mundu de la Naturaleza, Peña Ubiña apaecía como la segunda de les más formosos montes asturianos por detrás del Picu Urriellu.

Referencies

• Datos: Q3330247
• Multimedia: Peña Ubiña