Lora del Río
Lora del Río | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Andalucía | ||||
Provincia | provincia de Sevilla | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Lora del Río (es) | Francisco Javier Reinoso Santos | ||||
Nome oficial | Lora del Río (es)[1] | ||||
Códigu postal |
41440 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 37°39′26″N 5°31′36″W / 37.657222222222°N 5.5266666666667°O | ||||
Superficie | 292 km² | ||||
Altitú | 38 m | ||||
Llenda con | |||||
Demografía | |||||
Población |
18 316 hab. (2023) - 9233 homes (2019) - 9429 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 0.94% de provincia de Sevilla | ||||
Densidá | 62,73 hab/km² | ||||
Más información | |||||
Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
loradelrio.es | |||||
Lora del Río, ye un conceyu español de la provincia de Sevilla, Andalucía. El conceyu de Lora del Río componer de la llocalidá en sí y de delles pedaníes, ente les que destaquen les de Setefilla y El Prioratu. Nel añu 2016 cuntaba con 19.124 habitantes, según l'INE. La so estensión superficial ye de 293,69 km² y tien una densidá de 65,89 hab/km². Los sos coordenaes xeográfiques son 37º 39' N, 5º 31' O. Asítiase a una altitú de 38 metros y a 57 quilómetros de la capital de provincia, Sevilla, siendo estremera cola de Córdoba.
Xeografía
[editar | editar la fonte]El términu municipal de Lora del Río (Sevilla) conforma con otros 104 conceyos la provincia de Sevilla. Atópase na Vega o Valle del Guadalquivir, escontra l'oriente de la ciudá de Sevilla, de la que falta unos 57 quilómetros. La so posición xeográfica enmarcar ente los 5º 23´ 5´´ de longitud oeste, y los 37º 35´ y 37º 46´de latitud norte. El nucleu de población principal, a una altitú d'unos 38 metros sobre'l nivel del mar, asitiar na confluencia del Guadalquivir col so afluente'l regueru Churre, nuna posición casi central al respective de el so territoriu, que tien una estensión superficial de 293,90 quilómetros cuadraos.
Sobre esta vasta estensión territorial asocédense coles mesmes variaos paisaxes xeográficos, como correspuende a un orixe xeolóxicu extraordinariamente complexu. El términu loreño queda estremáu en trés grandes unidaes xeomorfolóxiques y paisaxístiques distintes: la Sierra al norte, la Vega nel centru y el Campu na parte meridional, con materiales litolóxicos distintos y con una cierta diversidá nes maneres de vida de les sos xentes, onde entá pueden atopase ambientes ecolóxicos especialmente bien calteníos, y onde inda ye posible'l trazáu de rutes turístiques rurales (senderismu, paseos ecuestres...) práuticamente inédites.
Climatológicamente tamos ante la presencia d'un tipu climáticu mediterraneu subhúmedo y continentalizado, que les sos precipitaciones medies (unos 525 mm. añales) mengüen llixeramente escontra'l suroeste, y que les sos temperatures suelen ser nidies pel hibiernu (10º - 11º) y caloroses pel branu. Lora tien, sicasí, unos recursos hidrolóxicos (presa -Banzáu de José Torán, ríos, regueros, canales...) abondos como pa faer posible la esistencia d'una vexetación natural notablemente desenvuelta: montes d'encines, pinares, deveses y carbaes, típicos de la flora mediterránea.
Demografía
[editar | editar la fonte]Evolución del númberu d'habitantes dende 1842.
1842 | 1877 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1996 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2011 | 2012 | 2015 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
4,633 | 7,519 | 7,478 | 7,042 | 7,270 | 8,223 | 11,420 | 11,465 | 16,168 | 20,914 | 18,895 | 18,855 | 18,878 | 18,848 | 18,720 | 18,622 | 18,663 | 18,739 | 18,861 | 19,081 | 19,407 | 19,421 | 19,328 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Fonte: INE [Consultar]) |
Pedaníes de Lora del Río
[editar | editar la fonte]Nucleu de población | Tipu d'entidá de población | Entidaes menores | Población |
---|---|---|---|
Lora del Río | Villa | 19.547 | |
El Prioratu | Pobláu | 1.031 | |
Setefilla | Pobláu | 428 | |
Los Majadales | Caserío | 205 | |
El Acebuchal | Caserío | Acebuchal, La Rambla, El Rincón | 143 |
L'Álamu | Caserío | 67 | |
LORA DEL RÍO | 19.421 |
Historia
[editar | editar la fonte]Nacencia
[editar | editar la fonte]Como ye de suponer, toa esta diversidá bioxeográfica foi causa y consecuencia d'un ricu desenvolvimientu históricu. La bayura de restos arqueolóxicos asina nos lo atestigua. El poblamientu tartesiu de la Mesa de Setefilla, a partir de los entamos de la Edá del Bronce, escontra'l 1700 e. C., siguíu por otros asentamientos ibéricos nel nucleu urbanu loreño y nes vecines meses del Almendro y de Lora ("Lora la Vieya"), marquen l'empiezu de la hestoria local.
Imperiu Romanu
[editar | editar la fonte]Los Romanos establecer a finales del sieglu III e. C. na contorna y col nome de Axati convirtieron a Lora nun gran centru productor-esportador d'aceite d'oliva. L'emperador Vespasiano concedió-y el derechu llatín y pasó a ser un Municipium Flavium. La romanización taba fecha. Nesti periodu tuvo de ser tamién un asentamientu militar de gran importancia estratéxica.
Periodu visigodu y árabe
[editar | editar la fonte]Anque s'escarecen de datos fiables, la dómina visigoda tuvo de tener una cierta importancia na zona a xulgar pol númberu de restos funerarios topaos. Dellos autores atribúin a esti periodu l'orixe del actual nome de Lora pola bayura de lloréu. La Lawra árabe siguió siendo un nucleu de población importante y un centru defensivu notable ente Córdoba y Sevilla según cunten los cronistes contemporáneos.
En dómina árabe fortifícase'l castiellu y constrúyense les muralles, recibiendo'l nome d'Al-Lawra.
Sieglu XIII
[editar | editar la fonte]Fernandu III de Castiella la conquista a mediaos del sieglu XIII, concretamente nel añu 1247, donándola darréu a la Orde Militar de San Xuan de Xerusalén o de Malta, que los sos caballeros contribuyeren decisivamente a la so rindición. Con estos territorios la Orde entamó un pequeñu señoríu qu'acabó configurándose nuna bailía y delles encomiendes, que la so capitalidad moraba na villa de Lora, jurídicamente establecida na Carta Puebla de 1259. Esta situación va caltener hasta la desamortización del sieglu XIX. Poro, esti pueblu tuvo seis siglos baxu tutelar de les mesmes manes, el Prior o Bailio de Lora.
Na so contorna esistieron siete aldees so la so xurisdicción, que se llamaron Septe filias, d'onde procede'l nome de Setefilla, llugar onde s'alza güei el Santuariu a la Virxe de dichu nome, ye nestos primeros años, tres la conquista, cuando va surdir el cultu a la Virxe de Setefilla, imaxe que la Orde traxo, o fixo esculpir, y entronizó nel templu setefillano, a los pies del castiellu, plaza fuerte y vigía de la zona, bien probablemente a mediaos del sieglu XIV.
Edá Moderna
[editar | editar la fonte]No que refier a la Edá Moderna en sí, la zona loreña nun ta estudiada na so totalidá, pero sí cabo destacar que s'estudió de forma parcial por Pascual Sanchís Domínguez. Nel sieglu XVII producir en Lora, como n'otres munches ciudaes, una intensa actividá constructora relixosa, fundándose dos conventos masculinos y unu femenín y delles ermites. Estes construcciones llevar a cabu gracies a la collaboración de delles families importantes de la zona.
Per otru llau, sobre'l sieglu XVII, Sanchís Domínguez asegura que nun se pueden dar datos fiables tocantes a la demografía refierse, pos los padrones que se realizaron teníen fines tributarios. A pesar d'ello, Sanchís Domínguez señala qu'hubo incidencies negatives que provocaron una cayida na crecedera poblacional, pos se vivieron emigraciones, epidemies, años de seca y fuertes hinchentes . El sieglu XVIII loreño ye'l sieglu de la puxanza económica que se notó pola medría de la población, pos na segunda metá del sieglu, según J. Ponce Banzáu, que se basa nos censos de Aranda y Floridablanca, produzse un aumentu considerable. Amás, ye'l sieglu de les grandes construcciones civiles y eclesiástiques como pueden ser el Conceyu, la Casa de los Lleones, la Casa de les Columnes (tamién conocida como Casa de la Virxe) o la Ilesia d'El nuesu Padre Jesús.
Lora del Río va algamar la so máxima rellumanza a lo llargo del sieglu XVIII, reflexáu na construcción d'importantes edificios públicos (Conceyu), relixosos (Ilesia de Jesús) ya inclusive privaos (Casa de los Montalbo, Casa de los Lleones).
Edá Contemporánea
[editar | editar la fonte]A lo llargo del sieglu XIX van producise importantes cambeos na villa d'onde va surdir la Lora moderna que güei se conoz, anque va ser yá nel sieglu XX cuando, gracies a la implantación de nuevos regadíos, y a la llegada d'inmigrantes d'otres rexones, Lora recupérese y empecipie un procesu de crecedera que, anque con ciertos altibaxos, entá nun se detuvo. Asina mesmu, los procesos de colonización agraria de los años sesenta supunxos la creación dientro del so términu municipal de dos nuevos poblaos: Setefilla y El Prioratu.
El sieglu XX ye'l puntu d'inflexón na hestoria de Lora, pos ye'l sieglu de los tresformamientos. Ye'l sieglu onde la recuperación faise más ecu, pos el términu tenía productos como olivares d'acampezo, viñes, encines, naranxales, frutales, ceberes, barbechu, etc. Amás, tenía delles fábriques como les d'aceite d'olivar, d'aguardiente, xabón, pan, de texas y lladriyos, de papel, etc., anque la más carauterística ye la fábrica de la Pimentonera, nome qu'entá se-y denomina a la plaza onde taba asitiada esta fábrica.
A pesar d'ello, Lora del Río entró nuna crisis económica que provocó la cayida de les distintes industries que tenía la llocalidá, como la de la Pimentonera o la de la Celulosa Española. Nos últimos años del sieglu XX y los años actuales, la llocalidá sevillana empezó la so recuperación de forma cobarde.
Patrimoniu
[editar | editar la fonte]Arquiteutura civil
[editar | editar la fonte]- Edificiu del Conceyu o Casa Capitular: edificiu d'estilu barrocu que se terminó de construyir en 1761.
- Mercáu de Abastos, obra del arquiteutu Aníbal González, construyíu en 1910.
- Casa de los Lleones (1765).
- Casa de les Columnes o casa de la Virxe(1771).
- Ponte romana sobre'l churre
- Centru Escolar Ramón y Cajal (Escueles Nueves), construcción de 1928 n'estilu rexonalista *
Molín de la Soledá (antigua ermita)
- Monumentu a la cantante Gracia Montes
- Ponte de fierro, construyíu en 1929 sol mandatu del alcalde Manuel de Leyva Giménez.
- Campusantu municipal
- El Bailio
- Zona arqueolóxica de Setefilla y Castiellu de Setefilla
Arquiteutura relixosa
[editar | editar la fonte]- Ilesia parroquial de La nuesa Señora de l'Asunción: Ilesia d'estilu góticu mudéxar sevillanu, empezada a llevantase nel sieglu XV.
- Parroquia de San Sebastián
- Ilesia de Nuesu. Padre Jesús Nazarenu (1764).
- Conventu de la Llimpia Concepción de La nuesa Señora.
- Ermita de Santa Ana (actual biblioteca pública)
- Ilesia de Santa Cruz
- Santuariu de La nuesa Señora de Setefilla
Fiestes y celebraciones
[editar | editar la fonte]- Día de San Sebastián: 20 de xineru. Día de campestre nel monte públicu Matallana onde los loreños festexen el día del Santu Patrón. Pela tarde procesión de San Sebastián peles cais de la llocalidá.
- Selmana Santa. Mientres la Selmana Santa loreña 4 hermandaes procesionan por Lora del Río:
- Domingu de Ramos: Hermandá d'El nuesu Señor Xesucristu na so Entrada Xerusalén y María Santísima de la Paz.
- Miércoles Santu: Hermandá de Ntro. Padre Jesús Nazarenu y La nuesa Señora de los Dolores.
- Vienres Santu: Hermandá del Stmu. Cristu del Amor y el Perdón y La nuesa Señora de los Dolores na so Soledá.
- Sábadu Santu: Hermandá del Santu Entierru d'El nuesu Señor Xesucristu y María Santísima de les Congoxes
- Feria y fiestes populares: Empiecen l'últimu xueves de mayu hasta'l domingu d'esa mesma selmana. Vien celebrándose dende 1819 como una feria de ganáu, que col tiempu camudó a lo que ye güei, un marcu de lluz y color celebrada nel formosu paséu de l'Alamea del Río, xunto al Guadalquivir. Onde los loreños y visitantes viven 4 díes d'allegría y bona compañía nes numberoses casetes asitiaes nel Real.
- Romería de La nuesa Señora de Setefilla: 8 de setiembre. Romería destacada dientro de la provincia de Sevilla y Andalucía, por cuenta de que ye la más antigua de la provincia, celebrándose dende 1587.
Relixón
[editar | editar la fonte]Patrona
[editar | editar la fonte]La patrona de la llocalidá ye La nuesa Señora Maria Santísima de Setefilla, advocación de la Virxe María, venerada na que foi Ilesia Prioral de La nuesa Señora Santa María de Setefilla. Celébrase una romeríes nel so honor cada 8 de setiembre. El santuariu de la Virxe, atopar a unos 12 km del pueblu. Orixinariamente yera d'estilu mudéxar, pero intervenciones posteriores alteriaron la so fisonomía.
Ermita de Setefilla
[editar | editar la fonte]Calendariu setefillano
[editar | editar la fonte]- 25 de marzu. Día de la Encarnación con función solemne na ermita y solemne besamanos nel camerín
- 17 de mayu. Aición de gracies con triduu pol milagru socedíu por María Sántísima de Setefilla aquel 17 de mayu de 1925.
- Últimu xueves de mayu y hasta cuatro díes dempués. Feria y Fiestes Mayores de Lora del Río dedicaes a la patrona. (si'l miércoles cai en 31, la feria empezaría'l día 25 de mayu por ser l'últimu xueves de mayu)
- 8 de setiembre. Día de la Romería y procesión de tercia alredor de la ermita, sacante cuando la Virxe ta en Lora del Río, cosa qu'asocede pelo normal cada cinco años y extraordinariamente cuando esiste riesgu de seca o cualesquier otra calamidá. Permanez dos 8 de setiembre nel pueblu tres los cualos empecípiense los cultos (pregones y funciones de los gremios) pa la vuelta a la so santa casa.
Tresportes
[editar | editar la fonte]Tien estación propia de Renfe, asitiada al norte de la villa. Enllaza coles ciudaes de Sevilla, Cádiz y Córdoba.
Persones destacaes
[editar | editar la fonte]- Cardenal Cervantes, obispu de Sevilla nel sieglu XV, soterráu na Catedral de Sevilla.
- Gracia Montes, tonadillera nacida en 1936.
- Kevin López, atleta nacíu en 1990.
- El Neñu de la Güerta, cantaor de Flamencu.
- Juan Cervera Sanchís, poeta loreño, anguaño mora en Méxicu.
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]- Web Municipal - Páxina con información municipal de Lora del Río
- Lora del Río - Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía
- Patrimoniu cultural de Lora del Río na Guia Dixital del Patrimoniu Cultural d'Andalucía. IAPH