Llingües nor-pondo

De Wikipedia
Llingües nor-pondo
Países  Papúa Nueva Guinea
Filiación xenética

familia de llingües dientro de les llingües papúes
  Ramu-so Sepik

    L. so Sepik
Subdivisiones Nor
Pondo
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües nor-pondo o llingües del baxu Sepik son una pequeña familia llingüística formada por seis llingües falada nel norte de Papúa Nueva Guinea. Como familia fueron identificaes por K. Laumann (1951) quien les denominó nor-pondo. Más tarde estes llingües fueron consideraes por Donald Laycock (1973) como parte del les llingües Sepik-Ramu (anguaño refugaes como grupu filoxenéticu). Más tarde Malcolm Ross (2005), que denominaba llingües del baxu Sepik al grupu nor-pondo, les reclasificó xunto coles llingües Ramu no que'l denomina llingües Ramu-so Sepik. Ethnologue (2009) considera'l nor rama pero estrema les llingües pondo en cutro cañes.

Clasificación[editar | editar la fonte]

El nome de la familia deriva de la pallabra nor 'persona' en idioma murik y pondo 'home' en idioma angoram. Como'l murik y angoram pertenecen a dos rames distintos de la familia'l términu nor-pondo usar pa nomar a la familia constituyida por estes dos cañes. Una clasificación estándar de la familia ye la siguiente:

 So Sepik 
 (Nor–Pondo) 

 Grupu Nor (?) 


Murik



Kopar



 Grupu Pondo (?) 


Chambri



Karawari (Tabriak), Yimas



Angoram




Ross (2005) reparó que'l murik nun comparte la /p/ carauterístiques de la primera y segunda persona del kopar y les llingües pondo. La proppuesta tentativa de Foley (2005) ye que'l Chambri y el Angoram son cañes primaries, polo que la familia tendría cuatro rames: Nor, Chambari, Karawari–Yimas, Angoram.

Descripción llingüística[editar | editar la fonte]

Fonoloxía[editar | editar la fonte]

El llingüista William A. Foley fixo trabayu de campu sobre cuatro de les seis llingües de la familia. A partir del so trabayu, realizó un estudiu comparativu de la familia reconstruyendo a partir de llistes de cognaos el siguiente inventariu consonánticu pal proto-nor-pondo:

Llabial Alveolar Palatal Velar
non-continuante simple *p *t *k
pre-nasal *mb *nd *ŋg
nasal *m *n
continuante fricativa *s
líquida *r
aproximante *w *y

Pronomes[editar | editar la fonte]

Los pronomes reconstruyíos pal proto-nor-pondo son:

yo *ama nós dos *ka-i, *ka-pia unos pocos de nós *(p)a-ŋk-i-t [toos] nós *a-i, *a-pia, *i-pi
tu *nɨel mio vós dos *ka-o, *ka-pua unos pocos de vós *(p)a-ŋk-o-t [toos] vós *a-o, *a-pu, *i-pu(a)
él *mɨn ellos dos *mɨnɨmp ? (M),
*mpɨ ? (F)
unos pocos d'ellos *mɨŋkɨ-t [toos] ellos *mump (M),
*pum (F)
Proto-Nor-Pondo (Foley)
nós dos *ka-i, *ka-pa-i unos pocos de nostros *(pa)ŋk-it toos nós *a-i, *a-pa-i, *(y)i-i, *(y)i-pa-i
vós dos *ka-o, *ka-pa-o unos pocos de vós *(pa)ŋk-ut toos vós *a-o, *a-pa-o, *(y)i-o, *(y)i-pa-o
ellos dos ? unos pocos d'ellos *mɨŋkɨ toos ellos *mump ?

Comparanza léxica[editar | editar la fonte]

Los numberales en distintes llingües nor-pondo:[1][2]

GLOSA Nor Pondo PROTO-
NOR-PONDO
Murik Kopar Chambri Yimas Tabriak Angoram
'1' abéː mbwia- mpa-m mban mbia- *mbia-
'2' kóːbo kompari -ri p-rpal simipay -par *-ri-pa(ri)
'3' keróːngo -ram p-ramnawt simianmaw -elɨm *-ram
'4' sannango ma-mpl ama-mpl
2+2
samunum *sam-(?)
'5' tabúːgo tam suam *tambu-(?)
'6' patéib+1 5 mawŋkwat 1 sambaymbia *5+1
'7' patéib+2 5 mawŋkwat 2 sambasimipay *5+2
'8' patéib+3 5 mawŋkwat 3 sambasimianmaw *5+3
'9' patéib+4 5 mawŋkwat 4 sambawsanɨm *5+4
'10' dáːrabór nuŋkara-wl sumburi

Referencies[editar | editar la fonte]

Bibliografía[editar | editar la fonte]

  • Ross, Malcolm (2005). "Pronouns as a preliminary diagnostic for grouping Papuan languages". In Andrew Pawley, Robert Attenborough, Robin Hide, Jack Golson, eds. Papuan pasts: cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples. Canberra: Pacific Linguistics. páxs. 15-66. ISBN 0858835622