Llingües jebel orientales

Llingües jebel orientales
Distribución xeográfica	Estáu del Nilo Azul (An-Nil al-azraq)
Países	Sudán
Filiación xenética	Nilo-saḥarianu; Sudánicu oriental; Sud. sudoriental; Jebel oriental
Subdivisiones	Septentrional; Suroriental; Suroccidental
Códigu Glottolog	east2386
	Ver tamién; Idioma - Families - Clasificación de llingües
	[editar datos en Wikidata]

Les llingües jebel orientales o llingües de la rexón montascosa oriental son una pequeña subfamilia de llingües nilo-saḥarianes de la caña de les llingües sudániques orientales que se falen nel los montes del la provincia d'An Nil al Azraq (Nilo Azul) en Sudán oriental (el nome jebel ye a cencielles el términu árabe pa 'monte')

Llingües de la familia

Esti grupu de llingües ta formáu poles siguiente llingües:

Gaam (tamién llamáu Ingassana o Tabi)
Aka (o Silak)
Kelo (o Tornasi)
Molo (p Malkan).

El gaam tien ente 40 y 80 mil falantes, ente que les otres llingües tán en riesgu de sumir y tienen pocos falantes. Hasta'l trabayu de Bender creíase que'l gaam yera la única llingua de los montes orientales hasta que Lionel Bender llogró información sobre'l aka, el kelo y el molo; estos trés últimes llingües fueron notablemente influyíes pol idioma berta.

El gaam falar nuna pequeña rexón alredor de les llocalidaes de Bau, Bobuk, Kukur y Sawda nos montes Tabi, nel allugamientu averáu 11°15′–30′ N by 33°55′–34°10′ Y. Les otres trés llingües falar en bolses aisllaes al sur d'esta llocalización: el aka nos montes Sillok, el kelo nos montes Tornasi nes llocalidaes de Kayli y Beni Sheko y finalmente'l molo falar en Jebel Malkan cerca de la frontera con Etiopía.

Comparanza léxica

Los numberales en distintes llingües jebel orientales son:^[1]^[2]

GLOSA	Aka	Kelo	Molo	Gaam	PROTO- JEBEL
'1'	ligidi	di-y loːdi	t̪āmán	*dilu 039;2'	waːsi	waːdi	waːti	d̪áāgg	*watːi
'3'	yːde	odo	ede	ɔ́ðɔ̄	odo~ede
'4'	lula	lulus	kesèrwa	yə̄ə̄sə́	?
'5'	kumugyi	aːmu	kesèrlodi	áás-ááman	?
'6'	gilmugeri	utum-di-y	kesa-waːti	t̪ə́l-d̪ìgg	?
'7'	ʤumaːsi	adumodo	kiuna	íd̪igg-dáāgg	?
'8'	ungertoːsi	adumlilos	taː-dar	íd̪ig-ɔ́ðɔ̄	?
'9'	unaːkeːla	atosinaleːdi	kesa-lodi-waːti	íd̪ig-yə̄ə̄sə́	?
'10'	caːraːli	saːraːli	yokubu	ə́sēg-dí	*caːraːli

Referencies

Bibliografía

Malik Agaar Ayre & M. Lionel Bender, Preliminary Gaam-English-Gaam Dictionary. Addis Abeba 1980.
M. Lionel Bender. "The Eastern Jebel Languages of Sudan". Afrika und Übersee 80 (1997), 81 (1998):189-215, 39-64.
W. J. Crewe. "The Phonological Features of the Ingessana Language". 1975
Y. Y. Evans-Pritchard, "Ethnological Observations in Dar Fung", Sudan Notes and Records 15.1, 1932. pp. 1–61.
F. S. & J. Lister. "The Ingessana Language: A Preliminary Description", Journal of Ethiopian Studies 4.1, 1966. pp. 41–44.
B. Z. Seligman. "Notes on Two Languages Spoken in the Sennar Province of the Anglu-Egyptian Sudan", Zeitschrift für Kolonialsprachen 2.4, 1912. pp. 297–308.
Timothy M. Stirtz. "Phonology and Orthography in Gaahmg", in ed. Leoma C. Gilley, Occasional Papers in the Study of Sudanese Languages Non. 9, Entebbe: SIL-Sudan 2004.
Sisto Verri. "Il Linguaggio degli Ingessana nell'Africa Occidentale", Anthropos 50, 1955. pp. 282–318.

[1] Nilo-Saharan Numerals (Mark Rosenfelder)

[2] Nilo-Saharan Numerals (Eugene Chan)

[1]

[2]