Saltar al conteníu

Chaxiraxi

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Chaxiraxi
Información
Sexu femenín
[editar datos en Wikidata]
Oleu que representa la primitiva imaxe adorada polos guanches antes de la conquista de la isla.

Chaxiraxi yera unu de los nomes polos que los guanches, primeros pobladores de la islla de TenerifeCanaries−, denominaben a una de les sos divinidaes que foi sincretizada darréu cola imaxe de la virxe de Candelaria qu'atoparen na islla antes de la conquista europea.[1][2]

Chaxiraxi ye considerada la diosa principal de la moderna relixón neopagana llamada Ilesia del Pueblu Guanche.[3]

Etimoloxía

[editar | editar la fonte]

El términu Chaxiraxi −que tamién apaez na documentación coles variantes Chaciraxi, Chijoragi, Chijoraji y Chirijoraji− ye de procedencia guanche y foi traducíu como 'la que carga o sostién el firmamentu' dende una posible forma primitiva ta-γdir-aγi.[4]

Tamién yera denominada Achmayex Guayaxerax 'he equí la madre d'él, l'Espíritu que sofita l'universu'.[4]

Mitoloxía

[editar | editar la fonte]

Pa dellos investigadores Chaxiraxi yera una divinidá femenina rellacionada cola lluna y la fertilidá, ente que para otros taría venceyada al Sol. Asina, yera una de les dioses principales de la mitoloxía guanche emparentada cola diosa Juno de la redolada mediterránea-norteafricano y col cultu a la estrella Canopo.[5][6][7]

La diosa foi rellacionada polos guanches con una talla cristiana de la virxe de Candelaria qu'habíen atopáu sobre una piedra nes sableres de Güímar ente 1390 y 1401, sincretizándose más tarde el so cultu col de la Virxe por aciu de misioneros cristianos.[2][8]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. Lorenzo, Felipe (2005). escritu en Los Realejos. «La Diosa Chaxiraxi». Mundo Guanche (Asociación Mundu Guanche) (3). ISSN 1886-2713. http://www.mundoguanche.com/portada/articulo.php?id_articulo=20. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2016. 
  2. 2,0 2,1 Alberto Barroso, Verónica; Folla Rois, Ana; Borges Domínguez, Estervina; Eugenio Floríu, Carmen María; Larraz Mora, Alejandro (1997-1998). escritu en Les Palmes de Gran Canaria. «"La madre del sustentador del cielu y la vida": una divinidá sincrética. (Aculturación relixosa nel conxuntu arqueolóxicu de Achbinico-Candelaria, Tenerife)». Vegueta: Anuariu de la Facultá de Xeografía ya Historia (Universidá de Les Palmes de Gran Canaria) (3):  páxs. 47-64. ISSN 1133-598X. http://www.webs.ulpgc.es/vegueta/num_ant_vegueta/downloads/03-047-061.pdf. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2016. 
  3. Ramos Martín, Josué David (2010). La Ilesia del Pueblu Guanche: considerancies metodolóxiques. Les Palmes de Gran Canaria: Cabildru de Gran Canariu. ISBN 978-84-8103-615-2. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2016.
  4. 4,0 4,1 Reyes García, Ignacio (2011). Diccionariu Ínsuloamaziq. Santa Cruz de Tenerife: Fondu de Cultura Ínsuloamaziq. ISBN 978-84-615-0960-7.
  5. Escribano Cobo, Gabriel; Mederos Martín, Alfredo (2014). escritu en Les Palmes de Gran Canaria. «La llende occidental del Menceyato de Güímar (Tenerife) y el llugar de l'apaición de la Virxe de Candelaria, sincretismu de la diosa llunar Juno Caelestis». Anuario d'Estudios Atlánticos (Patronatu de la Casa de Colón) (60):  páxs. 515-574. ISSN 0570-4065. http://anuariosatlanticos.casadecolon.com/index.php/aea/article/view/2227/3379. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2016. 
  6. Plantía:Cita tesis
  7. Fernández Rodríguez, Jesús M. (1996). escritu en Les Palmes de Gran Canaria. «De les idolatríes de los antiguos guanches: Arqueoloxía del cultu na prehistoria de Tenerife». Anuario d'Estudios Atlánticos (Patronatu de la Casa de Colón) (42):  páxs. 097-128. ISSN 0570-4065. http://mdc.ulpgc.es/cdm/singleitem/collection/aea/id/1657/rec/3. Consultáu'l 2 d'ochobre de 2016. 
  8. Rumeu d'Armes, Antonio (1975). La Conquista de Tenerife (1494-1496). Santa Cruz de Tenerife: Cabildru Insular de Tenerife. ISBN 84-500-7108-9.

Bibliografía

[editar | editar la fonte]

Ver tamién

[editar | editar la fonte]