Idioma xudeoportugués

De Wikipedia
(Redirixío dende Xudeoportugués)
Xudeoportugués
Faláu en  Portugal
Rexón Europa
Falantes 2.000
Familia Indoeuropea

 Itálica
  Romance
    Iberorromance
      Ibero-occidental
        Galaicu-portuguesa
          Xudeoportugués

Alfabetu Llatín y Hebréu
Estatus oficial
Oficial en Nengún

Reguláu por Nengún
Códigos
ISO 639-1 nengún
ISO 639-2 {{{iso2}}}
ISO 639-3

El xudeoportugués ye una llingua muerta xudeorromance que foi falada polos xudíos de Portugal, antes del sieglu XVI.


Descripción[editar | editar la fonte]

Esta llingua sobrevivió nes comunidaes de xudíos portugueses (Judeus da Nação Portuguesa), depués de la so diáspora. Na so escritura, esta llingua emplegaba tantu l'alfabetu hebréu (aljamiado português) como'l llatín.

Tuvo gran influencia del xudeoespañol, o ladín, pero tuvo una hestoria distinta, una y bones los xudíos portugueses nun fueron espulsaos del so país sinón convertíos al cristianismu, a diferencia de los qu'habitaben nes corones españoles. Munchos d'estos Cristãvos-Novos (cristianos nuevos o marranos) siguieron calteniendo'l xudaísmu de callao y caltuvieron la so llingua. Depués, cola llegada de la Inquisición en 1536, estos conversos migraron principalmente a Francia, Holanda, Inglaterra y el Nuevu Mundu.

Por cuenta de la so semeyanza col portugués, esta llingua morrió na metrópolis, pero siguió siendo una llingua d'usu diariu na diáspora hasta principios del sieglu XIX. Anguaño namái queda, a manera de sustratu, nel papiamentu y el saramacano.

Carauterístiques[editar | editar la fonte]

  • Hebreísmos
Xudeoportugués Hebréu Portugués Significáu en castellán
cados qadosh santu santu
esnoga (d'orixe griegu) sinagoga sinagoga
jessiba yeshiva escola relixosa escuela relixosa
massó matzoth pão ritual pan ritual
misvá mitzvah mandamentos mandamiento
ros rosh cabeça cabeza
rassim rashim cabeças cabeces
rossaná rosh hashanah anu-novo xudaicu añu nuevu xudíu
sabá Shabbat sábadu
sedacá tsedakah caridade caridá
queilá qehila congregação congregación
quidus kiddush bênção sobre o vinho bendición sobre'l vinu
tebá tevah plataforma central da sinagoga plataforma central de la sinagoga
  • Influencies del Ladín
Xudeoportugués Portugués Ladín
el Dio O Deus el Dio
manim mãos manes
  • Arcaísmos
Xudeoportugués Portugués Modernu Castellanu
algûa alguma dalguna angora agora agora
estremar dixebrar dixebrar
ai hai
aynda ainda entá
dous dois dos
he é ye
hûa uma }


Referencies[editar | editar la fonte]

Ver tamién[editar | editar la fonte]