Xedivatu d'Exiptu
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
| estáu desapaecíu | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| Capital | El Cairu | ||||
| Forma de gobiernu | Monarquía constitucional | ||||
| Llingües oficiales |
inglés árabe exipcianu turcu otomanu | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 30°03′N 31°13′E / 30.05°N 31.22°E | ||||
 | |||||
| Superficie | 1001449 km² | ||||
| Demografía | |||||
| Economía | |||||
| Moneda | llibra exipciana | ||||
 | |||||
.svg)
El Jedivato d'Exiptu (n'árabe: خديوية مصر, turcu otomanu: خدیویت مصر Hıdiviyet-i misir) foi un estáu autónomu tributariu del Imperiu Otomanu, creáu y gobernáu pola dinastía de Mehmet Alí tres la derrota y espulsión de les fuercies de Napoleón Bonaparte que punxeron fin a la curtia ocupación francesa del baxu Exiptu.
Historia[editar | editar la fonte]
Influencia europea[editar | editar la fonte]
Sol reináu de Ismail, el gobiernu exipciu, encabezáu pol ministru Nubar Pasha, habíase vueltu económicamente dependiente de Gran Bretaña y Francia. Ismail trató de poner fin a esti dominiu européu, ente que coles mesmes aplicaba una política nacional agresiva. So Ismail, 112 canales y 400 pontes fueron construyíos n'Exiptu.
Por cuenta de los sos esfuercios por llograr la independencia económica de les potencies europees, Ismail fíxose impopular frente a güeyos de munchos diplomáticos británicos y franceses, ente ellos Evelyn Baring y Alfred Milner, quien afirmaron que taba "arruinando Exiptu."
En 1869, la finalización de la Canal de Suez dio a Gran Bretaña una ruta más rápida a la India. Esto fixo qu'Exiptu dependiera cada vez más de Gran Bretaña. Ismail nun fixo nengún esfuerciu por conciliar coles potencies europees, que primieron al sultán otomanu por qu'espulsara a esti del poder.
Ocupación británica[editar | editar la fonte]
Ismail foi asocedíu pol so fíu mayor Tewfik, quien, a diferencia de los sos hermanos menores, nun fuera educáu n'Europa. Él siguió una política de rellaciones más estreches con Gran Bretaña y Francia, pero la so autoridá foi minada por una rebelión encabezada pol so ministru de guerra, Arabi Pasha, en 1882. Arabi aprovechar de violentos disturbios en Alexandría pa tomar el control del gobiernu y deponer temporalmente a Tewfik.
Les Fuercies navales britániques bombardearon y prindaron Alexandría, y una fuercia espedicionario al mandu del xeneral Sir Garnet Wolseley formar n'Inglaterra. L'exércitu británicu desembarcó n'Exiptu pocu dempués, y ganó al exércitu de Arabi na batalla de Tel el-Kebir. Arabi foi xulgáu por traición y condergáu a muerte, pero la sentencia foi conmutada pol destierru. Tres la revuelta, l'exércitu exipciu reorganizar al modelu británicu y foi comandado por oficiales británicos.
Revuelta d'El Mahdi en Sudán[editar | editar la fonte]
Mentanto, una rebelión relixosa españara en Sudán, dirixida por Muhammad Ahmad, que se proclamó Mahdi. Los rebeldes mahdistas apoderárense de la capital de la rexón de Kordofán y aniquilaron dos expedición empobinaes polos británicu unviaos pa encalorar la revuelta. Los soldaos del aventureru Charles George Gordon, un ex gobernador del Sudán, fueron unviaos a la capital sudanesa, Ḥartum, cola orde de sacupar a la so minoría d'habitantes europeos y exipcios. En llugar de la evacuación de la ciudá, Gordon preparar pa un asediu que s'estendió de 1884 a 1885. Sicasí, Ḥartum finalmente cayó, y foi asesináu.
La espedición británica de socorru a Gordon retrasar por delles batalles, polo que foi incapaz de llegar a Ḥartum y salvar a Gordon. La cayida de Ḥartum dio llugar a la proclamación d'un Estáu islámicu, gobernáu primero por El Mahdi y dempués pol so socesor Abdallahi ibn Muhammad.
Reconquista de Sudán[editar | editar la fonte]
En 1896, mientres el reináu del fíu de Tewfik, Abbas II, una fuercia anglo-exipcia, sol mandu del xeneral Herbert Kitchener, empezó la reconquista del Sudán. Los mahdistas fueron ganaos nes batalles d'Abu Hamid y Atbara. La campaña concluyó cola victoria anglu-exipcia n'Omdurman, la capital mahdista.
El Califa foi escorríu y asesináu en 1899, na Batalla de Umm Diwaykarat, y l'imperiu anglu-exipciu foi restauráu nel Sudán.
Fin del Jedivato[editar | editar la fonte]
El reináu de Abbas II aportó a bien contrariu a los británicos, y, en 1911, foi consideráu por Lord Kitchener un "malváu pocu Jedive" dignu de deposición.
En 1914, cuando la Primer Guerra Mundial españó, l'Imperiu Otomanu xunir a la potencies centrales, que taben en guerra coles naciones aliaes, incluyendo Gran Bretaña. Como Exiptu inda yera un estáu vasallu nominal del Imperiu Otomanu, los británicos proclamaron un Sultanatu d'Exiptu y abolieron el Jedivato el 05 de payares 1914. Abbas II, que sofitó a les potencies centrales y taba en Viena por una visita d'Estáu, foi depuestu del tronu del Jedivato na so ausencia pol cumplimientu de les autoridaes militares britániques n'El Cairo y prohibióse-y tornar a Exiptu. Foi asocedíu pol so tíu Hussein Kamel, quien se corono Sultán el 19 d'avientu de 1914. Abbas II aceptó finalmente'l nuevu orde de les coses y abdicó formalmente'l 12 de mayu de 1931, pasando'l restu de la so vida en Xinebra, Suiza, hasta la so muerte'l 19 d'avientu de 1944 (nel 30 aniversariu del reináu de Hussein Kamel).
Referencies[editar | editar la fonte]
Bibliografía[editar | editar la fonte]
- R. O. Collins & J. M. Burns (2007): A History of Sub-Saharan Africa, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-86746-7.
Datos: Q127861
Multimedia: Khediwaite of Egypt