William Gladstone
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
.jpg)
.svg){kind=small}
William Ewart Gladstone (fecha en calendario juliano y gregoriano (es) 
29 d'avientu de 1809, Liverpool – calendario no especificado, se presume gregoriano (es) 19 de mayu de 1898, Hawarden Castle (en) ) foi un políticu lliberal británicu. Primero foi miembru de la Cámara de los Comunes del Reinu Xuníu y depués ocupó dellos cargos nel gobiernu de La so Maxestá. Foi líder del Partíu Lliberal nos periodos de 1866-1875 y 1880-1894, y aportó a Primer Ministru del Reinu Xuníu en cuatro causes: de 1868 a 1874, de 1880 a 1885, en 1886, y de 1892 a 1894.
Foi unu de los estadistes más célebres de la dómina victoriana, rival de Disraeli, y entá-y lo considera unu de los más importantes primeros ministros que tuvo'l Reinu Xuníu; Winston Churchill citar como inspirador so.
Biografía[editar | editar la fonte]
Gladstone venía de una familia adinerada, lo que-y dexó educar se nel Eton College y en Oxford. Los sos primeros pasos na política dar en 1832 como diputáu del partíu conservador, entós llamáu Partíu Tory, nel gobiernu bipartidista mientres la dómina victoriana, pero año más tarde dexó de ser conservador pa xunise al lliberalismu (Whig), asitiándose a favor de llibre cambéu y averándose más a la Ilesia.
De 1843 a 1845 foi ministru de comerciu, y de 1845 a 1846 ministru de les Colonies mientres el mandatu de Robert Peel, el líder de l'ala lliberal de los conservadores. Tres la muerte d'ésti, aportó a ministru de facienda y aprovechó pa impulsar la lliberación del comerciu esterior mientres los gobiernos d'Aberdeen, de 1852 a 1855, y Palmerston, de 1859 a 1865. Anguaño foi determinante pa la historia política británica, yá que tres la muerte de Palmerston producióse un realineamiento de partíos, fundiéndose'l Tory y el Whig al Partíu Lliberal, y sobremanera, pol definitivu pasu de Gladstone como izquierdista, al convertise nel líder de dichu partíu. En 1868 convertir en primer ministru, cargu qu'ocupó hasta 1874. Dende 1880 a 1885 volvería encabezar el gabinete, repitiendo en 1886 y dende 1892 a 1894. Ente los sos llabores más importantes destácase la reapertura del exércitu y de les universidaes, suprimiendo prexuicios relixosos y privilexos económicos. Tamién estendió'l sistema d'oposiciones pal accesu a la función pública, formó'l sistema educativu, y en 1872 introdució'l votu secretu.
La crisis agrícola de finales del sieglu XIX llevar a aceptar l'alquisición forzosa de nuevos mercaos, teniendo que dir en contra de les sos idees contraries al imperialismu. Esto foi lo que provocó la ocupación d'Exiptu en 1882 y l'entrada en Sudán en 1885.
Dictó les lleis de la Tierra (1870 y 1881) y la Llei de prevención de crímenes de 1882 pa reprimir la violencia nacionalista que colapsaba a Irlanda, pero como esto nun foi abondu, impulsó'l proyeutu de llei Home Rule en 1886 qu'implicaba pa esti país un Parllamentu autónomu. Esti proyeutu nun foi aprobáu polos lliberales unionistes, quien se pasaron al partíu conservador lideraos por Joseph Chamberlain. L'autogobiernu d'Irlanda y l'oposición al imperialismu na política esterior provocaron que fuera retardáu nes siguientes eleiciones. Dimitió en 1894, retirándose de la política dempués de que la Cámara de los Lores vetara'l so últimu proyeutu de Home Rule pa Irlanda, aprobáu nos Comunes. Foi asocedíu por Lord Salisbury, que fuera'l so rival dende la muerte de Benjamin Disraeli.
En 1885 tornó la ufierta d'un condáu que-y fixo la reina.
Referencies[editar | editar la fonte]
- ↑ 1,0 1,1 Vasiliy Vodovozov. «Q24407119» (en rusu). Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary. Volume VIIIа, 1893.
- ↑ Vasiliy Vodovozov. «Q24407119» (en rusu). Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary. Volume VIIIа, 1893.
- ↑ «LIBRIS» (25 setiembre 2012). Consultáu'l 24 agostu 2018.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Afirmao en: Oxford Dictionary of National Biography. Oxford Biography Index Number: 10787. Editorial: Oxford University Press. Llingua de la obra o nome: inglés. Data d'espublización: 2004.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Afirmao en: Kindred Britain.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Afirmao en: The Peerage. Llingua de la obra o nome: inglés. Autor: Darryl Lundy.
- ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
- ↑ Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 13292470j. Apaez como: Scrutator. Data de consulta: 9 xunetu 2023. Llingua de la obra o nome: francés. Autor: Biblioteca Nacional de Francia.
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre William Gladstone 
.- «William Gladstone». en Find a Grave. (n'inglés)
- Obres de William Gladstone nel Proyeutu Gutenberg
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q160852- Multimedia: William Gladstone
Cites famoses: William Gladstone
- Homes
- Persones nacíes en 1809
- Persones finaes en 1898
- Wikipedia:Revisar traducción
- Teólogos y teólogues d'Inglaterra
- Políticos y polítiques d'Inglaterra
- Lliberales del Reinu Xuníu
- Primeros ministros del Reinu Xuníu
- Masones d'Inglaterra
- Rectores de la Universidá d'Edimburgu
- Miembros de la Royal Society
- Presidentes de la Cámara de los Comunes del Reinu Xuníu
- Miembros de la Real Academia Serbia