Ver la fonte de Terremotu del océanu Índicu de 2004

{{Copyedit|t=20160911}}
{{desactualizáu}}
{{eventu}}
[[Ficheru:2004 Indonesia Tsunami Complete.gif|framed|Animación ilustrando l'espardimientu de los tsunamis al traviés del océanu Índicu]] 
El '''terremotu del [[océanu Índicu]] de 2004''', conocíu pola comunidá científica como'l '''terremotu de Sumatra-Andamán''',<ref>{{cita publicación|last1=Lay|first1=T.|last2=Kanamori|first2=H.|last3=Ammon|first3=C.|last4=Nettles|first4=M.|last5=Ward|first5=S.|last6=Aster|first6=R.|last7=Beck|first7=S.|last8=Bilek|first8=S.|last9=Brudzinski|first9=M.|last10=Butler|first10=R.|last11=DeShon|first11=H.|last12=Ekström|first12=G.|last13=Satake|first13=K.|last14=Sipkin|first14=S.|títulu=The Great Sumatra-Andaman Earthquake of 26 December 2004|journal=Science|date=20 de mayu de 2005|volume=308|issue=5725|pages=1127–1133|doi=10.1126/science.1112250}}</ref><ref>{{cita web|url=http://walrus.wr.usgs.gov/tsunami/sumatraEQ/|títulu=Tsunamis and Earthquakes: Tsunami Generation from the 2004 Sumatra Earthquake&nbsp;— USGS Western Coastal and Marine Geology|publisher=Walrus.wr.usgs.gov|fechaaccesu=12 d'agostu de 2010}}</ref> foi un terremotu submarín qu'asocedió a les 00:58 UTC, (07:58 nel tiempu llocal de la rexón) del [[domingu]] [[26 d'avientu]] de [[2004]] (21:58 hora mariña del [[Pacíficu Oeste]] del [[sábadu]] [[25 d'avientu]] de [[2004]]), con epicentru na mariña de [[Banda Aceh]], [[Indonesia]]. El terremotu causó una serie de [[tsunami]]s devastadores a lo llargo de les mariñes de la mayoría de los países que bordien l'[[océanu Índicu]], matando a una gran cantidá de persones al so pasu y anubriendo a una gran cantidá de comunidaes costeres al traviés de casi tol sur y sureste d'[[Asia]], incluyendo partes d'[[Indonesia]], [[Malasia]], [[Sri Lanka]], [[India]] y [[Tailandia]]. Les estimaciones iniciales determinaren el númberu de muertes en más de 275&nbsp;000, ensin cuntar a los millares de persones sumíes. El desastre ye conocíu n'Asia y nos medios internacionales como'l '''''tsunami asiáticu'''''; llámase-y '''''boxing tsunami''''' n'[[Australia]], [[Canadá]], [[Nueva Zelanda]], y el [[Reinu Xuníu]], porque asocedió nel ''[[Boxing Day]]'', yá que el [[26 d'avientu]] ye'l día de fiesta llamáu asina nesos países. El tsunami asocedió esautamente un añu dempués del [[Terremotu de Bam de 2003|terremotu]] de [[2003]] qu'afaró la ciudá [[iranina]] meridional de [[Bam]] y esautamente dos años antes del terremotu de Hengchun de 2006.

La magnitú del terremotu foi rexistrada orixinalmente como de 9,0 na [[Escala de magnitú pel momento|escala de Magnitú pel momento]], pero depués aumentóse a 9,1.,<ref name="usgs">{{cita web|títulu=Magnitude 9.1– OFF THE WEST COAST OF NORTHERN SUMATRA|url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2004/us2004slav/|editorial=U.S. Geological Survey|fechaaccesu=26 d'agostu de 2012|urlarchivu=https://web.archive.org/web/20120817004055/http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2004/us2004slav/|fechaarchivu=17 d'agostu de 2012}}</ref> hasta ser aumentáu a 9,3 graos. Con esta magnitú, ye'l [[Grandes terremotos del mundu segundu terremotu más grande]] rexistráu dende la esistencia del [[sismógrafu]] (aproximao en 1875), dempués del [[Terremotu de Valdivia de 1960|terremotu de 1960]] en [[Valdivia]] ([[Chile]]). Tamién foi reportáu por tener la segunda duración más llarga reparada no qu'a falles xeolóxiques refierse, durando ente 500 y 600 segundos (8,3 a 10 minutos),<ref>{{cita web|url=http://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=104179|títulu=Analysis of the Sumatra-Andaman Earthquake Reveals Longest Fault Rupture Ever|fecha=19 de mayu de 2005|publisher=National Science Foundation|fechaaccesu=15 d'avientu de 2016}}</ref> y foi lo suficientemente grande como pa faer que'l planeta cimblara un [[centímetru]] aproximao.<ref>{{cita web|last=Walton|first=Marsha|url=http://edition.cnn.com/2005/TECH/science/05/19/sumatra.quake/index.html|títulu=Scientists: Sumatra quake longest ever recorded|work=[[CNN]]|fecha=20 de mayu de 2005|fechaaccesu=15 d'avientu de 2016}}</ref> Amás, tamién dio llugar a terremotos en llugares tan alloñaos como [[Alaska]], al igual que sentise mínimes vibraciones en delles partes del mundu.<ref>{{cita publicación|last1=West|first1=Michael|last2=Sanches|first2=John J.|last3=McNutt|first3=Stephen R.|url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/308/5725/1144|títulu=Periodically Triggered Seismicity at Mount Wrangell, Alaska, After the Sumatra Earthquake|journal=[[Science]]|fecha=20 de mayu de 2005|volume=308|issue=5725|pages=1144–1146|doi=10.1126/science.1112462}}</ref> 

El terremotu aniciar nel océanu Índicu xustu al norte de les islles Simeulue, na mariña occidental de Sumatra del norte.<ref name="Archived">{{cita publicación|last1=Nalbant |first1=Suleyman S. |last2=Steacy |first2=Sandy |last3=Sieh |first3=Kerry |last4=Natawidjaja |first4=Danny |last5=McCloskey |first5=John |títulu=Seismology: Earthquake risk on the Sunda trench |journal=[[Nature]] |fecha=9 de xunu de 2005 |volume=435 |issue=7043 |pages=756–757 |doi=10.1038/nature435756a |url=http://www.gps.caltech.edu/~sieh/pubs_docs/papers/P05b.pdf |fechaaccesu=16 de mayu de 2009 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5gsK7TQaG?url=http://www.gps.caltech.edu/~sieh/pubs_docs/papers/P05b.pdf |archivedate=19 de mayu de 2009 |deadurl=yes |df= }}</ref> El tsunami resultante del terremotu afaró les mariñes d'Indonesia, Sri Lanka, India, Tailandia y d'otros países con foles que llegaron a los 30&nbsp;m. Causó muertes y daños serios hasta la mariña del este d'[[África]], y la muerte rexistrada más alloñada debíu al tsunami asocedió en [[Rooi Els (Sudáfrica)|Rooi Els]], [[Sudáfrica]], a 8000 quilómetros del epicentru. En total, ocho persones morrieron en Sudáfrica por cuenta de los altos niveles de les foles del mar.

La situación apremiante de miles de [[Países afeutaos pol terremotu del océanu Índicu de 2004|persones damnificadas de dellos países]] afaló una respuesta humanitaria estensiva. En total, la comunidá mundial donó más de $7 mil millones ([[Dólar d'Estaos Xuníos|dólares]] de los Estaos Xuníos, 2004) n'ayuda humanitaria a los afeutaos pol terremotu.<ref>{{cita llibru|last1=Jayasuriya|first1=Sisira|last2=McCawley|first2=Peter|url=http://www.e-elgar.co.uk/Bookentry_Main.lasso?id=13668|títulu=The Asian Tsunami: Aid and Reconstruction after a Disaster|location=Cheltenham UK and Northampton MA USA|publisher=Edward Elgar|fecha=2010|isbn=978-1-84844-692-2}}</ref>

== Carauterístiques del terremotu ==
El terremotu foi captáu primeramente con una magnitú de [[Magnitú pel momento|M<sub>w</sub>]] 9,0 (esta nun ye la escala de Richter o escala de magnitú llocal, M<sub>L</sub>, que ye conocida por [[Escala sismolóxica de Richter#Problemes de la escala sismolóxica de Richter|enchese]] en magnitúes altes). En febreru de 2005 los científicos modificaron la estimación de M<sub>w</sub> 9,0 a una magnitú cimera de 9,2.<ref>{{cita web|last=McKee|first=Maggie|url=http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6991|títulu=Power of tsunami earthquake heavily underestimated|work=[[New Scientist]]|fecha=9 de febreru de 2005|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050227152442/http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn6991 |archivedate=27 de febreru de 2005 }}</ref>
Anque'l [[Centru d'Alerta de Tsunamis del Pacíficu]] (Pacific Tsunami Warning Center) aceptó estos nuevos datos, el [[Serviciu Xeolóxicu de los Estaos Xuníos]] nun camudó la so estimación de 9,2, al contrariu, en 2012 el USGS amenorgar a 9,1 graos, superando al [[Terremotu y tsunami de Xapón de 2011|seísmu de Xapón del 2011]].<ref>EERI Publication 2006–06, page 14.</ref>

L'epicentru del terremotu principal aniciar nes coordenaes {{Coord|3.316|N|95.854|E|type:landmark_scale:50000000}}, aproximao a 120 quilómetros al oeste de Sumatra, a una fondura de 30 quilómetros per debaxo del nivel del mar (primeramente foi sopelexáu a 10 quilómetros per debaxo del nivel del mar, yá que la forma que'l Serviciu Xeoloxía de EE.&nbsp;UU. (USGS) determina los hipocentros ye automática y fixa en 10&nbsp;km la fondura pero al axuntase más datos tender a precisar la información. El terremotu por sigo mesmu (aparte del tsunami) pudo sentise en zones tan estremaes como [[Bangladex]], [[India]], [[Malasia]], [[Myanmar]], [[Tailandia]], [[Singapur]] y les [[Maldives]].<ref>{{cita publicación|last1=Løvholt|first1=F.|last2=Bungum|first2=H.|last3=Harbitz|first3=C. B.|last4=Glimsdal|first4=S.|last5=Lindholm|first5=C. D.|last6=Pedersen|first6=G.|títulu=Earthquake related tsunami hazard along the western coast of Thailand|journal=Natural Hazards and Earth System Sciences|fecha=30 de payares de 2006|volume=6|issue=6|pages=979–997|doi=10.5194/nhess-6-979-2006|url=http://www.nat-hazards-earth-syst-sci.net/6/979/2006/nhess-6-979-2006.pdf|fechaaccesu=16 de mayu de 2009|archiveurl=https://www.webcitation.org/5gsKCAmW5?url=http://www.nat-hazards-earth-syst-sci.net/6/979/2006/nhess-6-979-2006.pdf|archivedate=19 de mayu de 2009}}</ref>

Indonesia ta sobre'l [[Petrina de Fueu del Pacíficu]] a lo llargo de les islles nororientales axacentes qu'inclúin a [[Nueva Guinea]] y la [[Petrina Alpide|zona de Alpide]] y pel sur y l'oeste a lo llargo de Sumatra, de [[Java (isla)|Java]], de [[Bali]], de [[Isla de Flores (Indonesia)|Flores]], y de [[Timor]].

Los grandes terremotos tales como l'asocedíu en Sumatra-Andamán, acomúñense invariablemente a los terremotos socedíos nes zones con [[subducción]], los mesmos tienen [[momentos sísmicos]] al traviés de los cualos puede esplicar una fracción significativa del momentu periódicu global nel cual vase a aniciar un nuevu terremotu, con una variación que puede llevar delles décades inclusive sieglos.

De too [[momentu sísmicu]] emitíu polos terremotos de los postreros 100 años a partir de [[1906]] al [[2011]], unu de más de 8,0 de magnitú deber al asocedíu en Sumatra-Andamán. Esti temblón, xunto col [[terremotu Good Friday]] ([[Alaska]], [[1964]]) y el [[Terremotu de Valdivia de 1960|terremotu de Valdivia]] ([[1960]]), formen parte de la metá de los momentos sísmicos nos postreros 105 años. El M<sub>w</sub> denota la magnitú d'un terremotu na escala de la magnitú del momentu.

Dende [[1900]], solu dos terremotos rexistráronse con una magnitú mayor: el [[Terremotu de Valdivia de 1960|gran terremotu chilenu]] de [[1960]] (magnitú 9,5) y el [[Terremotu d'Alaska de 1964|terremotu de Vienres Santu]] (Good Friday) de 1964 (9,3). L'únicu otru terremotu rexistráu con una magnitú de 9,0 o mayor foi rexistráu'l [[11 de marzu]] de [[2011]], en [[Xapón]] (magnitú de 9,0). Cada unu d'estos grandes terremotos xeneró tsunamis nel océanu Pacíficu, pero nengunu con un númberu de muertos tan alto como'l de Sumatra-Andamán. El que menos muertes causó d'estos mega seísmos, foi'l [[Terremotu d'Alaska de 1964|terremotu de Vienres Santu]], sobremanera por cuenta de que la [[densidá de población]] yera muncho más baxa a lo llargo de les árees costeres afeutaes y debíu tamién a les grandes distancies qu'esistíen respectu d'otres mariñes muncho más poblaes.

Otros grandes terremotos asocedieron en 1868 ([[Perú]], [[placa de Naza]] y la [[placa Suramericana]]); 1858 ([[Méxicu]], [[placa de Cocos]] y la [[placa Norteamericana]]); 1906 ([[Colombia]]-[[Ecuador]], placa de Naza y placa Suramericana); 1812 ([[Venezuela]], [[placa del Caribe]] y placa Suramericana); 1787 ([[Méxicu]], [[placa de Cocos]] y la [[placa Norteamericana]]); 1755 ([[terremotu de Lisboa de 1755|Portugal]], [[placa Euroasiática]] y la [[placa Africana]]) y 1700 ([[terremotu de Cascadia]], oeste d'[[Estaos Xuníos]] y [[Canadá]], [[placa de Juan de Fuca]] y la [[placa Norteamericana]]). Créese que toos ellos podríen devasar la magnitú 9,0 graos [[Escala de magnitú pel momento|Mw]], pero nesi entós nun esistíen midíes exactes pa sabelo.

== Muertes y daños materiales ==

{{AP|Países afeutaos pol terremotu del océanu Índicu de 2004}}
El númberu, entá provisional, de víctimes por cuenta de los [[tsunami]]s y los hinchentes subsiguientes foi de 288&nbsp;000, anque dellos miles de persones siguen sumíes, y más d'un millón ensin llar.

Tanto gobiernos como organizaciones non gubernamentales tarrecen que'l númberu de víctimes dóblese por cuenta de la posibilidá d'epidemies d'enfermedaes rellacionaes cola contaminación de l'agua, tales como'l [[roxura]] y la [[disentería]]. Organizaciones d'ayuda humanitaria reportaron que cerca d'un cuartu per cientu de les [[víctimes]] fatales son neños. Esto ye consecuencia de l'alta ''proporción de menores nes poblaciones de les zones afeutaes, y tamién del fechu de que los [[neños]] pudieron oponer menos resistencia pa evitar ser abasnaos peles agües.
[[Ficheru:US_Navy_050102-N-9593M-040_A_village_near_the_coast_of_Sumatra_lays_in_ruin_after_the_Tsunami_that_struck_South_East_Asia.jpg|thumbnail|Pueblo na [[mariña]] de [[Sumatra]] en ruines debíu al [[tsunami]]|300px]]
La cifra de muertos ye particularmente alta por ser la primer vegada en más de 100 años qu'un tsunami nel océanu Índicu afectó les mariñes, colo cual los países afeutaos taben pocu preparaos pa ello ya inclusive los sos pobladores nun supieron reconocer les señales de advenimiento del maremotu. El postreru tsunami que tuvo llugar na zona foi por cuenta de la erupción del [[Volcán Krakatoa|Krakatoa]] en [[1883]]. Polo xeneral, los maremotos asoceden nes mariñes del "Aniellu de Fueu" que dan al Pacíficu, onde gobiernos y pobladores tán meyor preparaos y esisten sistemes d'alerta.

L'estáu d'emerxencia foi declaráu en [[Sri Lanka]], [[Indonesia]] y les [[Maldives|Islles Maldives]]. Les Naciones Xuníes afirmaron que'l costu de la operación d'ayuda humanitaria sería'l más altu de la hestoria.

Los costos en vides de los tsunamis y de los hinchentes resultantes son más de 150&nbsp;000 nos recuentos actuales, amás de los miles de sumíos y les cerca d'un millón de persones que perdieron los sos llares. Les mariñes del [[océanu Pacíficu]] nun fueron afeutaes.

Amás del gran númberu de nativos, tamién se cunten víctimes ente los turistes que pasaben ellí les fiestes de la viéspora de [[Navidá]].

<!-- Esta tabla refierse namái a los países direutamente afeutaos pol tsunami, non a los países que los sos ciudadanos viéronse afeutaos nel estranxeru. -->
{|class="wikitable sortable plainrowheaders"
|-
! scope="col" | País afeutáu
!scope="col" | Muertos confirmaos
! scope="col" | Muertos envaloraos¹
! scope="col" | Mancaos
! scope="col" | Sumíos
! scope="col" | Movíos
|-
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|Indonesia}} [[Indonesia]]
| {{nts|130,736}}
| {{nts|167,799}}
| n/a |
{{nts|37,063}}
| {{nts|500,000}}<nowiki>+</nowiki><ref name="Meisl">{{cita publicación|last=Meisl|first=C.S.|author2=Safaie S.|author3=Elwood K.J.|author4=Gupta R.|author5=Kowsari R.|añu=2006|títulu=Housing Reconstruction in Northern Sumatra after the December 2004 Great Sumatra Earthquake and Tsunami|journal=Earthquake Spectra|doi=10.1193/1.2201668|url=http://www.earthquakespectra.org/doi/abs/10.1193/1.2201668|fechaaccesu=26 de xunu de 2011|volume=22|pages=S777}}</ref>
|-
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|Sri Lanka}} [[Sri Lanka]]<sup>2</sup>
| {{nts|35,322}}<ref name="wsws1">{{cita web|url=http://www.wsws.org/articles/2005/dec2005/sri2-d29.shtml|títulu=One year after the tsunami, Sri Lankan survivors still live in squalour|publisher=World Socialist Web Site|date=29 d'avientu de 2005|fechaaccesu=24 d'avientu de 2012}}</ref>
| {{nts|35,322}}
| {{nts|21,411}}<ref name="wsws1" />
| n/a |
{{nts|516,150}}<ref name="wsws1" />
|-
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|India}} [[India]]
<!--NOTA: Pa India, l'únicu conteo de muertes "confirmaos" atopar nel sitiu oficial: http://www.ndmindia.nic.in. *Tou lo demás* ten d'incluyise na columna "Muertes envaloraos". Este ye un problema seriu yá que delles publicaciones de prensa yá presumieron que toles persones sumíes tán muertes.-->
| {{nts|12,405}}
| {{nts|18,045}}
| n/a |
{{nts|5,640}}
| {{nts|647,599}}
|-
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|Tailandia}} [[Tailandia]]
| {{nts|5,395}}³<ref name="memorial">{{cita web|url=http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070928063502/http://www.tsunamimemorial.or.th/information.htm |archivedate=28 de setiembre de 2007 |títulu=TsunamiMemorial.or.th |publisher=Web.archive.org |date=28 de setiembre de 2007 |fechaaccesu=24 d'avientu de 2012}}</ref>
| {{nts|8,212}}
| {{nts|8,457}}<ref name="Schwartz">{{cita publicación|last=Schwartz|first=D.|author2=Goldberg A. |author3=Ashenasi I. |author4=Nakash G. |author5=Leiba A. |author6=Levei Y. |author7=Bar-Dayan Y. |añu=2006|títulu=Prehospital care of tsunami victims in Thailand: description and analysis|journal=Prehospital Disaster Medicine|volume=21|issue=3|pages=204–210|pmid=16892886}}</ref>
| {{nts|2,817}}<ref name="memorial" />
| {{nts|7,000}}
|-
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|Somalia}} [[Somalia]]
| {{nts|78}}
| {{nts|289}}<ref>{{cita noticia|autor=Martin Plaut |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4560246.stm|títulu=Tsunami: Somalia's slow recovery|publisher=BBC News|date=26 d'avientu de 2005 |fechaaccesu=24 d'avientu de 2012}}</ref>
| n/a |
n/a |
{{nts|5,000}}<ref>{{cita web|url=http://www.reliefweb.int/w/rwb.nsf/XUNÍI/D39A0A882D6A7Y9985256F82006A1158?OpenDocument|títulu=India, Indonesia, Maldives, Myanmar, Somalia, Thailand: Earthquake and Tsunami OCHA Situation Report Non. 14|publisher=Reliefweb.int|fechaaccesu=12 d'agostu de 2010}}</ref>
|-
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|Birmania}} [[Birmania]]
| {{nts|61}}
| {{nts|400}}–600<ref name="AsiaNews-Myanmar">{{cita web|títulu=Myanmar is withholding true casualties figures, says Thai priest|date=4 de xineru de 2005|quote=A missioner in Ranong, a town on the border between Thailand and Myanmar, says locals talk about 600 victims. Burmese political dissidents say the same.|publisher=AsiaNews.it|url=http://www.asianews.it/view.php?l=en&art=2255| fechaaccesu =12 de febreru de 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061009053106/http://www.asianews.it/view.php?l=en&art=2255 |archivedate=9 d'ochobre de 2006}}</ref>
| {{nts|45}}
| {{nts|200}}<ref>{{cita noticia|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4145489.stm|títulu=Asia-Pacific &#124; 'Hundreds feared dead' in Burma|publisher=BBC News|date=4 de xineru de 2005|fechaaccesu=24 d'avientu de 2012}}</ref>
| {{nts|3,200}}
|-
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|Maldives}} [[Maldives]]
| {{nts|82}}<ref>{{cita web|url=http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090617182704/http://www.tsunamimaldives.mv/?action=situationAssesment|archivedate=17 de xunu de 2009|títulu=TsunamiMaldives.mv|publisher=Web.archive.org|date=17 de xunu de 2009|fechaaccesu=24 d'avientu de 2012}}</ref>
| {{nts|108}}<ref name="UNICEF_Maldives2006">{{cita web|url=http://www.unicef.org/evaldatabase/files/UNICEF_Tsunami_Maldives_2006report.pdf|títulu=The 2004 Indian Ocean Tsunami Disaster: Evaluation of UNICEF's response (emergency and recovery phase). Maldives Report|last=UNICEF|date=mayu de 2006|page=i|fechaaccesu=26 de xunu de 2011}}</ref>
| n/a |
{{nts|26}}
| {{nts|15,000}}+
|-
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|Malasia}} [[Malasia]]
| {{nts|68}}<ref>{{cita web|autor=english@peopledaily.com.cn|url=http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170555.html|títulu=Death toll in Asian tsunami disaster tops 159,000|work=People's Daily|date=13 de xineru de 2005|fechaaccesu=12 d'agostu de 2010}}</ref>
| {{nts|75}}
| {{nts|299}}<ref>{{cita web|url=http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121023160459/http://www.channelnewsasia.com/killerwaves|archivedate=23 d'ochobre de 2012|títulu=Killer Waves|publisher=Channelnewsasia.com|fechaaccesu=24 d'avientu de 2012}}</ref>
| {{nts|6}}
| {{nts|5000}}+
|-
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|Tanzania}} [[Tanzania]]
| {{nts|10}}<ref>{{cita web|url=https://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|títulu=Asian tsunami death toll passes 144,000|publisher=ABC|location=Australia |date=3 de xineru de 2005|fechaaccesu=12 d'agostu de 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090617042814/https://www.abc.net.au/news/newsitems/200501/s1275702.htm|archivedate=17 de xunu de 2009|deadurl=yes}}</ref>
| {{nts|13}}
| n/a |
n/a |
n/a
|- 
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|Seixeles}} [[Seixeles]]
| {{nts|3}}<ref name="rw">{{cita web|url=http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/KHII-6KH4KY?OpenDocument|títulu=The Seixeles raises its voice|publisher=Web.archive.org|fechaaccesu=12 d'agostu de 2010}}</ref>
| {{nts|3}}
| {{nts|57}}<ref name="rw" />
| n/a |
{{nts|200}}<ref>{{cita web|url=http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|títulu=Tsunami Evaluation Coalition: Initial Findings|format=PDF|fechaaccesu=12 d'agostu de 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060324222422/http://www.alnap.org/tec/pdf/TEC_initial_report_20051223_finalversion.pdf|archivedate=24 de marzu de 2006}}</ref>
|-
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|Bangladex}} [[Bangladex]]
| {{nts|2}}
| {{nts|2}}
| n/a |
n/a |
n/a
|- 
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|Sudáfrica}} [[Sudáfrica]]
| {{nts|2}}<sup>4</sup><ref name="Okal">{{cita publicación|last=Okal|first=Y.A.|author2=Hartnady C.J.|títulu=The South Sandwich Islands earthquake of 27 June 1929: seismological study and inference on tsunami risk for the southern Atlantic|journal=South African Journal of Geology|volume=112|pages=359–370|doi=10.2113/gssajg.112.3-4.359|url=http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|fechaaccesu=26 de xunu de 2011|añu=2010|issue=3–4|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120417062833/http://www.africaarray.psu.edu/publications/pdfs/359_370%20Okal_Hartnady.pdf|archivedate=2012-04-17}}</ref>
| {{nts|2}}
| n/a |
n/a |
n/a
|- 
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|Yeme}} [[Yeme]]
| {{nts|2}}<ref>{{cita web|url=http://www.irinnews.org/report/24885/yemen-tsunami-damage-over-us-1-million-unep-assessment|títulu=YEMEN: Tsunami damage over US $1 million – UNEP assessment|publisher=Irinnews.org|date=22 de febreru de 2005|fechaaccesu=24 d'avientu de 2012}}</ref>
| {{nts|2}}
| n/a |
n/a |
n/a
|- 
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|Kenia}} [[Kenia]]
| {{nts|1}}
| {{nts|1}}
| {{nts|2}}
| n/a |
n/a
|- 
! scope="row" style="text-align: left;" | {{bandera|Madagascar}} [[Madagascar]]
| n/a |
n/a |
n/a |
n/a |
{{nts|1,000}}<nowiki>+</nowiki><ref>{{cita noticia|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4129639.stm|títulu=Tsunami devastates Somali island|publisher=BBC News|date=29 d'avientu de 2004|fechaaccesu=24 d'avientu de 2012}}</ref>
|- class="sortbottom"
! style="text-align: left;" | Total
| ~184&nbsp;167
| ~230&nbsp;273
| ~125&nbsp;000
| ~45&nbsp;752
| ~1,74 millón
|}
<small><sup>1</sup> Inclúi los reportaos so 'Muertos confirmaos'. Si nun se dispón d'estimaciones separaes, el númberu d'esta columna ye'l mesmu que la indicada na columna 'Muertos confirmaos'.<br />
<sup>2</sup> Nun inclúi aproximao 19&nbsp;000 persones sumíes primeramente declaraes poles autoridaes de los [[Tigres Tamiles]] nes rexones sol so control.<br />
³ Los datos inclúin siquier 2464 estranxeros.<br />
<sup>4</sup> Nun inclúi ciudadanos sudafricanos que morrieron fora de Sudáfrica (por casu, turistes en Tailandia).</small><br />
<small>En [[Tailandia]] rexistróse la mayor proporción de turistes muertos. 2.461 muertos son estranxeros, un 50% del total.</small>{{ensin referencies}}

== Ayuda internacional ==
[[Ficheru:Paises afectados por el terremoto del Oceano Indico de 2004.png|thumb|300px|Países afeutaos pol terremotu y los tsunamis subsecuentes]]

Gobiernos y organizaciones humanitaries de tol mundu tán esforciándose n'ufiertar ayuda y soporte téunicu tres el devastador terremotu y los tsunamis qu'afectaron al sur d'[[Asia]].

En Xinebra, la [[Federación Internacional de Sociedaes de la Cruz Roja y de la Media Lluna Colorada]] axuntaron cerca de 6,5 millones de dólares p'ayuda inmediata» pa los 500&nbsp;000 sobrevivientes que s'envalora qu'hai.

El gobiernu australianu decidió realizar una donación inicial de cerca de 7,7 millones de dólares p'ayudar nel esfuerciu, que se va distribuyir ente les organizaciones d'ayuda internacionales. El ministru d'esteriores, Alexander Downer, dixo que revisaríen la cantidá según conózanse más detalles de les necesidaes. La [[Real Fuercia Aérea Australiana]] va apurrir suministros esenciales.

La [[Comisión Europea]] dixo que realizaba una donación de 4 millones de dólares p'ayudar a les víctimes nes sos necesidaes vitales iniciales», y que una cantidá substancialmente mayor apurriríase más palantre.

El mayor donante foi [[Xapón]], con 600 millones de dólares. Pela so parte, el gobiernu [[Canadá|canadiense]] axuntó 1 millón de dólares como contribución inmediata a l'ayuda, ente que'l gobiernu de [[Suecia]] ta axuntando recursos al traviés de les [[Naciones Xuníes]] y la [[Cruz Bermeya]]. [[España]] aprobó con fecha 30 d'avientu ayuda a la zona por valor de 50 millones d'Euros.

[[Michael Schumacher]], campeón de [[Fórmula 1]] y deportista meyor pagu del mundu, convirtióse nel mayor donante individual al apurrir 7 millones d'Euros. William Henry III Gates ([[Bill Gates]]) donó 3 millones de dólares.

Sumes enforma mayores y más personal van ser necesarios por cuenta de la estensión de los daños, la destrucción d'infraestructures vitales, la falta de comida y agua. Los efeutos qu'esta traxedia tuvo na economía turístico y pesquero de los países afeutaos foi xigantesca. Especial atención riquen les posibles epidemies que puedan surdir.

Los MTV Asia Awards fueron camudaos d'una entrega de reconocencies lo más popular y destacáu de la música, a un programa d'ayuda humanitaria pa recaldar fondos y crear conciencia de la crisis; ente los artistes participantes, dalgunos salieron de xira (tour) col mesmu propósitu, ente los que s'atopen [[Good Charlotte]] y [[Simple Plan]]. 

== Cine ==
En 2012 creóse una película basada na historia de la familia de [[María Belón]] que vivió'l terremotu; la película llámase [[The Impossible]].

== Ver tamién ==
* [[Tsunami]]
* [[Megaterremoto]]
* [[Terremotos n'Indonesia]]
* [[Terremotu del océanu Índicu de 2012]]
* [[Terremotu de Xapón de 2011]]
* [[Terremotu de Chile de 2010]]
* [[Terremotu d'Alaska de 1964]]
* [[Terremotu de Valdivia de 1960]]
* [[Terremotu de Cascadia de 1700]]
* ''[[The Impossible]]''

== Referencies ==
{{llistaref}}

== Enllaces esternos ==
{{commons|2004 Indian Ocean earthquake|el terremotu del Océanu Índicu del 2004}}
* [http://neic.usgs.gov/neis/eq_depot/2004/eq_041226/neic_slav_esp.html Ficha del terremotu]
* [https://www.elmundo.es/elmundo/2004/12/27/sociedad/1104134741.html Noticia n'El Mundu]
* [http://www.cruzroja.es Web de la Cruz Roja española]
* {{Enllaz rotu|1={title}|2={url}|date={timestamp:%B %Y}|bot=InternetArchiveBot|1=Especial en BBC Mundo |2=http://news.bbc.co.uk/hi/spanish/specials/2004/maremotu/default.stm |date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot }}
* http://news.bbc.co.uk/hi/spanish/international/newsid_4531000/4531005.stm
* [https://web.archive.org/web/20051120100400/http://www.aseannewsnetwork.com/tsunami.html Especial en ASEAN News Network]
* {{Enllaz rotu|1={title}|2={url}|date={timestamp:%B %Y}|bot=InternetArchiveBot|1=Especial d'El Tiempu (Bogotá) |2=http://eltiempo.terra.com.co/inte/oregio/tragediaenasia/ |date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot }}
* {{Enllaz rotu|1={title}|2={url}|date={timestamp:%B %Y}|bot=InternetArchiveBot|1=sureste-de-Asia.html Terremotu y Tsunami nel sureste d'Asia |2=http://www.venezolano.web.ve/archives/356-Terremotu-y-Tsunami-en-el |date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot }}

* {{Enllaz rotu|1={title}|2={url}|date={timestamp:%B %Y}|bot=InternetArchiveBot|1=Astronomía. Tsunamis |2=http://www.astromia.com/glosariu/tsunami.htm |date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot }}

{{Tradubot|Terremoto del océano Índico de 2004}}
{{control d'autoridaes}}
[[Categoría:Tsunamis]]
[[Categoría:Terremotos]]
[[Categoría:2004]]
[[Categoría:Océanu Índicu]]