Ríu Purús

Ríu Purús
	Rio Purus (pt)
Situación
País	Perú
Rexón	Ucayali
Tipu	ríu
Coordenaes	3°40′55″S 61°28′31″W / 3.6820028879205°S 61.475372314453°O
	Ríu Purús Ríu Purús (Brasil)
Datos
Conca hidrográfica	conca del Amazones
Superficie de la conca	365 000 km²
Llonxitú	2960 km
Caudal	8,4 m³/s
Desembocadura	Ríu Solimões
Afluentes	ver Ríu Acre, Ríu Iaco, Ríu Chandless, Tapauá River (en) , Inauini River (en) , Ituxi River (en) , Pauini River (en) , Río Santa Rosa (Purús) (es) , Sepatini River (en) , Umari River (en) , Ipixuna River (en) , Río Cujar (es) , Río Curanja (es) y Río Curiuja (es) ;

El ríu Purús ye un gran ríu alcontráu en Perú y Brasil, unu de los principales afluentes del ríu Amazones. Ye un ríu bien tropezosu, con agua blanco y exuberante naturaleza. Ye'l postreru gran afluente de la marxe derecha del ríu Solimões (nome dau solamente en Brasil al Ríu Amazones antes de la xunta col ríu Negru). Por cuenta de la so alta riqueza d'especies y la so alta productividá, ta sufriendo una gran esplotación humana: pesca, caza, balta y agricultura.

El so llargor total ye d'unos 2960 km,^[1] el so cuenca hidrográfica de 63 166 km² y el so caudal mediu de 8400 m³/s.

Xeografía[editar | editar la fonte]

El ríu Purús naz nel Perú, a una altitú d'unos 500 msnm, na sierra de Contamana (rexón Ucayali), con delles cabeceres nes llombes d'Arcu Fitzcarraldo, que s'atopa na selva baxa peruana de los departamentos d'Ucayali y Madre de Dios. Esti conxuntu de cabeceres representa una de les más inaccesibles de Perú y tán próximes a les del ríu Mayutata. Dirixir al noroeste y marca mientres 38 km la frontera internacional ente Perú y Brasil. De siguío, entra en Brasil pol tao d'Acre en Santa Rosa do Purus, pasando pel conceyu de Manoel Urbano. Depués intérnase nel estáu d'Amazones pol puertu fluvial de Boca do Acre, onde pela derecha recibe les agües del ríu Acre (o Aquiry), el so principal afluente, a unos 1780 km del Amazones.

Sigue pol estáu d'Amazones hasta desaguar pela vera derecha nel ríu Solimoes, agües enriba de Manaus, ente'l ríu Yuruá, al este y el ríu Madeira al oeste. Cuerre al traviés d'un monte continuu na parte inferior de la gran depresión asitiada ente'l ríu Madeira, que bordia'l final del pandu d'arenisca brasilana, y el ríu Ucayali qu'abraza la base de los Andes.

Una de les sos carauterístiques más destacaes son los cinco furos paralelos, que, poco primero de la confluencia, xúnen-y al Amazones que dende'l noroeste, y a intervalos casi regulares, arrama nél parte de les sos agües ( el más al suroeste, ta a unos 240 km agües enriba de la confluencia ente dambos ríos). Esti sistema particular ocupa una gran depresión inundable y corten la tierra en cinco islles. Más embaxo del ríu Purfis a la derecha, trés pequeños furos tamién-y conecten cola Amazones.

El so anchor ye bien uniforme mientres un llargu tramu d'unos 1.600 km y en 1.300 km la so fondura nun ye nunca inferior a 15 m. Ye unu de los ríos más trabancosos del mundu, y el so llargor en llinia recta, ente'l so orixe y la so desaguada, ye menos de la metá que la que describen les sos meandros. El so cursu carauterizar por esi aspeutu meándrico y per l'agua barrienta, rica en sedimentos andinos, que se clasifica como un ríu d'agües blanques.

De xemes en cuando, un cantil asomar al ríu, pero polo xeneral, les tierres próximes sufren hinchentes añales a lo llargo de tol so cursu y el nivel puede llegar a crecer dacuando más de 15 m, formándose numberosos llagos a derecha y esquierda qu'actúen como banzaos. Neses zones ye práuticamente namái una cabiana de drenaxe pa les tierres que traviesa, mediu somorguiaes, casi un llagu anubiertu.

Afluentes[editar | editar la fonte]

Los principales afluentes del ríu Purus son los siguientes:^[2]

Ríu Chandless, afluente peruanu pela vera derecha, con un llargor de 370 km, que desagua en Terra Nova.
Ríu Yaco, afluente pela vera derecha que naz en Perú, con un llargor de 480 km, y desagua en Boca do Iaco.
Ríu Acre, principal afluente pela vera derecha, con un llargor de 650 km, que desagua nel puertu fluvial de Boca do Acre, en travesando la capital del estáu d'Acre, Rio Branco (290 639 hab. en 2007).
Ríu Inauinii, afluente pela vera esquierda.
Ríu Pauini, afluente pela vera esquierda, con un llargor de 450 km, que pasa por Fortaleza do Ituxi, Boa Vista y Toari.
Ríu Sepatini, afluente pela vera derecha, con un llargor de 310 km, que desagua agües embaxo de la llocalidá d'América.
Ríu Ituxi, afluente pela vera derecha, con un llargor de 640 km, que desagua un pocu percima de la llocalidá de Labrea. Ye un ríu con una subcuenca importante, con afluentes como'l ndimari, Curequetê, Ciriquiri y Arauã.
Ríu Mucuim, afluente pela vera derecha, con un llargor de 350 km, que desagua agües embaxo de la llocalidá de Canutama (9880 hab. en 2005).
Ríu Tapauá, afluente pela vera esquierda, con un llargor de 640 km, que desagua na llocalidá de Camaruã. El so principal afluente ye'l ríu Pinhuã.
Ríu Itaparaná, afluente pela vera derecha, que desagua na llocalidá de Tapauá (17 693 hab. en 2005).
Ríu Itaparaná, afluente pela vera derecha, que tamién desagua en Tapauá.

Actividaes pesqueres[editar | editar la fonte]

Aproximao'l 40% del desembarcu pesqueru na ciudá d'Esquitáivos, provién de los sos llagos inundables. Esisten grandes reserves naturales nel so ámbitu d'aplicación: la Reserva Biolóxica d'Abufari y la Reserva de Desenvolvimientu Sostenible de Piagaçu-Purus (dambes nel estáu d'Amazones) y el Monte Estatal Chandless (n'Acre).

Por cuenta de que ye un ríu internacional (Perú y Brasil) y interestatal (Acre y Amazones), la base de les aiciones empobinaes al desenvolvimientu de la rexón nun puede llindase a los aspeutos xeopolíticos y tienen de ser coherentes col conceutu de cuenca hidrográfica, y respetar los aspeutos culturales y l'economía de la rexón.

Nel estáu d'Acre, la población a veres del ríu Purus ye d'aproximao 3.500 habitantes, estremaos ente los conceyos de Manuel Urbano y Santa Rosa del Purus. Nos márxenes del ríu Yaco, unu de los sos afluentes importantes, nel conceyu de Sena Madureira (Acre), viven aproximao 4,590 persones.

Navegación[editar | editar la fonte]

El ríu Purus ye navegable unos 2840 km,^[1] casi hasta ser casi un pequeñu regueru, el ríu Curumaha, pero solu pa embarcaciones de poco caláu. Ye navegable un periodu d'aproximao cinco meses al añu, cuando'l valle del Purus ta anubiertu; nos restantes siete meses, namái pueden xubir suficiente enriba canoes pa comunicase colos asentamientos nos distritos de Mayutata y el baxu Beni, polo qu'eses rexones vense obligaes a buscar una salida en canoa pa los sos ricos productos pol cursu bien peligrosu, costosu y aballador de los tabayones del ríu Madeira.

Historia[editar | editar la fonte]

William Chandless, l'esplorador inglés que na década de 1860 esploró en fondura la cuenca amazónica, atopó que la so elevación sobre'l nivel del mar yera de namái 33 m a 950 km de la so boca. Chandless xubió pel ríu 3000 km, y reparó qu'a los 2880 km encruciar en dos pequeños regueros. Nel so honor, unu de los afluentes del cursu altu, que naz en tierres peruanes, lleva'l so nome, ríu Chandless.

Notes y referencies[editar | editar la fonte]

↑ ^1,0 ^1,1 Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes purus
↑ Los datos sobre los llargores de los distintos afluentes provienen de la publicación de la FAO, Les agües continentales d'América Llatina, de R. Ziesler y G.D. Ardizzone, 1979. Disponible en: http://www.fao.org/docrep/008/ad770b/AD770B06.htm.

[purus-1] 1,0 ^1,1 Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes purus

[2] Los datos sobre los llargores de los distintos afluentes provienen de la publicación de la FAO, Les agües continentales d'América Llatina, de R. Ziesler y G.D. Ardizzone, 1979. Disponible en: http://www.fao.org/docrep/008/ad770b/AD770B06.htm.

[1]

[2]