Saltar al conteníu

Rupicola peruviana

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia

Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu.

Rupicola peruviana
Estáu de caltenimientu
Esmolición menor (LC)
Esmolición menor (IUCN 3.1)[1]
Clasificación científica
Reinu: Animalia
Filu: Chordata
Clas: Aves
Orde: Passeriformes
Familia: Cotingidae
Xéneru: Rupicola
Especie: R. peruviana
Latham, 1790
Distribución
Consultes
[editar datos en Wikidata]

Rupicola peruviana ye una especie d'ave paseriforme de la familia Cotingidae. Ye l'ave nacional de Perú. Habita na rexón amazónica. El so pariente más cercanu ye'l gallu de roca guayanés (Rupicola rupicola) y ye notable pola increíble guapura del so plumaxe. La so forma exótica ye bien popular, pos la so figura foi afigurada en grabaos, pintures y fotografíes que se publicar peruquier. La figura del Gallín ye'l símbolu de la Sociedá Vallecaucana d'Ornitoloxía.

Taxonomía

[editar | editar la fonte]

Gallito de les roques, Gallín de les Sierres, Gallu de la Peña Andín, Tunqui, gallín de monte, berreador, chaperón. El nome llatín Rupicola peruviana' significa "[ave] de les roques peruana o de Perú".

Los dos especies del xéneru Rupicola son d'afinidá incierta. Dellos autores clasificar dientro d'una familia esclusives pa dambes, Rupicolidae, ente qu'otros incluyir dientro de Cotingidae, d'alcuerdu a los últimos estudios desenvueltos en base a ADN mitocondrial, taríen allugaos dientro de la familia Tyrannidae.

Distribución y hábitat

[editar | editar la fonte]

Habita nos altos y húmedos montes de neblina de l'Amazonia allugaos na aguada oriental de la cordal de los Andes dende Colombia pasando por Ecuador y el Perú hasta Bolivia ente los 400 y 2.500 msnm, meyor conocíu como Yungas.

Va décades los gallinos atopábense, non solamente nes vecindaes del Orinoco, sinón nos matos de monte vecines a l'agua, nos climes medios y fríos de tol país (Rupicola peruviana), pero la so guapura incomparable y la so popularidá convertir, dende principios del sieglu pasáu, como se llee nel testimoniu de Humboldt, n'aves escorríes por munchos, Anguaño ta sufriendo fuerte presión de captura y tráficu teniendo en cuenta qu'un exemplar puede algamar US$ 5,000 (cinco mil dólares) nel mercáu illegal esternu.

Por estes razones, puede considerase que los gallinos de les roques tán en peligru d'estinción, magar la so clasificación actual na Llista Colorada de la UICN.

Descripción

[editar | editar la fonte]

Presenten un marcáu dimorfismu sexual. El machu tien un plumaxe bien coloríu, combinación de naranxa y negru. Les femes, en contraposición, tienen un plumaxe de color austeru y apagáu, apoderáu por tonos en marrón. Aliméntase sobremanera de frutos diversos que les sos granes dixer y esvalixada siendo asina un preséu de la naturaleza na preservación de la so redolada ecolóxica.[2]

El picu curtiu, les pates y los deos son fuertes. Dambos sexos tienen una cresta de plumes en forma de discu permanentemente esplegada (muncho más grande nos machos). A pesar de los brillosos colores nos machos, polo xeneral son difíciles de reparar cuando nun tán nos sos campos d'esplegue, pos son ariscos y viven en cascaes bien fondes o en llombes remotes de tierres baxes.

Comportamientu

[editar | editar la fonte]

Alimentación

[editar | editar la fonte]
Cabeza d'un machu, cola so prominente cresta.

El gallu de roca peruanu s'alimenta d'una gran cantidá de frutos monteses, los que crecen en grandes cantidaes nel monte de monte de les aguaes orientales andines.

Los gallos de roca son, ensin dulda, únicos, pero munches de les aves más conspicuas de los montes tropicales son tamién eminentemente frugívoras. Esto ye consecuencia de qu'ente'l 50% y 80% de los árboles de la selva amazónica producen frutes como mecanismu d'espardimientu. Amás de la so probada bayura, factores adicionales como la disponibilidad y diversidá de los frutos monteses van determinar que seya posible topar frutes en cualquier estación o dómina del añu, anque la calidá del alimentu nun seya la mesma mientres tol añu.

Reproducción

[editar | editar la fonte]

Según les investigaciones realizaes por biólogos de campu, la bayura d'alimentu na zona onde habita dexa qu'en poco tiempu'l gallín de les roques machu satisfaiga les sos necesidaes alimentarias, quedando llibre pa dedicase al so complexu sistema de competencia dientro de la bandada. La fema, sicasí, encárgase sola de la incubación y el cuidu de les críes. Pero nun se quexa d'ello, una y bones la collaboración del machu nestes xeres podría resultar altamente peligrosa. Por cuenta de los sos llamativos colores, el tráficu continuu del machu poles cercanía del nial atraería l'atención de los depredadores (águiles, culiebres, furonos y coatíes), añadiendo un factor de riesgu al de por sí peligrosu esfuerciu de criar una camada de pitucos. El color apagáu de les femes toma entós un valor fundamental, yá que sirve, xunto a los sos pocu conspicuos niales, pa evitar ser detectada polos sos enemigos.

El so nome, diz Humboldt, acomuñar coles roques porque habita en cañaes húmedes de gran fondura nes que frecuenten les fuécares o peñes empinaes; ellí ente buecos crian los sos pitucos.

Nun estudiu realizáu nel sureste peruanu menten que la reproducción empecipiar nel mes d'ochobre cola formación de leks y termina cola incubación nos meses de payares a febreru, la fema encárgase sola del cuidu del güevu y la cría, la incubación dura d'ente 40 a 42 díes, pero les críes permanecen cola fema los primeros trés meses (Quispe & Florez, 2006)

Pero entós, surde la entruga obvia: ¿Qué ye lo qu'ufierten los machos a estes autosuficientes femes?. La respuesta paez ser, a cencielles, les sos habilidaes como cantantes y baillarinos. Les singulares demostraciones de los machos, baillando y cantando en llugares escoyíos del monte conocíos col nome escandinavu de lek, constitúin una eficaz forma de seleición ente los machos de la especie. El machu que baille meyor a los güeyos de la fema, y aquel que torne puntual cada día a la sesión de baille evitando ser presa de los depredadores, va ser escoyíu pa brindar los sos xenes a les nueves xeneraciones de gallinos de les roques.

De les munches hipótesis qu'esisten sobre la formación de leks, paez que la de los Gallinos de les roques averar a la de la Teoría de los Sitios importantes (Hotspots n'inglés) d'alcuerdu a un estudiu realizáu nel sureste peruanu onde se comparen cuandoquier 20 distintes carauterístiques del hábitat (Quispe & Florez, 2006), resaltaron ente les más importantes, la composición vexetal, el llume y la cercanía de los llugares de anidamiento.

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. «Rupicola peruviana» (inglés). Llista Roxa d'especies amenazaes de la UICN 2012.1 (2012). Consultáu'l 12 d'ochobre de 2012.
  2. Roda J., Franco A.M., Baptiste M.P., Munera C., Gómez M. Manual d'Identificación d'Aves de Colombia. Institutu d'Investigaciones de Recursos Naturales Alexander Von Humbolt.2003

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]