Richard Harris
Richard St. John Harris (Limerick, Irlanda, 1 d'ochobre de 1930 - Londres, 25 d'ochobre de 2002) foi un actor, cantante y guionista irlandés, conocíu por haber interveníu en numberoses películes como Mutiny on the Bounty, Camelot (1967) o La Biblia de John Huston, pero ensin dulda va pasar a la hestoria como l'aristócrata inglés prindáu en Un home llamáu Caballu (1970).
Na so vieyera interpretó a Albus Dumbledore nos dos primeres películes de la saga "Harry Potter"; Harry Potter y la piedra filosofal (2001) y Harry Potter and the Chamber of Secrets (2002). El so últimu trabayu nel cine foi Apocalipsis (2002), de Raffaele Mertes.
Harris foi un conocíu playboy y bebedor, parte d'una xeneración d'actores británicos ya irlandeses como Albert Finney, Laurence Harvey, Peter Finch, Oliver Reed, Richard Burton y Peter O'Toole.
Biografía[editar | editar la fonte]
Primeros años y carrera[editar | editar la fonte]
Richard Harris nació na ciudá irlandesa de Limerick y yera el fíu mayor de los nueve fíos de Ivan Harris y Mildred Harty. Foi al colexu xesuita Crescent College y destacó poles sos virtúes nel rugby llegando a xugar nel Garryowen. Cuando los sos pasos diben dirixíos a ser una estrella del rugby, contraxo la tuberculosis polo que tuvo que dexar la práutica deportiva.
Dempués de recuperase de la enfermedá, Harris treslladar a Londres yá que quería convertise en direutor teatral. Al nun atopar cursos rellacionaos cola so afición, se enroló na London Academy of Music and Dramatic Art (LAMDA) pa estudiar interpretación. Cuando inda yera un estudiante, Harris arrendó'l Teatru Irving allugáu nel West End de Londres pa dirixir y producir la so propia producción sobre la obra de Clifford Odets Winter Journey (The Country Girl). L'espectáculu tuvo un gran ésitu pero acabó la financiamientu polo que Harris tuvo qu'abandonar el proyeutu.
Dempués de completar los sos estudios na Academia, Harris xunir a la compañía de Joan Littlewood y empezó a participar en funciones de les producciones de los Teatros del West End londinense, destacando en The Quare Fellow (1956).
Carrera nel cine y na música[editar | editar la fonte]
Harris fixo'l so debú nel cine en 1958 nel filme Alive and Kicking y un añu más tarde yá trabayaría col entós prestixosu direutor británicu Michael Anderson en Misteriu nel barcu perdíu. La década de los 60 empezaría d'una manera escepcional cola so aportación en The Guns of Navarone o la so aportación en Mutiny on the Bounty, onde ye un escelente sofitu al duelu interpretativu ente Trevor Howard y Marlon Brando.
La so primer apaición como protagonista sería en This Sporting Life, como'l mozu mineru Frank Machin, papel pol cual ganaría la Palma d'Oru al meyor actor nel festival de Cannes y una nominación a los Oscar. El siguiente papel sería una de les obres maestres de Sam Peckinpah, Mayor Dundee (xuntu a Charlton Heston) na qu'interpreta a un inmigrante irlandés combatiente na Guerra de Secesión.
La fama de Richard Harris nun pararía de crecer y cada película que realizaba yera más taquillera que l'anterior. El so siguiente papel d'ésitu sería'l del Rey Arturo na adautación al cine que Joshua Logan fixo del musical de Broadway Camelot. Nesti filme participó Vanessa Redgrave. Tamién, en 1968, Harris tuvo un cantar bien popular: "Mac Arthur Park", del so álbum A Tramp Shining (Un vagamundu rellumando). Esti cantar sería versionada dempués por Donna Summer n'estilu discotequeru. Harris ganó muncha popularidá na música; dempués, grabaría munchos más álbumes.
Dempués rodó Odiu nes coraes xunto a Sean Connery, pero ensin dulda, el gran ésitu mundial de Harris sería'l de Un home llamáu caballu onde Harris protagoniza a un aristócrata inglés que ye raptáu por una tribu india.
Nos 70, protagonizaría L'home d'una tierra selvaxe, Robin y Marian con Sean Connery y Audrey Hepburn, Orca, la ballena asesina (1977) con Charlotte Rampling, o Coríos selvaxes. A partir d'ende, Harris entró nuna categoría d'actor de cultu y dedicóse a la so faceta como cantante y, inclusive, escribió un aclamáu llibru de poemes llamáu I, In The Membership Of My Days.
Pero na década de los 80, la carrera de Harris entra en francu cayente. Nun sería hasta 1990 cuando volvería ser l'actor reclamo gracies al papel que lu acutar Jim Sheridan nel so filme El prau, papel pol cual llograría una nominación a los Globos d'Oru y a los Oscar na categoría d'actor principal.
Últimos años y Apocalipsis[editar | editar la fonte]
Nos sos últimos años, l'actor irlandés volvió reverdecer los lloreos de la gloria. Participó en películes de gran ésitu comercial, como Unforgiven de Clint Eastwood, Patriot Games (con Harrison Ford) y Gladiator de Ridley Scott, onde encarnó a Marco Aurelio.
Pero nos sos últimos años, Harris va ser rellacionáu para col papel d'Albus Dumbledore nos dos primeres entregues de la saga de Harry Potter y col papel del apóstol San Xuan en Apocalipsis (2002), de Raffaele Mertes. Harris morrería en 2002 pola enfermedá de Hodgkin a la edá de 72 años, un mes antes del estrenu de la segunda entrega de la saga y pocu antes del estrenu de Apocalipsis (2002). Foi sustituyíu pol actor irlandés Sir Michael Gambon.
L'actor estauxunidense Mickey Rourke, nel añu 2009, al ganar el premiu BAFTA al meyor actor pol so papel na película The Wrestler, dedicó-y esti premiu a Richard Harris.
Filmografía[editar | editar la fonte]
- Misteriu nel barcu perdíu (1959) (The Wreck of the Mary Deare), de Michael Anderson.
- Emboscada na xungla (1960) (The long and the short and the tall) de Leslie Norman.
- The Guns of Navarone (1961) (The Guns of Navarone), de J. Lee Thompson.
- Mutiny on the Bounty (1962) (Mutiny on the Bounty), de Lewis Milestone.
- This Sporting Life (1963) (This Sporting Life), de Lindsay Anderson.
- El desiertu coloráu (1964) (Il desierto rosso), de Michelangelo Antonioni.
- Mayor Dundee (1965) )(Major Dundee), de Sam Peckinpah.
- The Heroes of Telemark (1965) (The Heroes of Telemark), d'Anthony Mann.
- Trés perfiles de muyer (I tre volti) (1965) de Mauro Bolognini, Michelangelo Antonioni y Franco Indovina.
- La Biblia (1966) (La Bibbia), de John Huston.
- Hawaii (1966) (Hawaii), de George Roy Hill.
- Caprichu (1967) (Caprice), de Frank Tashlin.
- Camelot (1967) (Camelot), de Joshua Logan.
- Odiu nes coraes (1969) (The Molly Maguires), de Martin Ritt.
- Un home llamáu caballu (1970) (A Man Called Horse), d'Elliot Silverstein.
- Cromwell (1970) (Cromwell), de Ken Hughes.
- L'home d'una tierra selvaxe (1971) (Man in the Wilderness), de Richard C. Sarafian.
- Con roxura nel sangre (1973) (The Deadly Trackers), de Barry Shear.
- 99,44% muertu (1974) (99 and 44/100% Dead), de John Frankenheimer.
- L'enigma llámase Juggernaut (1974) (Juggernaut), de Richard Lester
- The terrorists (1975) (The Terrorists), de Caspar Wrede.
- Robin y Marian (1976) (Robin and Marian), de Richard Lester.
- La vengación d'un home llamáu Caballu (1976) (The Return of a Man Called Horse), d'Irvin Kershner.
- Ecos d'un branu (1976) (Echoes of a summer), de Don Taylor.
- La ponte de Cassandra (1976) (The Cassandra Crossing), de George P. Cosmatos.
- Orca, la ballena asesina (1977) (Orca), de Michael Anderson.
- Los viaxes de Gulliver (1977, nel papel de Gulliver), de Peter Hunt.
- Cita d'oru (1977) (Golden Rendezvous), d'Ashley Lazarus.
- Coríos selvaxes (1978) (The Wild Geese), d'Andrew V. McLaglen.
- El planeta de les utres (1979) (Ravagers), de Richard Compton.
- Xuegu d'utres (1979) (A Game for Vultures) de James Fargo.
- Tarzán, l'home monu (1981) (Tarzan, the Ape Man), de John Derek.
- El trunfu d'un home llamáu caballu (1982) (Triumphs of a Man Called Horse) de John Hough.
- El día de Martin (1984) (Martin’s Day), d'Alan Gibson.
- El cumal (1984) (Highpoint), de Peter Carter.
- L'inspector Maigret (1988) (Maigret), de Paul Lynch.
- Strike Commando 2 (1988) (Trappola diabolica), de Bruno Mattei.
- El prau (película de 1990) (1990) (The Field), de Jim Sheridan.
- Unforgiven (1992) (Unforgiven), de Clint Eastwood.
- Patriot Games (1992) (Patriot Games), de Phillip Noyce.
- Llingua silenciosa (1993) (Silent Tongue), de Sam Shepard.
- Vaya par d'amigos (1993) (Wrestling Ernest Hemingway), de Randa Haines.
- Abraham (1994) (Abraham), de Joseph Sargent.
- Lloru pela tierra amada (1995) (Cry, the Beloved Country), de Darrell Roodt.
- The Great Kandinsky (1995), de Terry Winsor
- Smila. Misteriu na nieve. (1997) (Smilla’s Sense of Snow), de Bille August.
- El gorrumbu de Notre Dame (1997) (The Hunchback), de Peter Medak.
- This Is the Sea (1998), de Mary McGuckian.
- El barberu de Siberia (1998) (Sibirskij tsiryulnik), de Nikita Mikhalkov.
- De paséu con lleones (1999) (To Walk with Lions), de Carl Schultz.
- Pequeñu gran cazador (1999) (Grizzly Falls), de Stewart Raffill.
- The royal way (2000), d'Andrei Konchalovsky.
- Gladiator (2000) (Gladiator), de Ridley Scott.
- Harry Potter y la piedra filosofal (2001) (Harry Potter and the Phillosopher’s Stone), de Chris Columbus.
- The Count of Monte Cristu (2002) (The Count of Monte Cristu), de Kevin Reynolds.
- Harry Potter and the Chamber of Secrets. (2002) (Harry Potter and the Chamber of Secrets), de Chris Columbus.
- Julio César (2002) (Julius Caesar), d'Uli Edel.
- Apocalipsis (2002), de Raffaele Mertes.
Premios[editar | editar la fonte]
Óscar[editar | editar la fonte]
| Añu | Categoría | Película | Resultáu |
|---|---|---|---|
| 1990 | Meyor actor | El prau | Nomáu |
| 1963 | Meyor actor | This Sporting Life | Nomáu |
Globu d'Oru[editar | editar la fonte]
| Añu | Categoría | Película | Resultáu |
|---|---|---|---|
| 1990 | Meyor actor - Drama | El prau | Nomáu |
| 1968 | Meyor actor - Comedia o musical | Camelot | Ganador |
Premios BAFTA[editar | editar la fonte]
| Añu | Categoría | Película | Resultáu |
|---|---|---|---|
| 1963 | Meyor actor | This Sporting Life | Nomáu |
Premios del Sindicatu d'Actores[editar | editar la fonte]
| Añu | Categoría | Película | Resultáu |
|---|---|---|---|
| 2000 | Meyor repartu | Gladiator | Nomáu |
Fotogrames de Plata[editar | editar la fonte]
| Añu | Categoría | Película | Resultáu |
|---|---|---|---|
| 1970 | Meyor intérprete de cine estranxeru | Un home llamáu caballu | Nomáu |
Premios Golden Raspberry[editar | editar la fonte]
| Añu | Categoría | Película | Resultáu |
|---|---|---|---|
| 1982 | Peor actor | Tarzán, l'home monu | Nomáu |
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
- Ficha de Richard Harris na Internet Movie Database (n'inglés)
- Harris' Chigre Limerick: A Chigre in Limerick City Dedicated to Richard
- The Richard Harris Club Association
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q106775
Multimedia: Richard Harris
- ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 11 avientu 2014. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ 2,0 2,1 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 26 abril 2014. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ 3,0 3,1 Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
- ↑ 4,0 4,1 Afirmao en: Encyclopædia Britannica Online. Identificador Encyclopædia Britannica Online: biography/Richard-Harris. Apaez como: Richard Harris. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑ 5,0 5,1 Afirmao en: SNAC. Identificador SNAC Ark: w6cc22b3. Apaez como: Richard Harris. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑ 6,0 6,1 Afirmao en: Internet Broadway Database. Identificador de persona d'Internet Broadway Database: 44267. Apaez como: Richard Harris. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑ 7,0 7,1 Afirmao en: The Peerage. Identificador de persona en The Peerage: p13552.htm#i135511. Apaez como: Richard St. John Harris. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Autor: Darryl Lundy. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑ 8,0 8,1 Afirmao en: Find a Grave. Identificador Find a Grave: 6877604. Apaez como: Richard Harris. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑ 9,0 9,1 Afirmao en: Discogs. Identificador Discogs d'artista: 266407. Apaez como: Richard Harris. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑ 10,0 10,1 Afirmao en: filmportal.de. Identificador Filmportal: 8220a1f2840c4ab5b93d738cf20cbd4f. Apaez como: Richard Harris. Data de consulta: 9 ochobre 2017.
- ↑ URL de la referencia: http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-11774287.
- ↑ URL de la referencia: http://www.hollywood.com/news/brief/1682631/richard-harris-beloved-dumbledore-in-harry-potter-dies.
- ↑ URL de la referencia: http://www.aveleyman.com/FilmCredit.aspx?FilmID=20367&Extra=Y.
- ↑ URL de la referencia: http://www.aveleyman.com/FilmCredit.aspx?FilmID=4109&Extra=Y.
- ↑ URL de la referencia: http://www.aveleyman.com/FilmCredit.aspx?FilmID=7463&Extra=Y.
- ↑ Afirmao en: Dictionary of Irish Biography. Dictionary of Irish Biography ID: a3821. Apaez como: Richard St John Harris. Llingua de la obra o nome: inglés. Data de publicación: 2009. Editorial: Cambridge University Press.
- ↑ Identificador de persona en The Peerage: p13552.htm#i135511. Data de consulta: 7 agostu 2020.
- ↑ 18,0 18,1 Afirmao en: Kindred Britain.
- ↑ Identificador de persona en The Peerage: p13552.htm#i135511. Data de consulta: 7 agostu 2020.
- ↑ URL de la referencia: https://www.europeanfilmacademy.org/European-Film-Awards-Winners-2000.73.0.html. Dirección web de archivo: https://web.archive.org/web/20190502130045/https://www.europeanfilmacademy.org/European-Film-Awards-Winners-2000.73.0.html. Data de consulta: 14 avientu 2019.
- ↑ URL de la referencia: http://razzies.com/asp/content/XcNewsPlus.asp?cmd=view&articleid=21. Dirección web de archivo: https://web.archive.org/web/20110715155800/http://razzies.com/asp/content/XcNewsPlus.asp?cmd=view&articleid=21. Data de consulta: 16 payares 2019.