Rafael Menéndez de Luarca

Rafael Menéndez de Luarca
Obispo de Santander (es) 25 xunu 1784 - ← Francisco Laso Santos de San Pedro - Juan Gómez Durán → Diócesis: Diócesis de Santander (es) Diputáu nel Congresu de los Diputaos d'España diputáu
Vida
Nacimientu	Valdés, 22 de payares de 1743
Nacionalidá	España
Muerte	La Penilla (es) , 20 de xunu de 1819 (75 años)
Estudios
Estudios	Universidá d'Alcalá Universidá d'Uviéu
Llingües falaes	castellanu
Oficiu	escritor, políticu, presbíteru, obispu católicu
Llugares de trabayu	Madrid
Premios	ver Gran Cruz de la Orde de Carlos III
Creencies
Relixón	Ilesia Católica

Rafael Tomás Menéndez de Luarca y Queipo de Llano (22 de payares de 1743, Valdés – 20 de xunu de 1819, La Penilla ^(es) ) foi obispu de la Diócesis de Santander dende 1784 hasta la so muerte; promotor de numberoses obres pías (hospitales, orfanatos, escueles, etc.); rexente de la provincia de Cantabria mientres la Guerra de la Independencia Española; escoyíu diputáu por Asturies en 1813; Gran Cruz de la Orde de Carlos III.

Biografía

Orixe familiar

Nació nuna familia de fidalgos con casa solariega en Setienes, parroquia de Santiago, conceyu de Valdés, Asturies, mui cerca de la capital municipal, Ḷḷuarca. Fíu de Lope Matías Menéndez de Ḷḷuarca y d'Avilés y Rosa María Queipo de Llano. Creció nun ambiente familiar de fonda relixosidá y apegu a la tradición. De los 18 fíos del matrimoniu, vivieron 12 hasta edá adulta y dellos toos salvu'l primoxénitu consagrar a la Ilesia: siete monxes y un monxu benedictinos y tres sacerdotes, ente ellos Rafael. El so hermanu Gabriel (1742-1812) foi canónigu penitencial n'Ávila y conocíu poles sos publicaciones doctrinales, especialmente la so edición comentada del Catecismu d'Astete. La casa familiar de Setienes foi destruyida por una quema en 1795.

Carrera eclesiástica

Estudió teoloxía nes Universidaes d'Uviéu, Salamanca, Santu Tomás de Villanueva de Ávila y Alcalá de Henares. Definir a sigo mesmu como "teólogu escolásticu; filósofu peripatéticu".

Empecipió la so carrera eclesiástica en 1770, cuando ganó la plaza de Canónigu Maxistral de l'Archidiócesis d'Uviéu, na so Asturies natal. En 1783 foi nomáu Arcedianu de Grau. En dambos cargos demostró una gran vocación predicadora y misionera.

En 1784 recibió de Carlos III el nomamientu d'obispu de Santander, cargu que caltuvo hasta la so muerte, arrenunciando a los nomamientos d'arzobispu de Méxicu y arzobispu de Sevilla.

Obispu de Santander

Foi'l terceru n'ocupar esta see, tres la so creación en 1754. El so pontificáu duró 35 años, unu de los más llargos d'esta diócesis.

En 1791, fundó'l Hospital de San Rafael, que funcionó hasta la creación en 1928 de la Casa de Salú Valdecilla, precursora del Hospital Universitariu Marqués de Valdecilla. L'edificiu, unu de los más antiguos que se caltienen en Santander, ye dende 1984 sede del Parllamentu de Cantabria.

Vida política

En política, foi defensor del absolutismu y fiel partidariu de Fernando VII. Coincidió con Xovellanos, asturianu como él y de la so mesma edá, tantu na Universidá d'Uviéu, como na de Santu Tomás y nel Colexu Mayor de San Ildefonso d'Alcalá de Henares. Sicasí, les sos posiciones ideolóxiques y polítiques nun podíen ser más distantes.

Menéndez de Ḷḷuarca adquirió la so mayor relevancia cuando tuvo al frente del llevantamientu de la provincia de Cantabria contra les tropes napoleóniques, con títulu de rexente. Modesto Lafuente narra asina l'episodiu del so nomamientu:

A otru día [27 de mayu de 1808] constituyóse la xunta, que nomó presidente al obispu de la diócesis don Rafael Menéndez de Ḷḷuarca. Esti preláu, que coles mesmes se topaba a dos llegües de la ciudá, respetáu del vulgo pola austeridá de les sos costumes, pero fanáticu en demasía y un tanto excéntrico, empezó per tornar obstinadamente l'almisión de la presidencia, aceptar dempués como faciendo'l sacrificiu de vencer a aportunaes instancies, y concluyó por arrogarse el títulu de rexente soberanu de Cantabria a nome de Fernando VII, con tratamientu d'Alteza.

Entamó'l llamáu "Armamentu Cántabru" que foi ganáu polos franceses. Fuxó a Asturies y darréu a Galicia, Portugal ya Inglaterra. Nun tornó a la so sede hasta la vuelta de Fernando VII a España y el reestablecimientu del Absolutismu, en 1814.

Nes eleiciones de 1813, foi escoyíu diputáu propietariu por Asturies. Sicasí, les Cortes anularon la so eleición por topase fuxíu, y mandaron llamar al suplente Pedro Rubín de Celis.

Dellos miembros de xeneraciones posteriores de la so familia tuvieron activos en política dende posiciones bien conservadores, ente ellos, trés diputaos carlistes: el so sobrín nietu, Bartolomé Menéndez de Ḷḷuarca y Riego -escoyíu en 1834 y 1846-, el fíu d'esti postreru, Dionisio Menéndez de Ḷḷuarca y Argüelles-Quiñones (1826-1904) -escoyíu en 1858-. y Alexandrín Menéndez de Ḷḷuarca y Avello (*1835-1895) -escoyíu en 1867 y 1871.

Publicaciones

Nel catálogu de la Biblioteca Nacional figuren les siguientes obres de la so autoría:

• 1794: El Reyno de Dios y La so Xusticia.
• 1799: Pastoral.
• 1811: Opúsculos christiano-patrios, que l'Obispu de Santander Don Raphaél Thomás Menendez de Ḷḷuarca escribía antes y dempués de exasperarse los estremaos trestornos, en que al presente (añu de 1811) tópense les Españas, de tres tomo en dos volúmenes.

Fallecimientu

Morrió'l 20 de xunu de 1819, a la edá de 75 años, en La Penilla de Cayón, cerca de Santander (Cantabria), mientres una visita pastoral. La Gaceta de Madrid (precursor del BOE) publicó'l 4 de setiembre la siguiente necroloxía:

Na nueche del 19 al 20 de Xunu d'anguaño finó a la edá de 75 años y mediu el Escelentísimu y Ilmo. Rafael Tomas Menéndez de Luarca, obispu de Santander, nel llugar de la Penilla, valle de Cayón, onde se topaba practicando la santa visita. Celebró'l 19 el santu sacrificiu, confesándose antes como lo tenía de costume, y confirmó aquella mañana allegre y contento á los neños de tres parroquies. El 20 les 6 de la mañana, alvirtiendo que nun llamaba fóise-y á ver a la so cama, y topóse-y muertu como si tuviera dormiendo, ensin niciu de faer movimientu dalgunu, nin oyelu pallabra dos de la so familia que dormíen inmediatu. Foi conducíu'l so cadabre a la ciudá, acompañáu del cleru y de los pueblos del tránsitu, que coles sos llárimes manifestaben bien el so vivu dolor la perda de tan celosu preláu, y soterróse-y na so santa ilesia con tola solemnidá debida al so altu calter. Corno celosísimo pregueru visitó munches vegaes tola so diócesis nos 35 años del so pontificáu, procurando col so penitente y exemplar vida, y coles plátiques y exercicios al cleru la reforma de costumes; unviando amás toos años á diversos puntos del obispáu misioneros doctos qu'instruyeren á el so pueblu y dirixiéren-y á la vida eterna. Cuanto podía economizar, dempués de la bien moderada mantención de la so casa y familia, tantu distribuyía ente los probes. Compadecido d'éstos y viendo que na ciudá nun había más hospital qu'una casa mezquina, proyeutó edificar unu magníficu y proporcionáu a la ciudá y provincia. Anque ensin fondos entamó esta obra nel añu de 1791, y tuvo el gozu concluyila nel añu de 1794, non ensin grande almiración de tol pueblu, quien resabiaba del ésitu de la empresa polo grandioso d'ella y la falta de medios del obispu; pero ésti col so magnánimo corazón, encesa caridá y grande fe buscó y topó cuanto precisaba nos sos diocesanos, y nes cuantiosas llimosnes que generosamente devasáron-y los nobles montañeses d'España y América. Edificó tamién de planta, y concluyó una casa magnífica pa recoyíes, siendo d'almirar la disposición d'ella escurrida por él mesmu. Mercó otra bien capaz pa los neños expósitos, con espaciosu terrén que sirviera, como sirve, de güerta a la mesma casa, sosteniendo á aquellos con socorros continuos siendo verdaderamente padre so. Nun teniendo casa propia los obispos viviendo por mercé del REI nel colexu de los xesuites, mercó na ciudá nos últimos años de la so vida casa que sirviera de palaciu episcopal cuando s'establecieren los xesuites en Santander, habiendo nos principios del so pontificáu. edificáu una de campu, con espaciosa güerta pa recréu so y de los sos socesores. Na invasión de los franceses foi nomáu por unanimidá de votos de les xurisdicciones o valles presidente de la xunta y rexente de tola provincia mientres la cautividá del nuesu REI'l Sr. D. FERNANDO VII; y anque fixo cuanto taba de lo so parte, y trabayó ensin posa, saliendo por dos vegaes a campaña a animar la xente, nun pudo aguantar a les fuercies tan cimeres del enemigu y viose precisáu a emigrar, teniendo la gloria de que'l tiranu de la Europa condergáralu a muerte como unu de los sos mayores contrarios. El REI, el nuesu Señor, n'atención a los sos relevantes méritos contraíos en defensa de la relixón y del tronu, y de la so distinguida nobleza, condecóro-y cola gran cruz de Carlos III, nomándo-y tamién pal arzobispáu de Sevilla, qu'arrenunció por nun dexar á los sos amaos diocesanos, como fixo antes col de Méxicu, pal que foi nomáu nel añu 1801. Foi colexal nel insigne de S. Pelayo de Salamanca y el mayor de S. Ildefonso d'Alcalá de Henares; canónigu maxistral y arcedianu de Grau, dignidá de la santa ilesia d'Uviéu. Varón insigne pola so ciencia, celu apostólicu y virtú; ornamientu de la ilesia española; honor de la so patria Asturies, y delicia de los montañeses, que van caltener eternamente la so memoria.

Ver tamién

• Guerra de la Independencia en Cantabria.
• Obispos de Santander

Referencies

• Maruri Villanueva, Ramón (1984). "Ideoloxía y comportamientos del obispu Menéndez de Ḷḷuarca (1784-1819)". Santander: Llibrería Estvdio. OCLC 144787689.
• Lafuente, Modesto (1860). "Hestoria Xeneral d'España". Madrid: Mellado.
• «"Fallecimientu del Escelentísimu é Ilmo. Sr. D. Rafael Tomas Menéndez de Luarca, obispu de Santander, nel llugar de la Penilla, valle de Cayon, onde se topaba practicando la santa visita".». Gaceta de Madrid (198, páxs. 890-891). 1819. http://www.boe.es/aeboe/consultas/bases_datos/tifs.php?coleccion=gazeta&ref=1819/00523&anyo=1819&nbo=108&lim=A&pub=BOE&pco=890&pfi=891. 

Enllaces esternos

• Ficha de Menéndez de Ḷḷuarca na web de la Sociedá Cántabra d'Escritores

• Datos: Q6097665