Podiceps major

Podiceps major;
Estáu de caltenimientu
	; Esmolición menor (IUCN)
Clasificación científica
Reinu:	Animalia
Filu:	Chordata
Clas:	Aves
Orde:	Podicipediformes
Familia:	Podicipedidae
Xéneru:	Podiceps
Especie:	P. major; (Pieter Boddaert, 1783)
Distribución
Consultes
	[editar datos en Wikidata]

Podiceps major^[2] ye una especie d'ave podicipediforme de la familia Podicipedidae mesma de Suramérica. El so nome científicu provién del llatín podicis=anu, eps→pes=pie y major=mayor (el mayor o más grande de los de pates xunto a la cola).^[3]

Descripción[editar | editar la fonte]

El so picu ye llargu y notablemente apuntiáu, y de color pardu coritu. Los sos güeyos son coloráu sangre. El so plumaxe, dorsalmente, ye pardu coritu con rellumu verde; ventralmente ye blancu perlla colos llaos del pechu acanelaos. Los llaterales del cuerpu van del gris al pardu. La cabeza ye gris, con copete y nuca negros, siendo tornasolada la nuca. El so pescuezu ye llargu, d'un color castañu acoloratáu nes bandes y per delantre, y coritu por detrás. Les ales son pardes con blancu nes secundaries y en delles de les primaries. La cola ye castaña acoloratada. El plumaxe non nupcial ye más pálidu, siendo'l gargüelu y parte de la cara blanques, ente que la corona y el pescuezu amuesen una tonalidá abuxada. Na subespecie navasi, estos colores son más escuros ya intensos.

Dimensiones[editar | editar la fonte]

El llargu total de la especie ye de 60 a 78 cm.

Nomes vulgares[editar | editar la fonte]

Huala (del mapudungun "Wala" o patu zambullidor^[4]) ye denomináu especialmente en Chile, y en menor midida n'Arxentina; nesti últimu país llamar mayoritariamente (inclusive como nome oficial) macá grande al igual que nel Uruguái, onde lo conoz en llocalidaes estremeres col Brasil tamién col nome portugués de Mergulhão-grande. La so interesada voz valió-y tamién otru nome popular nel Brasil: chorona (lloramicadora). Nel Paraguái ye-y aplicáu igualmente l'apellativu macá grande (en castellán) y Ypa apa guasú en guaraní. Finalmente nel Perú ye llamáu zambullidor grande. Otros nomes en castellán son: huala grande, macá cornudu, macá grande copetón, macá cornudu de Azara, zampullín grande, macá mayor, macá copetón, trompetín, y somorguyu macachón.

Distribución[editar | editar la fonte]

Habita dende l'estremu sur de Perú y el sur del Brasil pel norte, al traviés de Chile, Paraguái, Uruguái, y Arxentina, hasta Tierra del Fueu pel sur, siendo común nes Islles Malvines, ocasional nes islles Xeorxa del Sur, y vagante n'España. Ye probable que tamién s'atope nel chaco bolivianu.

Hábitat[editar | editar la fonte]

Habiten casi cualquier cursu d'agua: llagos, llagunes, bañaos, tranques, esteros, y banzaos, tantu en formaciones d'agua duce como salada, prefiriendo aquelles de mayor estensión y fondura. Nun xube a llagunes cordilleranas o altiplánicas. Pel hibiernu tamién lo atopa en mariñes marines, tantu nes reparaes como nes espuestes.

Subespecies[editar | editar la fonte]

La especies alcuéntrase estremada en dos subespecies, que son fáciles de dixebrar visualmente en plumaxe reproductivu.

Podiceps major major (Boddaert, 1783) Carauterística de les llanures templaes, al este de los Andes.

Podiceps major navasi Manghi 1984. Ye de mayor tamañu, de picu más robezu y con plumaxe de coloración más intensa. La so llocalidá típica ye'l Llagu Lolog, Neuquén, Arxentina. Ye la qu'habita nos llagos del monte andín-patagónico y canales australes, migrando na seronda escontra'l norte en Chile, y hasta Mendoza y Buenos Aires n'Arxentina.^[5]

Comportamientu[editar | editar la fonte]

Ye menos riberanu qu'otres especies similares, prefiriendo llexar lloñe de la vera. Fuelga na agua despintando la so cabeza nel mantu. Tien una voz típica qu'asemeya un llamentu, que ye emitida preferentemente al atapecer. Vive solitaria, en pareyes, o en grupos esvalixaos. Na primavera viven en pareyes. Na seronda, o cuando s'ensuguen o conxelen los llagos y llagunes, suelen migrar arrexuntaos en bandaes, (volando principalmente mientres la nueche) escontra'l norte, ya inclusive a les mariñes marines, siendo abondoses na mariña atlántica del Uruguái y países vecinos nel iviernu. Mientres les fuertes nubes marines suelen morrer n'importantes cantidaes. Tamién los afecten los derrames petroleros, tantu nel mar como nes llagunes artificiales creaes pola industria hidrocarburífera pa vertir les sos refugayes.

Alimentación[editar | editar la fonte]

Ye principalmente piscívora, alimentándose de pexes pequeños, esquiles, plantes ya inseutos acuáticos.

Reproducción[editar | editar la fonte]

Les pareyes son bien fieles. Migren xuntes y xuntes tornen tamién al sector del llagu onde s'establecen cada añu. Antes de xunise, machu y fema executen dances bien interesaes, siendo esto daqué típicu de los integrantes d'esta familia, pero estes dances varien ente les distintes especies que la componen. El so nial ye una plataforma de restos vexetales, xeneralmente dispuesta llexando ensobiada a plantes acuátiques o en microislas o trupos xuncales y totorales, siempres tratando de caltenelo fuera del algame de los predadores terrestres. Pon de 4 a 6 güevos de color blancu azuláu con dimensiones promedio de 56 mm de llongura por 39 mm d'anchu.