Saltar al conteníu

Piragüismu

De Wikipedia
(Redirixío dende Piragüista)
Competición de piragüismu.

El piragüismu, canoaje, canotaje o canoa kayak ye un deporte acuático que se practica sobre una embarcación llixera, de normal de fibra de vidriu o plásticu —n'embarcaciones de recréu—, y fibres de kevlar o carbonu —n'embarcaciones de competición—. La embarcación ye propulsada por una, dos o cuatro persones —pero non trés— con una pala. Les principales embarcaciones utilizaes son el kayak, propulsado por una pala de dos fueyes, y la canoa, propulsada por una pala d'una sola fueya.

Les competiciones facer mientres tol añu. Estremar en categoríes según la edá y sexu. La división por edá establez la distancia que se rema en cada categoría que va aumentando conforme va xubiéndose de categoría.[1]

El Diccionario de la lengua española utiliza'l términu «piragüismu» pa referise al deporte que consiste na competición de dos o más piragües, movides a remu por dos talos piragüistes, que pueden dir sentaos o de rodíes.[2]

Les pallabres «piragua» y «canoa» son términos americanus, pertenecientes a les llingües arahuaques, utilizaes pa denominar a dos tipos d'embarcación carauterístiques de la cultura taína, coles que los habitantes locales realizaben navegación de cabotaxe na zona del mar Caribe.[3][4] Dambes caracterizábense por non tener diferencies ente la proa y la popa, pero la piragua yera daqué más grande y podía incluyir l'usu de veles. El 26 d'ochobre de 1492, Cristóbal Colón introdució la pallabra «canoa» na cultura europea, que d'esa manera convertir nel primer americanismu del idioma español.[5] El siguiente ye'l testu del Diariu del Primer Viaxe» nel qu'apaez el términu:

Vienres, 26 d'ochobre. Tuvo de les diches islles de la parte del Sur. Yera tou baxu cinco o seis llegües, surdió pellí. Dixeron los indios que llevaba que avía d'elles a Cuba andadura de día y mediu colos sos almadías, que son navetes d'un maderu onde nun lleven vela. Estes son les canoes.[6]

El términu kayak ye una pallabra derivada d'inuit que significa «bote d'home».[7]

N'América del Norte y la Mesopotamia asiática, atopáronse canoes de 6000 años d'antigüedá.[8] El kayak, pela so parte, ye un inventu inuit, nel Árticu, concebíu orixinalmente como «bote unipersonal consistente nun armazón de madera revistío de pieles», que tien una antigüedá de siquier 7000 años e. C..[9] Dellos grupos científicos sostienen inclusive la hipótesis de que la primer llegada del home a América foi realizada en canoes, ente 10 000 y 14 000 años e. C..[10]

El piragüismu naz como deporte

[editar | editar la fonte]

Anque na década de 1840 el piragüismu empezó a ser consideráu como deporte, el so nacencia tal como la conocemos anguaño, remontar al kayak que construyó en 1865 pol escocés John MacGregor, un abogáu residente en Londres. Esti escocés considérase'l viaxeru universal más conocíu nel mundu del piragüismu. Mientres 1865, MacGregor dedicar a viaxar al traviés de los ríos británicos. Mientres los años siguientes, entamó numberosos viaxes pelos llagos y ríos de los países nórdicos y d'Europa Central —Francia, Alemaña y Suiza— col so kayak «Rob Roy», que se llamó asina n'honor al famosu Rob Roy del clan escocesa MacGregor. Tamién llegó al Mar Coloráu, saleó nel Xordán, na canal de Suez y nel ríu Nilu.[11]

Concibió la idea d'una embarcación llixera lo suficientemente grande pa llevala él mesmu, y dafechu cubierta salvu per un pequeñu furacu nel mediu del barcu nel qu'él se sentaba y propulsada por un remu de doble pala o una vela pequeña. El kayak «Rob Roy» tenía un llargor de cuatro metros, un anchor de 75 cm y el so pesu yera d'aproximao 30 kg. Construyir de la manera tradicional, d'un armazón de madera, cubierta con lona impermeable que constituyó'l modelu estándar de kayak mientres bastante tiempu. John MacGregor algamó tal prestíu, que foi convidáu por Napoleón III a visitar París en 1867 por qu'entamara una travesía nel ríu Sena por cuenta de la Esposición Universal. El so llibru, «Un millar de milles na canoa Rob Roy», cunta les aventures d'esti singular navegante.[12]

Nel continente européu, los primeres kayaks espublizar en Suiza y Alemaña, que s'emplegaron en principiu pa propósitos escursionistes y dempués tamién pa la competición. Los primeres kayaks construyíos n'Europa facer de la mesma forma y colos mesmos materiales emplegaos polos esquimales. Por cuenta de que les carauterístiques principales d'esta embarcación yeren el paséu y la comodidá, los kayaks construyir con armazones desarmables que-yos dexaron ser fácilmente tresportaos dientro de mochiles y rápido armaes nel llugar deseyáu. N'Alemaña desenvolver nel sieglu XIX un popular kayak desarmable bautizáu como «Faltboote». Construyir con un armazón de madera cubierta con una lona impermeable.[13]

Más palantre, los kayaks construyir con más anchor na popa que nel restu de la embarcación, hasta'l día en qu'un alemán llamáu «Heyman» tuvo l'escurrimientu de pensar que «la naturaleza ye'l nuesu modelu». Asina, empezó a construyir los kayaks con forma del pexe: anchos na proa y estrechos na popa, consiguiendo unes embarcaciones que aportaron a les más rápides del momentu. En 1880 fundar nos Estaos Xuníos la American Canoe Association y el 19 de xineru de 1924, la primer federación internacional de canotaje, vista la necesidá de reagrupar les numberoses asociaciones de piragüismu que yá esistíen a nivel mundial. Nesi momentu creóse la Federación Internacional de Piragüismu col nome de Internacionale für Repräsentantschaft Kanusport, siendo constituyida per Austria, Dinamarca, Alemaña y Suecia. Sicasí, nun foi hasta xunu de 1946 cuando adquirió'l so nome definitivu, International Canoe Federation (ICF). Esta entidá entamó en 1938, el primer Campeonatu Mundial de Piragüismu n'Agües Seles.[14]

El piragüismu foi incluyíu como deporte d'exhibición, nos Xuegos Olímpicos de París 1924, onde tuvieron llugar delles exhibiciones de kayak con once piragüistes, y foi formalizáu como deporte olímpicu nos Xuegos Olímpicos de Berlín 1936.[15]

La revolución de la teunoloxía

[editar | editar la fonte]

Un día, cerca del final de la década de 1930, William Fronde, un diseñador naval británicu, afayó que los kayaks yeren más rápidos si yeren más llargos. Dende esi momentu, tolos constructores empezaron a construyir kayaks más llargos porque, nesi momentu, los kayaks de competición yeren de midíes y formes llibres. En 1936, pa la Olimpiada de Berlín, creáronse los reglamentos qu'establecieron les dimensiones oficiales de los kayaks y canoes que rixen anguaño.

Los grandes innovadores nesi momentu, fueron los austriacos qu'introducieron nesos Xuegos Olímpicos los kayaks que construyeron de «corteza», coles superficies llisu y acabao uniforme, de considerables ventayes, porque la superficie llisa amenorgaba al mínimu la resistencia na agua, y facilitaba la meyora de la embarcación. Adulces, estes embarcaciones fueron camudando hasta llegar a los sofisticaos kayaks y canoes de competición de l'actualidá. Tres la Segunda Guerra Mundial, el piragüismu volvióse por demás popular, sobremanera de primeres, probablemente porque apurrió una manera barata de navegar, cuando los suministros yeren bien llindaos. La puxanza global de les embarcaciones nos años 1950 benefició al piragüismu. La popularidá del «eslalon» como espectáculu catapultó al piragüismu y llogró, per mediu de la televisión, llegar a ingentes cantidaes de públicu.[16]

Anguaño, según el reglamentu de competición de la F.I.P. puede usase cualquier tipu de material pa la construcción del kayak, magar el pesu total, forma y superficie de contautu cola agua del kayak tienen de ser los especificaos pol reglamentu.[17]

La posibilidá d'usar cualquier material de fabricación esplotóse al máximu polos constructores de kayaks, usando maderes trataes, metales, plásticos y fibres que faen más llixeros a los kayaks con resistencia ameyorada y durabilidá. Anguaño, les maderes más nobles, trabayaes convenientemente, emplegar na construcción de piragüas y, más apocayá, les fibres de carbonu y kevlar amestaron una cimera resistencia a estes embarcaciones.

Na actualidá

[editar | editar la fonte]

Alemaña y Hungría atopar ente los países más destacaos nesti deporte; el primeru, a lo llargo de la historia, sumó 192 medayes d'oru, cuntando les llograes polos distintos estaos alemanes a lo llargo de la historia, ente que'l segundu tamién lidera los llogros en campeonatos mundiales, con 191 medayes d'oru. Ente los países de fala hispana, España ye'l meyor allugáu, tantu nel medayeru olímpicu con 12 medayes, como nos campeonatos mundiales con 14 medayes d'oru. Ente los países hispanofalantes, tamién llograron medayes olímpiques Cuba, Méxicu, Arxentina y Chile.[18]

Modalidaes

[editar | editar la fonte]

Esisten distintes modalidaes de piragüismu o canotaje, dependiendo del tipu d'embarcación, del númberu de persones que monten sobre ella o de la superficie acuática sobre la que se desenvuelva —mar, ríu, llagu o pista artificial—. Les principales modalidaes del Piragüismu son les siguientes:[19]

Agües seles

[editar | editar la fonte]

Son les competiciones nes que la salida dar a les embarcaciones asitiaes en llinia y siempres sobre agües seles, percorriendo una distancia ensin torgues en llinia recta nel menor tiempu posible. Les distancies que tán reconocíes como olímpiques son 200, 500 y 1000 metros. Tamién van poder apostase pruebes sobre la distancia de 2000, 3000, 5000, 9000 y 12 000 metros, desenvolviéndose nesti casu sobre un circuitu. Nel casu de los 12 000 metros llámase-y «maratón» na qu'una pequeña parte del percorríu realízase a cuerpu.[20]

Piragüismu n'eslalon

[editar | editar la fonte]

L'oxetivu de la competición de «eslalon» ye realizar un percorríu n'agües braves», devasando un númberu determináu de puertes nel menor tiempu posible. Los trayectos de Piragüismu n'eslalon señálense sobre agües braves, esto ye, les de dificultá de navegación Nivel III, IV y V, y a les torgues fluviales añader otros artificiales, independientemente de les puertes, que nun son torgues.[21]

El percorríu tien de tener un llargor mínimu de 250 m, midíos dende la llinia de salida hasta la llinia de llegada midíu pela llinia central—, y encamiéntase que'l llargor máximu nun sía cimeru a 400 m. Tamién tien d'haber una área de calentamientu pa los competidores de siquier 100 m, según una área de relaxación pasada la llinia de llegada. El percorríu va tener el númberu de puertes que determine'l reglamentu de la F.I.C. La distancia ente la última puerta y la llinia de llegada nun tien de ser inferior a 15 m. nin superior a 25 m. El percorríu tien de ser totalmente navegable y ufiertar les mesmes condiciones pa palistes diestros y zurdos en C-1. El eslalon ta reconocíu como olímpicu.[21]

Descensu d'agües braves

[editar | editar la fonte]

El descensu d'agües braves ye una competición que tien por oxetivu qu'un competidor nuna embarcación sobre agües braves baxe por un percorríu establecíu nel menor tiempu posible. Ye obligatoriu l'usu de chalecu salvavides y cascu tantu pa «eslalon» como pa «descensu».[22]

Ascensos, descensos y travesíes

[editar | editar la fonte]

Los distintes competiciones dientro d'esta modalidá son: Los Ascensos son competiciones que celebren en ríu y en contra de corriente. Realizar nuna o delles etapes, ensin más torgues nin dificultaes que les naturales esistentes —Nivel I y II—, con toma de tiempos; los Descensos son competiciones que se celebren en ríu, a favor de la corriente. Realizar nuna o delles etapes, ensin más torgues nin dificultaes que les naturales esistentes —Nivel I y II—, con toma de tiempos y les Travesíes, son competiciones que se celebren en mar, llagos, banzaos, etc. Realizar nuna o delles etapes, ensin más torgues nin dificultaes que les naturales esistentes —Nivel I y II—, con toma de tiempos.[23]

Piragüismu en maratón

[editar | editar la fonte]

Nes regatas de «maratón» el competidor tendrá de cubrir nel menor tiempu posible un determináu percorríu de llarga distancia n'agües non suxetes a prescripciones estándar. Tendrá De encarar les mesmes tal como les atopa y tar preparáu, en casu necesariu, a tresportar la so embarcación al traviés d'una torga o ente dos cursos d'agua. Mientres el percorríu'l competidor tendrá de realizar un númberu de porteos primeramente establecíu y debidamente señalizaos nos cualos puédese avituallar al deportista. El percorríu del porteo va tener un mínimu de 100 metros y un máximu de 300 metros.[24]

Piragüismu recreativu

[editar | editar la fonte]

Son actividaes realizaes sobre una piragua en cualquier escenariu navegable llevaes a cabu ensin ánimu de competir, que se realicen nuna o delles etapes y ensin tomes de tiempos.[25]

Kayak polu

[editar | editar la fonte]

El «Kayak Polu» consiste nun xuegu de pelota competitivu ente dos equipos, compuestos de cinco xugadores cada unu. Los participantes, provistos d'un kayak y de una pala, intenten marcar goles na portería del contrariu. Obligatoriu'l cascu y el chalecu salvavides reglamentarios.[26]

El Balsismo o descensu de ríos desenvuélvese sobre escenarios d'agües braves, superando les torgues del percorríu nuna balsa neumática, siendo'l so elementu propulsor la pala simple.[27]

Kayak de Mar

[editar | editar la fonte]

El kayak de mar Ye una especialidá del piragüismu que la so competición realizar en mar, estuarios, ríes, etc.; utilizando embarcaciones específiques.[28]

Kayak Surf

[editar | editar la fonte]

El Kayak Surf son evoluciones del piragüista aprovechando la fuercia de les foles, tratando de caltenese'l mayor tiempu posible impulsáu por estes y valiéndose de la pala como únicu mediu de propulsión.[29]

Estilu llibre

[editar | editar la fonte]

L'oxetu de la competición d'Estilu llibre» ye faer el máximu de maniobres pa sumar el máximu posible de puntos nun tiempu determináu, nuna fola o rulu nun calce d'agües braves.[30]

Barcu dragón

[editar | editar la fonte]

El Barcu dragón ye una modalidá na que s'apuesten carreres con una canoa abierta propulsada por 20 palistes, o 10 na modalidá pequeña, con una pala de fueya simple y nunca de dos fueyes. La tripulación completar un timonel y un marcador de ritmu. La Real Federación Española de Piragüismu incluyó al I Campeonatu d'España de Barcu Dragón nel so calendariu nacional d'ámbitu estatal de 2016.[31]

Piragüismu afechu

[editar | editar la fonte]

El Piragüismu afechu» ta empobináu pa toa persona con discapacidá que tenga l'habilidá de participar en pruebes de piragüismu, utilizando embarcaciones reglamentaries o especialmente afeches. De toes estes modalidaes, solo «agües seles» y «eslalon» atópense dientro del calendariu olímpicu.[32]

== Baremu de dificultaes Tantu pola F.I.P como poles Federaciones nacionales de los distintos países hai establecíes unes valoraciones internacionales de dificultá pal trazáu de percorríos, n'España de la siguiente manera:[33]

  • Nivel I.- Fácil. Agües seles ensin nenguna dificultá de navegación.
  • Nivel II.- Pequeñes dificultaes, con corrientes, preses y rabiones ensin dificultá. Non aptos pa embarcaciones de pista o velocidá. Aconseyable l'usu de chalecu salvavides y cascu.
  • Nivel III.- Navegación difícil. Ye obligatoriu a partir d'esti Nivel el cascu y el chalecu salvavides. Corriente viva, rabiones francos, esixen dominiu de la embarcación. Non aptos pa embarcaciones de pista o velocidá.
  • Nivel IV.- Bien difícil. Pero ensin peligru pa palistes entrenaos. Non aptos pa embarcaciones de pista o velocidá. Obligatoriu l'usu de chalecu salvavides y cascu.
  • Nivel V.- Navegación desaxeradamente difícil. Peligrosu. Solo pa palistes perfectamente entrenaos y preparaos. Non aptu pa embarcaciones de pista o velocidá. Obligatoriu l'usu de chalecu salvavides y cascu.
  • Nivel VI.- Infranquiable. Impracticable. Ensin posibilidá de navegación.

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. «Federación - Estatuto y Reglamentos» (2012). Consultáu'l 14 de marzu de 2016.
  2. «Piragüismu». Diccionario de la lengua española (2016). Consultáu'l 14 de marzu de 2016.
  3. «obra=Etimoloxíes Etimología de Chile» (15 de marzu de 2016). Consultáu'l 15 de marzu de 2016.
  4. «elcastellano.org». La historia del español. La evolución de los últimos cinco sieglos (12 de marzu de 2016). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-01-14. Consultáu'l 15 de marzu de 2016.
  5. «Canoa y hamaca, los prímeros 'americanismos' del castellán». 20 minutos (2016). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  6. «cuatro-viaxes-del-almirante-y-el so-testamentu--0/html/ff83a3be-82b1-11df-acc7-002185ce6064_4.html/marca/%20navetes%20de%20un%20maderu%20onde%20non%20lleven%20vela.%20Estes%20son%20les%20canoes#70 Los cuatro viaxes del almirante y el so testamentu». Biblioteca Virtual Cervantes. Austral (2016). Consultáu'l 15 de marzu de 2016.
  7. «Historia del canotaje». Deportes estremos (2016). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  8. «Historia del piraguismo». Piragüismu (2016). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  9. «Los canoeros mesolíticos». Prehistoria d'América. Biblioteca del Bancu de la Provincia de Bs. As. (2015). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  10. «Lazo d'ADN tremáu xuntu Pueblos». Indios americanos. Los Angeles Times (11 de setiembre de 2006). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  11. «Travesía kayak nivel mediu» (2016). Consultáu'l 20 de marzu de 2016.
  12. «Comentario sobre la canos Rob Roy canoa». Kayaking; canoeing (2016). Consultáu'l 14 de marzu de 2016.
  13. «DEPORTES (Historia)». EL PIRAGUISMO: LOS SOS ORIGENES (27 d'agostu de 2013). Consultáu'l 20 de marzu de 2016.
  14. «Kayak» (2015). Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-14. Consultáu'l 14 de marzu de 2016.
  15. «Juego de branu. Berlín. 1936». Piragüismu nos Xuegos de Branu de 1936 en Berlín (2015). Consultáu'l 20 de marzu de 2016.
  16. «CANOE SLALOM EQUIPMENT AND HISTORY». Official website of the Olympic Movement (2015). Consultáu'l 14 de marzu de 2016.
  17. «Federación - Estatuto y Reglamentos» (2016). Consultáu'l 14 de marzu de 2016.
  18. «Históricu - Historia de la Federación» (2016). Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-15. Consultáu'l 14 de marzu de 2016.
  19. «Los 16 de Brasil 16». Federación - Estatuto y Reglamentos (2016). Consultáu'l 20 de marzu de 2016.
  20. «Reglamento Aguas Seles». Federación - Estatuto y Reglamentos (2015). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  21. 21,0 21,1 «Reglamentu de slalom». Federación - Estatuto y Reglamentos (2015). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  22. «Reglamentu de slalom y/o agües braves». Federación - Estatuto y Reglamentos (2015). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  23. «Reglamentu d'ascensos, descensos y travesíes». Federación - Estatuto y Reglamentos (2015). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  24. «Reglamentu de maraton». Federación - Estatuto y Reglamentos (2015). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  25. «Reglamentu d'agües seles». Federación - Estatuto y Reglamentos (2015). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  26. «Reglamentu de kayak polu». Federación - Estatuto y Reglamentos (2015). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  27. «Reglamentu d'Ascensu, Descensu, travesia». Federación - Estatuto y Reglamentos (2015). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  28. «Reglamentu de kayak de mar». Federación - Estatuto y Reglamentos (2015). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  29. «Reglamentu de surf». Federación - Estatuto y Reglamentos (2015). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  30. «Reglamentu d'estilu llibre». Federación - Estatuto y Reglamentos (2015). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  31. «Calendariu nacional d'ámbitu estatal (2016).» Archiváu 2016-03-23 en Wayback Machine Real Federación Española de Piragüismu. Consultáu'l 29 de marzu de 2016.
  32. «Piragüismu Afechu». Deportes dellos (2016). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.
  33. «Reglamento». Federación - Estatuto y Reglamentos (2015). Consultáu'l 16 de marzu de 2016.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]