Papiru d'Artemidoru

De Wikipedia
Infotaula documentPapiru d'Artemidoru
Un fragmentu del papiru col testu d'Artemidoru.
Tipu obra lliteraria y papiro (es) Traducir
Epónimu Artemidoro de Éfeso (es) Traducir
Cambiar los datos en Wikidata

El Papiru d'Artemidoru foi atopáu nel cursu de los años 1990 nun montón de dellos vieyos papiros, reciclaos a finales del sieglu I pa fabricar una mázcara funeraria de papel maché.

Ente los elementos de dichu montón atoparon una cincuentena de cachos de papiros. Con un anchor de 32,5 cm y un llargor de 2,55 m, el papiru ta compuestu de dos cachos, ente los que falta una fueya. El restu componer d'un testu de xeografía, que s'atribúi a Artemidoru d'Éfesu, xeógrafu griegu del finales del sieglu II y principiu del sieglu I e. C., que la so obra ye conocida poles cites d'otros autores.

El testu atopáu tien una introducción y l'empiezu d'una descripción de la Península Ibérica. La orixinalidá del papiru ye qu'inclúi un mapa. Esti mapa, inacabado, representa seique la Bética. Puede suponese que'l dibuxante nun lu terminara porque se dio cuenta de que nun taba copiando nel mapa la parte correspondiente al testu. Esto asocedió a finales del sieglu I. El papiru sicasí nun foi refugáu. Nel aviesu, dibuxáronse una cuarentena d'animales reales y fantásticos. Estos dibuxos tuvieron de dexar a los veceros que deseyaben que se realizara un frescu o un mosaicu, escoyer un modelu. La vida del papiru nun acabó equí: nos espacios que quedaben llibres nel anverso y nos espacios onde teníen de figurar los mapes ensin realizar, representáronse cabeces y otros elementos d'anatomía, a títulu d'exercicios.

Según la fecha d'otros documentos atopaos nel montón, el Papiru d'Artemidoru sería finalmente recicláu en vieyos papiros a finales del sieglu I.

Tuvo espuestu nel Palazzo Bricherasio de Turín hasta mayu de 2006. Dempués, el papiru llevar a Milán, pa más tarde volver a Turín, onde entá s'atopa.

Dende setiembre de 2006 tuvo llugar un ampliu discutiniu sobre l'autenticidá d'esti rollu. Según Luciano Canfora, l'autor del papiru sería'l falsificador del sieglu XIX, Constantin Simonides. La hipótesis de Canfora recibe güei creitu ente la comunidá científica: Richard Janko, Germaine Aujac, Daniel Delattre, Renzo Tosi, Luigi Lehnus, Maurizio Calvesi, etc. espresaron la so opinión que'l papiru nun puede ser d'Artemidoru. Los principales avales de l'autenticidá del papiru recibieron entá una contestación convincente y definitivo per parte de Canfora y de les sos colaboradore gracies a la profusa bibliografía que producieron dende l'entamu del discutiniu. Conócense les fontes pal llabor del falseru, tantu nel terrén xeográficu como nel iconográfico-artísticu. Les respuestes a favor de l'autenticidá paecen trescalaes d'un fuerte calter suxetivu y especulativu. El meyor balance final del discutiniu ye obra de Federico Condello.[1]

Bibliografía[editar | editar la fonte]

  • C. Gallazzi, B. Kramer, "Artemidor im Zeichensaal. Eine Papyrusrolle mit Text, Landkarte und Skizzenbüchern aus späthellenistischer Zeit", Archiv für Papyrusforschung 44, 1998, páxs. 198-208, Taf. XXI, Abb. 1-4.
  • B. Kramer, J. Kramer, "Iberia, Hispania und das neue Artemidor-Fragment", en Hortus litterarum antiquarum. Festschrift für Hans Armin Gärtner zum 70. Geburtstag, hrsg. A. Haltenhoff, F.-H. Mutschler. Heidelberg, Universitätsverlag Winter, 2000, páxs. 309-322.
  • G. Arias Bonet, "Artemidoru en clase de dibuxu. Un papiru con testu, mapa y dibuxos de tiempu helenísticu tardíu, por Claudio Gallazzi y Bärbel Kramer (Informe sobre'l papiru que podría contener parte d'un mapa d'España)", El Miliario Estravagante. Boletín trimestral pal estudiu de les víes romanes y otres temes de Xeografía Histórica 72, 2000, 2-11 (versión on-line d'Alicia M. Cantar, 6-3-2005, con 17 ilustraciones comentaes y la bibliografía hasta l'añu 2005, agora en pdf).
  • G. Arias Bonet, "Del Ravenate a Artemidoru pasando por tintes y colorantes", El Miliario Estravagante 73, xunu de 2000, páxs. 2-3.
  • B. Kramer, "The Earliest Known Map of Spain (?) and the Geography of Artemidorus of Ephesus on Papyrus", Imago Mundi 53, 2001, páxs. 115-120.
  • P. Moret, "À propos du papyrus d'Artémidore et del plus ancienne carte d'Espagne’", Mélanges de la Casa de Velázquez 33/1, 2003, páxs. 350-354.
  • R.C. Knapp, "The New Artemidorus Fragment and the Cartography of Ancient Iberia", en Hestoria y mitu. El pasáu llexendariu como fonte d'autoridá, edd. J.M. Candau Morón, F.J. Gonzáles Ponce, G. Cruz Andreotti, Málaga, Serviciu de Publicaciones, 2004.
  • B. Kramer, "El nuevu papiru d'Artemidoru", en New approaches to Celtic place-names in Ptolemy’s Geography, edd. J. de Focete, Y.R. Luján, P. Sims-Williams, Madrid, Ediciones Clásiques, 2005, páxs. 19-31.
  • M. Donderer, "Und ye gab sie doch! Ein neuer Papyrus und das Zeugnis des Mosaiken belegen die Verwendung antiker 'Musterbücher'", Antike Welt 36, 2005, páxs. 59-68.
  • VV. AA., Il papiru di Artemidoru. Voci y sguardi dall'Egitto grecorromanu, edd. S. Settis y C. Gallazzi, Milano, Electa, 2006.
  • B. Kramer, "La península ibérica na Xeografía d'Artemidoru d'Éfesu", en La invención d'una xeografía de la Península Ibérica. I: La dómina republicana, edd. G. Cruz Andreotti, P. -y Roux y P. Moret, Málaga-Madrid, Casa de Velázquez, 2006, páxs. 97-114.
  • C. Gallazzi, "-y Papyrus d'Artémidore d'Éphèse", L'Archéologue, Archéologie nouvelle 83, avril-mai 2006, páxs. 32-39.
  • B. Kramer, J. Kramer, "Topónimos ya hidrónimos de Portugal y Galicia nuna nueva fonte antigua: el papiru d'Artemidoru", en Onomástica Galega. Con especial considerancia da situación prerromana, ed. D. Kremer, Verba. Anuariu galego de Filoloxía 58 (Actes del coloquiu de Trier, 19-20 de mayu de 2006), 2007, páxs. 99-106.
  • L. Canfora, The True history of the so-called Artemidorus Papyrus, Bari, Edizioni di Pagina, 2007, p. 200.
  • L. Canfora, Il papiru di Artemidoru (con contribuciones de L. Bossina, L. Capponi, G. Carlucci, V. Maraglino, S. Micunco, R. Otranto, C. Schiano, y el testu del nuevu papiru), Roma-Bari, Laterza, 2008, p. 524.
  • C. Gallazzi, B. Kramer, S. Settis, Il papiru di Artemidoru (con collaboración de G. Adornato, A. C. Cassio y A. Soldati), Milano, LED Edizioni, 2008.
  • VV. AA., Wie kann das ein Artemidor-Papyrus sein?. Ma come fa a essere un papiru di Artemidoru?, edd. L. Canfora y L. Bossina, Bari, Edizioni di Pagina, 2008 (Índiz).
  • Artemidorus Ephesius. P. Artemid. sive Artemidorus personatus, Luciano Canfora, Bari, Edizioni di Pagina, 2009.
  • L. Canfora, Il viaggio di Artemidoru. Vita y avventure di un grande esploratore dell'antichità, Milano, Rizzoli, 2010.
  • L. Canfora, La meravigliosa storia del falsu Artemidoru, Palermo, Sellerio, 2011.

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. F. Condello, "Artemidoru" 2006-2011: l'ultima vita, in curtiu, «Quaderni di storia» 74, 2011, páxs. 161-248.

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]