Palenciana
 Palenciana | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Andalucía | ||||
| Provincia | provincia de Córdoba | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcaldesa de Palenciana (es)  | Carmen Pinto Orellana | ||||
| Nome oficial | Palenciana (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
14914 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 37°14′56″N 4°34′57″W / 37.2488°N 4.5825°O | ||||
  Palenciana Palenciana (España)  | |||||
| Superficie | 16 km² | ||||
| Altitú | 399 m | ||||
| Llenda con | Alameda, Lucena y Benamejí | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
1441 hab. (2023) - 748 homes (2019) - 730 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe |
0% de provincia de Córdoba 0% de Andalucía 0% de España | ||||
| Densidá | 90,06 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
 | |||||
Palenciana ye un conceyu español de la provincia de Córdoba, Andalucía. Nel añu 2016 cuntaba con 1.506 habitantes. El so estensión superficial ye de 16,13 km² y tien una densidá de 93,37 hab/km². Los sos coordenaes xeográfiques son 37º 15' N, 4º 35' O. Asítiase na contorna de la Subbética Cordobesa, a una altitú de 399 metros y a 104 quilómetros de la capital de provincia, Córdoba.
Topónimu[editar | editar la fonte]
Palenciana debe'l so nome a los sos fundadores, que fueron unos antiguos palentinos de la dómina de reconquistar que se dedicaron a baltar d'encines pa faer carbón allá pol sieglu XIII.
Situación xeográfica[editar | editar la fonte]
Ta asitiada al sur de la provincia de Córdoba, ente los Llanos d'Antequera y la Subbética cordobesa, xunto al ríu Genil. A Palenciana llegar por El Tejar dende la carretera N-331 y dende Antequera per carretera provincial.
Demografía[editar | editar la fonte]
Númberu d'habitantes nos últimos diez años.
| 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1,560 | 1,569 | 1,571 | 1,572 | 1,584 | 1,567 | 1,565 | 1,579 | 1,584 | 1,594 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE [Consultar]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Historia[editar | editar la fonte]
Prehistoria[editar | editar la fonte]
L'estremu suroeste de la provincia de Córdoba (Benamejí, Encinas Reales, Palenciana...) nun goció d'una investigación bien intensa no qu'a Prehistoria se refier, lo cual queda reflexáu na escasez de datos sobre dicha zona. Namái les noticies proporcionaes por Juan Bernier dexen conocer la esistencia, nel Cuetu de los Toros, de cerámiques bruñidas encuadrables nuna difusa Edá del Bronce.
Dómina Romana[editar | editar la fonte]
Tamién se toparon restos de dómina romana nes cercaníes del Cuetu de los Toros, al sur de la carretera que xune El Tejar con Palenciana y, sobremanera, nel Cuetu del Pozuelo, onde se toparon fragmentos d'urnes y de llábanes pertenecientes a una necrópolis, según una gran cantidá de tegulae, lladriyos y terra sigillata que delaten la esistencia d'una villa romana.
Edá Media[editar | editar la fonte]
El territoriu de Palenciana, que la so actual población va surdir en dómina moderna, formó parte mientres la Edá Media del términu de Benamejí. Si na dómina musulmana perteneció a la Cora de Rayya (Málaga) y, dempués de la cayida del Califatu, al reinu de los Banu Ziri de Granada, nos sieglos bajomedievales -anque foi incorporáu primeramente por Fernandu III a dominiu cristianu y donáu por Alfonsu X a la orde militar de Santiago- quedó dientro de la frontera de Granada, polo que se va ver envueltu en tolos cambeos qu'afectaron a ésta hasta que se conquistó Antequera en 1410. Darréu, al restablecese toa esta zona a la orde de Santiago, quedaría venceyáu a la mesma mientres el restu del sieglu XV, compartiendo con Benamejí tolos avatares históricos d'esta centuria.
Edá Moderna[editar | editar la fonte]
Mientres la Edá Moderna Palenciana caltúvose indisolublemente xunida a Benamejí, polo que'l procesu históricu d'una y otra ye paralelu. Sicasí, dende'l sieglu XVI Palenciana tien na documentación entidá propia, aspeutu que se debe destacar.
Arriendes de la resolución real de desmembrar el donadío de Benamejí de la orde militar de Santiago, en 1547, unviar a la zona a Juan de Llión con cuenta de realizara una evaluación sobre'l términu que dexara afitar la indemnización a pagar a dicha orde. Nel informe recueye'l tipu d'esplotación que la orde realizaba sobre Palenciana; esti documentu ye'l primeru nel cual recuéyese'l términu específicamente.
Del informe esprender que Palenciana na primer metá del sieglu XVI (1526, 1529, 1542-1547) tenía 600 fanegas de tierra derrota, na que se semaba trigu y centenu, y el restu, unes 300, dedicáu a campera, abiyota y espartu. El sistema d'esplotación realizar por mediu d'arrendamientu, xeneralmente a vecinos d'Antequera.
En 1547 entá nun taba llevantáu l'actual pueblu, magar yá se fala de 'un cortixu' nel términu de Palenciana posiblemente allugáu nel llugar de la población actual. Foi a partir de la compra del señoríu de Benamejí por Diego de Bernuy cuando se llevanten cases en redol al primitivu cortixu, siguiendo'l modelu de les de Benamejí, anque nun se constrúin en gran númberu, cuidao qu'en 1752, nel Catastru d'Ensenada, el nucleu urbanu nun taba entá configuráu.
Ye tamién a partir de mediaos del sieglu XVI, tres l'adquisición por Diego de Bernuy, cuando'l términu empieza a ser habitáu con una población estable, de la qu'escareciera mientres la dómina de pertenencia a la orde de Santiago, en que namái yera habitáu por temporeros qu'arrendaben les tierres pa la so esplotación.
En Palenciana tienen reflexu tolos acontecimientos que s'asoceden en Benamejí mientres los sieglos XVII y XVIII, de manera qu'actúa como caxa de resonancia nos movimientos que se desenvuelven en redol a conflictos sobre la xurisdicción eclesiástica ente'l señor y el conventu de San Marcos de Llión, y finalmente, reivindica los sos propios cargos conceyiles y la so propia xurisdicción, que nun llogra hasta la segregación del términu en 1834, poniendo fin a les rivalidaes que la dependencia creaba ente dambes poblaciones.
Edá Contemporánea[editar | editar la fonte]
Tolos periodos iniciales del lliberalismu español coincidieron con intentos d'emancipación de Palenciana de la so vecina Benamejí. Tantu en 1812 como en 1820, y yá definitivamente en 1834, esta población llogró consolidar una situación alministrativa llargu tiempu naguar# por, habida cuenta de les rivalidaes permanentes que la dependencia creaba nel ánimu de los sos habitantes. Una de les arbitrariedaes que más enoxaron les conciencies populares asocedió en 1834, al negase'l Conceyu de Benamejí a partir proporcionalmente con Palenciana los fondos recibíos del Gobiernu pa templar la llaceriosa situación xenerada pola epidemia de cólera y la crisis de subsistencia consiguiente.
La consecución de la emancipación definitiva quiciabes esplique la constante llealtá de la villa de Palenciana al réxime lliberal. Namái a fines del sieglu nueves ideoloxíes como la republicana van tomar carta de naturaleza cola creación, por casu, del Casino Republicanu en 1893.
Per otru llau, la so estratéxica situación xeográfica, próxima a les comunicaciones terrestres ente Córdoba y Málaga, dexó que na so economía, intensamente agrarizada, adicaren, yá dende'l XIX, actividaes rellacionaes col comerciu.
Otramiente, la proximidá de les Sierres Subbéticas facilitó que la población constituyérase, hasta mediaos del sieglu XIX, nun auténticu focu reinal de bandolerismo y contrabandu.
Palenciana quedó xuntada territorialmente a la zona nacional dende'l mesmu 18 de xunetu de 1936, como polo xeneral asocedió nos demás pueblos de la so redolada próxima al empecipiase la Guerra Civil.
Monumentos y llugares d'interés[editar | editar la fonte]
- Ilesia de San Miguel Arcánxel
- Plaza de la Virxe del Carmen
- Plaza d'Andalucía *
Parque Blas Infante * Paraxes del Ríu Genil al so pasu por Palenciana: la Barca, la Galeota, la Ferradura, etc.
- Regueru de les Cañes
- Fonte de los Ciélagos
- Ermita de San Lucas
Deporte[editar | editar la fonte]
Dientro del deporte palencianero, mención especial merez la Asociación Xuvenil deportiva de Palenciana (conocida por A.J.), fundada en 1988.
Nació cola principal idea de que moces y neños pudieren prauticar deporte. Dende baloncestu, fútbol-sala, atletismu, munches fueron les disciplines practicaes por deportistes d'A.J..
Mientres estos 20 años, munchos neños palencianeros pudieron visitar pueblos de tola xeografía andaluza, especialmente la cordobesa, fin de selmana sí y fin de selmana tamién, contribuyendo A.J. al so desenvolvimientu deportivu y, amás, a la so crecedera cultural y personal.
Centros educativos[editar | editar la fonte]
Palenciana cuenta colos siguientes centros educativos:[2]
- C.E.I.P. San José: Colexu d'educación infantil y primaria.
- E.I. Palenciana: Escuela infantil.
- S.E.P. Las Rosas: Centru d'educación d'adultos.
Referencies[editar | editar la fonte]
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ «Centros Educativos de Palenciana. NOTA: P'aportar y poder visualizalos hai qu'añader el nome del conceyu.». Consultáu'l 23 d'ochobre de 2017.
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Palenciana.- Conceyu, páxina oficial del Conceyu de Palenciana.
- Estadístiques Palenciana, Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía.
Datos: Q1444270- Multimedia: Palenciana