Ver la fonte de New Deal

[[Archivu:FDR in 1933.jpg|thumb|[[Franklin D. Roosevelt]], promotor del ''New Deal'', tresformó considerablemente la economía d'Estaos Xuníos pa salir de la [[Gran Depresión]].]]
'''''New Deal''''' (lliteralmente n'[[Idioma asturianu|asturianu]]: «Nuevu tratu») ye'l nome dau pol [[presidente de los Estaos Xuníos]] Franklin D. Roosevelt a la so política [[intervencionismu|intervencionista]] puesta en marcha pa lluchar contra los efeutos de la [[Gran Depresión]] n'[[Estaos Xuníos]]. Esti programa desenvolver ente [[1933]] y [[1938]] coles mires de sostener a les capes más probes de la población, reformar los [[mercáu financieru|mercaos financieros]] y redinamizar una [[economía de los Estaos Xuníos]] mancada dende'l [[Crac del 29|crac de 1929]] pol [[desemplegu]] y les [[quiebra|quiebres]] en cadena.

Comúnmente, estrémense dos ''New Deals''.<ref group="nota">La inmensa mayoría de los analises tienen en cuenta dos tipos de ''New Deal'', sicasí, ciertos críticos de Roosevelt como [[John T. Flynn]] en ''The Roosevelt Myth'' (''[http://www.rooseveltmyth.com/book/fdrmyth_Chapter_Eight___The_Shock_Troops.htm Chapter Eight - The Shock Troops of the Third New Deal]''), y dellos historiadores como Barry D. Karl de la [[Universidá de Chicago]] (''The Supreme Court Review'', 1988, páxs. 163-201; ''The Third New Deal revisited'') falen de trés ''New Deals''.</ref> Un primeru, marcáu particularmente pelos Cien Díes de Roosevelt» en 1933,<ref>Desbiens, Albert. ''Histoire des États-Unis : De la folle prospérité au New Deal'', Collection Nouveau Monde, p. 254.</ref> qu'apuntaba a un ameyoramientu de la situación al curtiu plazu. Pueden atopase, pos, lleis de reforma de los bancos, programes d'asistencia social urxente, programes d'ayuda pal trabayu, o inclusive programes agrícoles. El Gobiernu realizó asina inversiones importantes y dexó l'accesu a recursos financieros al traviés de les diverses axencies gubernamentales. Les resultancies económiques fueron moderaos, pero la situación ameyoró.<ref>Albert Desbiens, ''Histoire des États-Unis: De la folle prospérité au New Deal'', Collection Nouveau Monde, p. 255.</ref> El Segundu ''New Deal''» estender ente 1935<ref name="Histoire">Calvet, Robert. ''-yos États-Unis en fiches : -y New Deal'', Ellipses, p. 18.</ref> y 1938, poniendo per delantre una nueva distribución de los recursos y del poder nuna escala más amplia, con lleis sindicales de proteición,<ref name="Histoire" /> la [[Llei de Seguridá Social (Estaos Xuníos)|Llei de Seguridá Social]],<ref name="Histoire" /> según programes d'ayuda pa llabradores y trabayadores ambulantes.<ref group="nota">Xeneralmente, d'un Estáu a otru, esto ye, en función de les lleis interestatales.</ref> Sicasí, la [[Corte Suprema de los Estaos Xuníos|Corte Suprema]] determinó como inconstitucionales numberoses reformes llegales, pero delles partes de los programes fueron reemplazaes rápido, sacante la [[National Recovery Administration]]. El segundu ''New Deal'' foi muncho más costosu que'l primeru, y aumentó el [[déficit públicu]]. Per otru llau, a pesar de programes como la [[Public Works Administration]], el desemplegu inda algamaba a 11 millones de ciudadanos d'Estaos Xuníos en 1938.<ref>Calvet, Robert. ''Les États-Unis en fiches: Le New Deal'', Ellipses, p. 20.</ref>

La llucha contra la crisis perduró hasta qu'Estaos Xuníos movilizó la so economía cola [[Segunda Guerra Mundial]].<ref>Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 337.</ref> L'ésitu del ''New Deal'' ye innegable nel planu social. La política llevada pol presidente Franklin D. Roosevelt camudó'l país por aciu [[reforma económica|reformes]] y non por aciu una revolución.<ref name="Kaspi336">Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 336.</ref> Per otra parte, los programes del ''New Deal'' yeren abiertamente esperimentales, manifiestamente perfectibles,<ref name="fin">Rauchway, Eric. ''The Great Depression and the New Deal'', Oxford Press; The New American Way, at home and around the World, páxs. 130-1.</ref> y daos los costos d'esti procesu, podría habese preferíu un programa de cambéu más completu. Sicasí, el calter imperfectu del ''New Deal'' dexó una crítica constructiva y una reflexón más pausada qu'abrió la vía a un meyoramientu de la [[democracia]] d'Estaos Xuníos nos años siguientes y que perdura hasta l'actualidá.<ref name="fin"/> En materia sindical, l'adopción de la llamada ''[[National Labor Relations Act|Wagner Act]]'' dexó faer de los sindicatos unos coleutivos poderosos.

Numberosos programes del ''New Deal'' inda permanecen activos, ente los que caltuvieron el so nome orixinal tán la ''[[Corporación Federal de Seguru de Depósitos Federal Deposit Insurance Corporation]]'' (FDIC), la ''[[Federal Housing Administration]]'' (FHA), la ''[[Tennessee Valley Authority]]'' (TVA), pero tamién el ''[[Llei de Seguridá Social (Estaos Xuníos)|Social Security System]]'', la primer esperiencia d'Estaos Xuníos d'[[estáu del bienestar]] según la ''[[Securities and Exchange Commission]]'' (SEC) nel ámbitu de la regulación financiera.

== Oríxenes del ''New Deal'' ==
=== La Gran Depresión y el Crac del 29 ===
{{AP|Gran Depresión|Crac del 29}}
[[Archivu:PIBUSA1920-40.svg|thumb|lang=es|Evolución del [[Productu Internu Brutu]] de los [[Estaos Xuníos]] ente 1920 y 1940. Apréciase claramente'l puntu mínimu de la crisis en 1932.<ref>''Historical Statistics of the US: Millennial Edition'' de Susan Carter, série Ca9.</ref>]]
[[Archivu:Crowd outside nyse.jpg|thumb|Un ensame d'inversores atacada a les puertes de la [[Bolsa de Nueva York]] el [[Xueves Negru]], entamu del [[Crac del 29]].]]
La [[Gran Depresión]], considerada una de les [[crisis económica]]s más grandes del [[sieglu XX]],<ref>John Kenneth Galbraith, ''La Crise économique de 1929'', Payot, 1989.</ref> empezó'l [[Xueves Negru|xueves]] 24 d'ochobre de [[1929]] col [[crac del 29|crac]] de la [[Bolsa de Nueva York]], fundiendo a esta pa espandise progresivamente por tolos sectores económicos y darréu pola totalidá de los países industrializaos, cola esceición de la [[Xunión Soviética]] d'[[Josif Stalin]]. [[Estaos Xuníos]], «país d'orixe» de la crisis, foi lóxicamente'l primera afeutáu tres el crac y tocó fondu en 1932, con una [[tasa de desemplegu]] del 25&nbsp;%.<ref name="Grande Dépression">Albert Desbiens, ''Histoire des États-Unis: la Grande Dépression'', Collection Nouveau Monde, páxs. 250-253.</ref> Lo cierto ye que la [[economía de los Estaos Xuníos]] sufría diversos desequilibrios, principalmente na repartida de la riqueza y los recursos:<ref name="Grande Dépression" /> envalórase que trenta y seis families riques teníen unos ingresos equivalentes a los del 42&nbsp;% de la población. Igualmente, de 27,5 millones de families, 21,5 nun tener nenguna clase d'aforros.<ref name="Grande Dépression" />

Mientres los años 1920, les empreses d'Estaos Xuníos amontaren les sos ventes de forma considerable gracies a la espansión del consumu per parte d'una emerxente clase media, sofitada por una crecedera del creitu per parte de los bancos. Paralelamente, la rápida industrialización que siguió a la reconversión de fábriques d'armamentu en fábriques civiles tres la [[Primer Guerra Mundial]] condució a una sobreproducción de bienes industriales y de consumu per parte de munches empreses.

Igualmente, el sector agrícola vivió una serie ininterrumpida d'escelentes colleches ente 1925 y 1928, lo que condució a un [[Sobreproducción|exceso d'ufierta]] de bienes agrícoles.<ref name="NDBach">{{cita llibru |títulu=Historia del mundu contemporaneu, 1º Bachilleratu |autor=Manuel Ángel García Parody |autor2=Eduardo Lama Romero |autor3=Francisco Olmedo Cobo |autor4=Rosa María Pros Mani |isbn=84-263-6513-2 |añu=2008 |editorial=Edelvives |páxina=172}}</ref>

Esti escedente monetariu en circulación condució a una espiral inversionista na bolsa: millones de pequeños y medianos aforradores invirtieron el so dineru na [[especulación (economía)|especulación]] bursátil, polo que tres el crac, ensame d'aforradores llevaos pola llerza allegaron a les entidaes bancaries pa retirar el so dineru, xeneráu la quiebra en cadena d'estos.<ref name="NDBach"/><ref name="Grande Dépression" /> Per otra parte, los fondos de los bancos, invertíos na especulación, menguaron progresivamente.<ref name="Grande Dépression" /> Por cuenta de la [[Deflación (economía)|deflación]], los llabradores empezaron a pasar dificultaes al ver amenorgáu'l so [[poder adquisitivu]]:<ref name="NDBach"/> 15 millones de llabradores taben en cantu de la ruina.<ref name="Grande Dépression" /> Na industria, la crisis manifestar cola quiebra d'empreses y l'amenorgamientu de la producción a un 38&nbsp;%.<ref name="NDBach"/><ref name="Grande Dépression" />

=== La debacle de Hoover === 
Nel momentu del españíu de la crisis, [[Herbert Hoover]] ocupaba la presidencia de los Estaos Xuníos. Contrariamente a lo que se dixosobremanera pol so rival, [[Franklin D. Roosevelt]], Hoover nun foi inoperante, sinón que trató de encauzar la crisis.<ref>Robert Calvet, ''-yos États-Unis en fiches : -y New Deal'', Ellipses, p. 17.</ref> Sicasí, la política llevada a cabu por Hoover foi un fracasu, como lo demuestren les consecuencies de l'adopción de la [[Llei Hawley-Smoot|llei proteicionista Hawley-Smoot]], que provocó una recesión. La so voluntá d'animar los negocios tamién foi un fiascu: el país fundir na recesión y les quiebres multiplicáronse. En 1932, dambos candidatos a la presidencia entamaron la so campaña: Hoover, [[Partíu Republicanu de los Estaos Xuníos|republicanu]], enfrentar al [[Partíu Demócrata de los Estaos Xuníos|demócrata]] Roosevelt, quien ganara notoriedá como [[Gobernadores de Nueva York|gobernador]] del [[Estáu de Nueva York]]. Roosevelt, qu'inspiraba enfotu al eleutoráu, ganó de manera amplia les [[Eleiciones presidenciales d'Estaos Xuníos de 1932|eleiciones de 1932]] col 57,4&nbsp;% de los votos y el 89&nbsp;% de los [[Colexu eleutoral d'Estaos Xuníos|votos eleutorales]].<ref>{{cita web |url=http://uselectionatlas.org/RESULTS/national.php?year=1932|títulu=Información en www.uselectionatlas.org }}</ref> Les sos promeses de reactivar la economía seducieron a los ciudadanos d'Estaos Xuníos: cuatro meses dempués de la so eleición, el ''New Deal'' echó a andar.

=== Un nuevu presidente coraxosu ===
[[Archivu:Harry Hopkins NYWTS.jpg|thumb|[[Harry Hopkins]] foi unu de los conseyeros más próximos de [[Franklin D. Roosevelt|Roosevelt]] na ellaboración de la so ''New Deal''.]]
El 2 de xunetu de [[1932]], Roosevelt prometió nun discursu de la so campaña eleutoral «un nuevu tratu pal pueblu d'Estaos Xuníos»: pronunció per primer vegada la espresión ''New Deal'' a lo llargo del so discursu a la Convención Demócrata de Chicago en 1932.<ref group="nota">El discursu orixinal de Roosevelt foi'l siguiente: «I pledge you, I pledge myself, to a new deal for the American people», ye dicir «Yo prométovos que comprometo a realizar un nuevu tratu pal pueblu d'Estaos Xuníos.» (Fonte: http://www.u-s-history.com)</ref><ref>Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Paris, Fayard, 1988, p. 202.</ref> Coles mesmes, esisten fontes que señalen como autores del acuñamientu del términu ''New Deal'' a [[Raymond Moley]] (conseyeru del presidente) o a [[Samuel Rosenman]] (autor de los sos discursos).<ref>{{cita llibru |apellíu=Palmowski |nome=Jan |enllaceautor= |títulu=Diccionariu d'Historia Universal del sieglu XX |añu=1998 |editor= |editorial=Oxford-Complutense |ubicación=Madrid |isbn=84-89784-57-4 |capítulu= |páxina= |cita= }}</ref> Trenta años antes, [[Theodore Roosevelt]], el so primu alloñáu, empecipiara'l ''[[Square Deal]]'', programa nacional que pretendía sostener a la clase medio y llamao asina por Theodore Roosevelt y los sos socios pa designar al conxuntu de polítiques de la so alministración.<ref group="nota">Tratar d'una política de llucha contra la [[plutocracia]] y los ''[[trust]]s'', y coles mesmes d'un programa de proteición de les empreses frente a les esixencies estremes de los sindicatos ensin entamar.</ref><ref>Harbaugh, William Henry. The Life and Times of Theodore Roosevelt. (1963)</ref><ref>Harbaugh, William Henry. ''The Life and Times of Theodore Roosevelt''. 1963</ref> Esti ''Square Deal'' inspiraría a Franklin D. Roosevelt. Ello ye que interesára-y el contraste ente Theodore Roosevelt y [[Woodrow Wilson]]: 
{{cita|Theodore Roosevelt nun foi atraíu como Woodrow Wilson polos problemes de fondu y nun supo, como esti postreru, aguiyar los convencimientos social y moral fondes, escribió un día. Wilson, sicasí, nun sabía, contrariamente a Theodore Roosevelt, amenar l'entusiasmu alrodiu d'acontecimientos individuales precisos anque podíen paecer superficiales comparaos colos principios fundamentales.|<ref>Schlesinger, 1971a, p. 520.</ref>}}

En 1927, un ciertu númberu de lliberales d'Estaos Xuníos,<ref group="nota">No tocante al lliberalismu d'Estaos Xuníos d'aquellos años, Schlesinger anota: {{cita|El instrumentalismo de [[John Dewey|Dewey]] dio a la síntesis lliberal la so filosofía, el institucionalismo de [[Thorstein Veblen|Veblen]] la so doctrina económica y l'analís históricu de Beard la so comprensión del pasáu y les sos certidumes de futuru.}}</ref><ref name="Schlesinger_1">Schlesinger (1971a, p.151)</ref> [[John Dewey]], [[Stuart Chase]] y [[Rexford Tugwell]], visitaron la [[Historia de la Xunión Soviética (1927-1953)|Xunión Soviética]] de [[Josif Stalin|Stalin]].<ref>Schlesinger, 1971a, p. 163.</ref> Tugwell,<ref>Schlesinger, 1971a, p. 51.</ref> quien darréu sería miembru del «[[Brain Trust]]» de Franklin D. Roosevelt tres l'adxuntu d'[[Henry A. Wallace|Henry Wallace]] n'agricultura, viose interesáu pola [[planificación]] como preséu de regulación económica. En realidá, si la Xunión Soviética viose pocu afeutada pola crisis ye porque nunca conociera'l ''boom'' económicu de la [[década de 1920]] y porque los sos intercambios comerciales con [[Occidente]] fueron amenorgaos.<ref>Información publicada por ''Cégep du Vieux Montréal'', [http://www.cvm.qc.ca/pitlamon/module08.htm cf. seición «Pour sortir de la crise; la réponse de la gauche.»] Consultáu'l 8 de setiembre de 2008.</ref>

Roosevelt, consideráu como un progresista y un reformista,<ref name="ref_duplicada_2"> Desbiens, Albert. ''Histoire des États-Unis : de la folle prospérité au New Deal'', Collection Nouveau Monde, p. 253.</ref> foi escoyíu con una mayoría amplia cola esperanza de que supiera faer frente a la crisis económica ellí onde [[Herbert Hoover]] fracasara. Sicasí, llegó al poder ensin tener un plan preconcebíu pa salvar la economía del so país. El so ''New Deal'' nun yera ideolóxicu, sinón más bien pragmáticu, lo que condució a delles contradicciones. Aplicó idees esperimentaes mientres el periodu progresista de Wilson y valióse de la so esperiencia política adquirida mientres los [[años 1920]]. La idea central de Roosevelt yera la esperimentación:<ref name="Inauguration" /> taba convencíu de la necesidá de llevar a cabu una política coraxosa ya innovadora.

Tamién reparó qu'una de les principales prioridaes yera llevantar l'ánimu de los ciudadanos d'Estaos Xuníos, presos de duldar frente a la xeneralización de la crisis en tola economía. El 4 de marzu de [[1933]], el so discursu de invistidura quedó trescaláu de tópicos comunes, contentándose con alvertir a los ciudadanos d'Estaos Xuníos contra un escesu de pesimismu. Pronunció asina una frase célebre: «The only thing we have to fear is fear itself» («lo únicu que debemos tarrecer ye a la propia medrana»).<ref>[[s:en:Franklin Roosevelt's First Inaugural Address|Franklin Roosevelt's First Inaugural Address]], [[Wikisource]] (n'inglés).</ref><ref>Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 29.</ref><ref>Artaud, D. ''L'Amérique en crise. [...]'', 1987, p. 60.</ref><ref name="Inauguration" /> Pa llevar a cabu la so política arrodiar de conseyeros brillosos ya imaxinativos que lu siguieron en [[Washington D. C.|Washington]]. Puede citase a [[Raymond Moley]], [[Adolf Berle]], [[Cordell Hull]] (Asuntos Esteriores), [[Henry A. Wallace]] (Agricultura) y [[Frances Perkins]] (Trabayu), primer muyer qu'aportó a un puestu ministerial. [[Harry Hopkins]], unu de los sos conseyeros más próximos, foi per otra parte unu de los arquiteutos del ''New Deal''. Él mesmu foi consideráu consecuentemente una [[eminencia gris]].<ref>Adams, Henry Hitch. ''Harry Hopkins: A Biography'' (1977).</ref>

== Les grandes llinies del ''New Deal'' ==
[[Archivu:Roosevelt_signing_TVA_Act_(1933).jpg|thumb|Actu de firma del ''[[Tennessee Valley Authority|Tennessee Valley Authority Act]]'' por Roosevelt y los sos conseyeros en 1933.]]
Dellos historiadores<ref>Karl, Barry D. Universidá de Chicago (''The Supreme Court Review'', 1988, páxs. 163-201; ''The third New Deal revisited'')</ref> estremen dos o trés ''New Deals''.<ref name="Kaspi230">Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 230.</ref> L'analís que privilexa a dos tipos de ''New Deals'' considera que'l primeru correspuende al primer mandatu de Roosevelt (lo qu'inclúi «Cien Díes» nel primer ''New Deal'') y que'l segundu correspuende al periodu 1936-1938, mientres el segundu mandatu. Nel segundu analís qu'estrema tres tipos de ''New Deals'', el primeru correspondería a los Cien Díes» (ente'l 9 de marzu y 16 de xunu de 1933) y entiende un gran númberu de midíes en favor de la moneda y del sistema bancariu polo xeneral, de l'agricultura, de la industria y de la llucha contra'l desemplegu.<ref name="Vincent200">Bernard Vincent (dir.), ''Histoire des États-Unis'', Paris, Champs Flammarion, 1997, ISBN 2080813765, p. 200.</ref> El segundu ''New Deal'' presentar en payares de 1934 y correspondería al periodu 1936-1937.<ref name="Kaspi230" /> El terceru, que non siempres se considera como tal (inclúyese dacuando a cencielles nel segundu) aplicar en 1937 y 1938. Sicasí, la política de Roosevelt nos años 1930 caracterizóse más pola so continuidá que por rotures radicales.<ref name="Kaspi230" />

=== Voluntarismu y intervencionismu ===
Roosevelt alzar cola victoria nes eleiciones gracies a les sos promeses de cambéu que se sofitaben nuna política voluntarista y intervencionista. Asina, l'[[Gobiernu de los Estaos Xuníos|Estáu federal]] desempeñó un papel esencial nel ''New Deal'', poniendo a disposición de los ciudadanos d'Estaos Xuníos numberoses axencies rellacionaes na so mayoría con programes naturales y de funciones variaes: los llabradores gociaron d'ayudes y de subvenciones condicionaes por un amenorgamientu de la so producción; les empreses fueron encamentaes a adoptar un códigu de bona competencia» col fin de redinamizar la rede industrial y d'amenorgar la competencia destructora».<ref name="ref_duplicada_2" /> A lo último, l'Estáu tamién atacó a los problemes d'orde social cola cuestión de les [[jubilación]], los sindicatos y sobremanera del desemplegu que foi a lo llargo de los años 1930 unu de los indicadores más visibles de la crisis. Los numberosos programes que pretendíen crear emplegu llanzar en 1933, y les reformes encadenáronse rápido. El ''New Deal'' tamién guardó l'apaición de les primeres formes d'[[estáu del bienestar]] nos [[Estaos Xuníos]].<ref>Eric Rauchway, ''The Great Depression and The New Deal: A Very Short Introduction'', p. 97.</ref>

=== ¿Cómo regular la economía? ===
Na redolada de Roosevelt se confrontaron, en parte, dos maneres de regular la economía.

Per un sitiu taba la economía brandeisiana»,<ref>Schlesinger, 1971a, p. 453.</ref> llamada asina n'honor a los xuristes ya intelectuales del Este. Xunto a [[Louis Brandeis]], [[Felix Frankfurter]], un xurista formáu en [[Universidá Harvard|Harvard]], yeren los más eminentes representantes de la redolada de Roosevelt. La economía brandeisiana resabiaba de los proyeutos grandiosos de los planificadores»<ref>Schlesinger, 1971a, p. 455.</ref> y preconizaba «una estratexa rápido y flexible que dexe al Gobiernu federal usar la so autoridá pa reformar les práutiques de la llibre competencia».<ref>Schlesinger 1971a, p. 455.</ref> Louis Brandeis, el so fundador, fuera conseyeru de [[Woodrow Wilson]] y dambos habíense puestu d'alcuerdu sobre'l fechu de que «la [[Competencia (economía)|competencia]] podía y tenía de ser caltenida en toles cañes de la industria privao».<ref>Schlesinger, 1971a, p.39</ref> Pa Brandeis, les reglamentaciones teníen de pretender caltener la competencia llindando'l tamañu de les empreses.<ref name="ref_duplicada_1">Schlesinger, 1971b, p. 206.</ref> De manera xeneral según Schlesinger, pa Brandeis «la centralización debilitaba la sociedá, afogando la esperiencia y concentrando nun puntu los talentos necesarios pa les comunidaes».<ref>Schlesinger, 1971a, p. 38.</ref>

[[Rexford Tugwell]], [[Adolf Berle]], [[Hugh Samuel Johnson]] y [[Raymond Moley]] asitiar en contra de la corriente precedente. Inspiraron parte de la doctrina del primer ''New Deal'', que aportunaba nel fechu de que nun se podía confiar más na llibre competencia pa salvaguardar los intereses de los grupos sociales» y que «la estabilidá moraba na fusión de les empreses y na cooperación so control federal».<ref>Schlesinger, 1971b, p. 203.</ref> Púnxose un mayor énfasis sobre l'alministración de la economía que sobre la producción.<ref>{{Cita|N'unu de los sos discursos, Roosevelt introduxera la idea d'[[Adolf Augustus Berle]], según la cual Estaos Xuníos nun precisaba más constructores y pioneros: nel futuru, la economía esmoleceríase menos de producir que d'alministrar lo que yá había.}} (Schlesinger, 1971b, p.205)</ref> Si Moley fuera influyíu por Theodore Roosevelt, Tugwell ser pol institucionalismo de Simon Patten,<ref>Schlesinger, 1971b, p. 204.</ref> quien fuera'l so profesor en [[Wharton School]]. Pa él, el dirigismo gubernamental tenía d'impulsase más que para [[Raymond Moley]].<ref name="ref_duplicada_1" /> Esta corriente foi particularmente influyente na [[Llei d'Axuste Agrícola|Agricultural Adjustment Administration]] (AAA) con Rexford Tugwell y na [[National Recovery Administration]] (NRA) qu'alministró Hugh Samuel Johnson.<ref>Schlesinger, 1971a, p. 119.</ref> Estos programes, amás de que de cutiu yeren contrarios a la visión de la corriente brandeisiana, tamién implicaben un ciertu matiz [[proteicionismu|proteicionista]], lo que traxo la oposición de [[Cordell Hull]], quien fuera siempres partidariu de l'apertura económica y del [[llibrecambismu]].<ref>Schlesinger, 1971b , páxs.209-214</ref> La influencia de los miembros claves d'esta corriente decayó de manera bastante acelerada. Raymond Moley dexó les esferes d'influencia escontra mediaos de 1933, Hugh Samuel Johnson abandonó la NRA en setiembre de 1934 pa ingresar na [[Works Progress Administration]] (WPA) y Rexford Tugwell foi nomáu en 1934 xefe de la [[Resettlement Administration]], pa dexar en 1937 la esfera gubernamental. Ocupó más tarde diversos puestos, como'l de [[gobernador de Puertu Ricu|gobernador]] de [[Puertu Ricu]] de 1942 a 1946.

== Los Cien Primeros Díes» ==
=== Les reformes d'urxencia ===
[[Archivu:Roosevelt inauguration 1932.jpg|thumb|Roosevelt, y la so muyer, [[Eleanor Roosevelt|Eleanor]], el día de la invistidura de Franklin D. Roosevelt como [[presidente de los Estaos Xuníos|presidente]]. Les reformes empezaron a otru día, el 5 de marzu de 1933.]]
De cutiu faise referencia, pa falar del periodu inicial de New Deal, de los Cien Díes» que correspondieron a l'adopción de numberoses lleis venceyaes a campos diversos de la economía d'Estaos Xuníos. Conforme al métodu empíricu de Roosevelt, basáu nos trés erres: ''Relief, Recovery and Reform'' (Asistencia social, Recuperación y Reforma), la inmensa mayoría de les midíes tomáronse rápido pa solucionar asina lo más urxente. Asina, a otru día del so [[Invistidura presidencial d'Estaos Xuníos|invistidura presidencial]], celebrada'l [[4 de marzu]] de [[1933]], Roosevelt llanzó la so primer midida y decidió un zarru escepcional de tolos bancos del país, la conocida como ''[[Emergency Banking Act|United States bank holiday]]''. El 9 de marzu, el [[Congresu de los Estaos Xuníos|Congresu]] foi llamáu a sesión y propúnxose la [[Llei d'Emerxencia Bancaria]] o ''Emergency Banking Act'', la primer propuesta pola so alministración. Redactada mientres la nueche, presentar al Congresu a mediudía y ratificóse aquella mesma tarde.<ref name="Inauguration">Albert Desbiens, ''Histoire des États-Unis : De la folle prospérité au New Deal'', Collection Nouveau Monde, p. 254.</ref> El 12 de marzu, Roosevelt dirixir a la nación per radiu col propósitu d'esplicar la so política y los sos oxetivos.<ref name="Inauguration" />

A partir d'ende, otros quince lleis votar nel intre de los Cien Díes» que constituyeron l'episodiu más importante del primer ''New Deal''. Tratábase primero de too de proyeutos más o menos improvisaos,<ref name="Inauguration" /> enfocaos a la meyora de la situación al curtiu plazu. Les reformes concirnieron a tolos sectores, de l'agricultura a la industria, particularmente pol sesgu de programes de grandes trabayos. Coles mesmes, vieron la lluz proyeutos de llucha contra'l desemplegu, como [[Civilian Conservation Corps]] que movilizó a 250&nbsp;000 mozos. A última hora, dos millones de persones fueron contrataes.<ref name="Inauguration" />

=== Les reformes estructurales ===
==== Una reforma fonda del sistema bancario y monetario ====
El so aplastante victoria nes [[Eleiciones presidenciales d'Estaos Xuníos de 1932|eleiciones presidenciales de 1932]], xunida a la del Partíu Demócrata nes [[Eleiciones al Senáu de los Estaos Xuníos de 1932|eleiciones al Senáu]] y na de la [[eleiciones a la Cámara de Representantes de los Estaos Xuníos de 1932|Cámara de Representantes]] del mesmu añu, según la gravedá de la crisis, dexaron a Roosevelt y a la so alministración exercer una gran influyencia sobre'l [[Congresu de los Estaos Xuníos|Congresu]] mientres los primeros meses del so mandatu. Esto fixo fácil y rápida l'adopción d'una serie de midíes destinaes a restablecer l'equilibriu del sistema bancariu y del mercáu financieru y a ayudar a los paraos.

[[Archivu:Seal of the United States Federal Deposit Insurance Corporation.svg|thumb|La [[Corporación Federal de Seguru de Depósitos Federal Deposit Insurance Corporation]] dexaba asegurar los depósitos d'hasta 5000 dólares de los aforradores nos bancos.]]
De golpe, Roosevelt acusó les práutiques de los homes de negocios y los banqueros nuna frase que se convirtió en célebre: «''Practices of the unscrupulous money changers stand indicted in the court of public opinion''» («Les práutiques de los cambistes ensin escupulicios son acusaes na corte de la opinión pública»).<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,745290-3,00.html ] ''Time''. Consultáu'l 29 de xunetu de 2008. (N'inglés.)</ref> La midida del ''United States bank holiday'', un feriáu bancariu de cuatro díes a nivel nacional, pretendía restablecer l'enfotu hasta la ratificación d'una nueva llei, la [[Llei d'Emerxencia Bancaria]], votada'l 9 de marzu. Esta postrera impunxo que solamente s'abrir los bancos que pasaren con ésitu un exame de la so solvencia sol control del [[Departamentu de l'Ayalga de los Estaos Xuníos]]. Trés cuartos de los bancos reabrieron nos trés díes que siguieron l'adopción de la llei. Mil millones de [[dólar d'Estaos Xuníos|dólares]] en moneda y [[oru]], reteníos hasta entós, tornaron a los bancos, dexando una estabilización del sistema bancariu. Mientres tou 1933, dellos miles de bancos cerraron les sos puertes, otros fundiéronse pa dar orixe a establecimientos más grandes (los depositarios cobraron asina aproximao un 85&nbsp;% per cada dólar aforráu). Col fin de prevenir crisis futures, el Gobiernu creó la [[Corporación Federal de Seguru de Depósitos Federal Deposit Insurance Corporation]] (FDIC) en xunu, lo que dexó asegurar los depósitos d'hasta 5000 dólares. El primer ''New Deal'' asistió tamién a la nacencia de la [[Securities and Exchange Commission]] (SEC), creada pola [[Securities Exchange Act]], empecipiada mientres los Cien Díes». P'apangar en parte al mundu de les finances, Roosevelt punxo al mandu de la SEC a [[Joseph Kennedy]], un home que conocía los rellabicos de Wall Sreet.<ref>Schlesinger, 1971b, p. 525.</ref>

En marzu y abril, nuna serie de lleis y de [[decreto Ley|decreto llei]], Roosevelt y el Congresu fixeron salir al dólar del [[patrón oro]], qu'imponía que'l [[Sistema de Reserva Federal]] nun menguara les [[tasa d'interés|tases d'interés]], y realizando lo contrario al aumentar col fin de protexer al dólar.<ref name="Kaspi236">Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 236.</ref> Tres texto fundadores participaron nesti movimientu: la [[Llei d'Emerxencia Bancaria]], la [[Orde Executiva 6102]] y la [[Llei Glass-Steagall]]. Estos trés testos son consideraos polos [[Conservadorismu|conservadores]] como un atentáu a dereches de [[propiedá]] y como ataques importantes contra la [[Constitución de los Estaos Xuníos d'América|constitución]]:<ref>{{cita llibru |autor=[[Thomas Woods]], [[Kenneth Gutzman]] |fecha=xunetu de 2008 |títulu=Who Killed the Constitution? |editor=Crown Publishing Group |páxines=288|isbn=9780307405753}}</ref><ref>{{cita llibru|títulu=Pieces of eight: The monetary powers and disabilities of the United States Constitution|autor=Edwin Vieira|editor=Sheridan Books|añu=1983|páxines=1722|isbn=978-0967175911}}</ref> toa persona que guardaba una suma importante d'oru foi obligada a camudalo asina por dólares a un índiz fitu.<ref>[https://web.archive.org/web/20030209175223/http://www.the-privateer.com/1933-gold-confiscation.html The Gold Confiscation Of April 5, 1933] (n'inglés) (consultáu'l 21 de xunetu de 2008)</ref> Pasáu un ciertu plazu, el Gobiernu pudo esixir la restitución del oru ensin contrapartida. Amás, l'oru perdió'l so cursu llegal nel pagu de los creitos y de les deldes na mesma dómina. Los contraventores viéronse inclusive sancionaos con multes.<ref>[https://web.archive.org/web/20030209175223/http://www.the-privateer.com/1933-gold-confiscation.html The Gold Confiscation Of April 5, 1933], ''Forbiding the Hoarding of Gold Coin, Gold Bullion, and Gold Certificates''</ref> De magar, el dólar pudo fluctuar llibremente nel [[Forex|mercáu de divises]] ensin contrapartida d'oru. Solo en 1934 l'oru volvió ser convertible, a un preciu netamente inferior al precedente. Globalmente, los mercaos reaccionaron bien al abandonu del [[patrón oro]], anque nun empiezu yera solamente provisional.<ref>Meltzer, Allan H. (2004), ''A History of the Federal Reserve: 1913-1951'', páxs. 442-446.</ref>

El puntu álgido económicu de la crisis algamar en marzu de 1933. L'historiador [[Broadus Mitchell]] anota asina que la inmensa mayoría de los nicios indiquen un empeoramientu de la situación hasta'l branu de 1932, que puede considerase'l puntu álgido de la crisis, tantu nel planu económicu como psicolóxicu.<ref>Mitchell, Broadus. ''Depression Decade: From New Yera through New Deal'', 1929-1941 (1947)</ref> El indicadores económicos indiquen un puntu mínimu nel intre de los primeros díes de marzu de 1933, primero que se presentara una recuperación rápida.

==== La Llei d'Axuste Agrícola ====
{{AP|Llei d'Axuste Agrícola}}
[[Archivu:Lange-MigrantMother02.jpg|thumb|[[Florence Owens Thompson]] na fotografía ''Madre emigrante'' de [[Dorothea Lange]], quien trabayaba pa la [[Farm Security Administration]] del ''New Deal'' percorriendo'l país pa fotografiar los efeutos de la Gran Depresión nel mundu rural d'Estaos Xuníos.]]
So los encamientos de Henry Wallace, l'alministración Roosevelt buscó igualmente protexer a los llabradores de los riesgos del mercáu distribuyendo subvenciones federales y controlando la producción por aciu la [[Llei d'Axuste Agrícola]] (''Agricultural Adjustment Act'' o AAA), destacando [[Rexford Tugwell]] ente los sos redactores. El 12 de mayu de 1933 la llei entró a valir.<ref name="Kaspi236">Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 236.</ref> Decidió amenorgase la producción p'alicar el sector agrícola según les simples sides de la [[ufierta y demanda|llei d'ufierta y demanda]]. Por ello, una gran parte de les colleches y de les reserves fueron destruyíes y les tierres dexar en baldío, y por aciu una política d'indemnización fomentóse l'amenorgamientu de les superficies cultivaes, daqué financiáu de manera especial por aciu l'agregu de tases aplicaes a la cadena de producción d'alimentos.<ref>Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 235.</ref> Les primeres resultancies, apreciables al cabu de trés años, fueron alentadores, una y bones el beneficiu de los llabradores aumentó. Coles mesmes, empecipióse'l intervencionismu estatal nel sector primariu. A pesar d'estes midíes, los precios agrícoles malapenes aumentaron llixeramente, y l'alza constatada de los ingresos de los llabradores foi en gran parte resultáu de les subvenciones alcordaes pol Gobiernu federal.<ref>Brinkley, Alan (1999). ''American History: A Survey, 10ª ed., McGraw-Hill College.'' p. 505.</ref> En paralelu, Roosevelt atacó al problema del endeldamientu nun momentu nel que 15 millones de llabradores d'Estaos Xuníos taben próximos a la [[quebra|ruina]].<ref name="Histoire"/> Les deldes de los llabradores fueron asina renegociaes por aciu la ''Farm Credit Act'', del 16 de xunu de 1933, lo que dexó devolver ciertu poder adquisitivo a cerca de 30 millones de ciudadanos d'Estaos Xuníos.<ref name="Kaspi240">Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 240.</ref>

La base sólida d'esti tipu de política, que diba inclusive a subvencionar a los llabradores qu'aceptaren quemar toa o parte de les sos colleches, foi cuestionada sicasí por dellos economistes lliberales, que consideraben que col fin d'algamar un oxetivu en términos d'emplegu y de preciu, el Gobiernu efeutuaba una destrucción efeutiva de riqueza, que les sos contrapartidas, sol so puntu de vista, fueron insuficientes pa xustificala. Ciertu historiadores como Cushing Barry aseguraron darréu que los consumidores nun sofitaren l'alza de los precios y la política de llimitación de producción forzada.<ref name="Cushman_1">Cushman, Barry (1998). ''Rethinking the New Deal Court''. [[Oxford University Press]]. p. 34.</ref> Un sondéu de ''[[The Washington Post]]'' llegó a afirmar que la mayoría de los ciudadanos d'Estaos Xuníos taben en contra de la Llei d'Axuste Agrícola.<ref name="Cushman_1">Cushman, Barry (1998). ''Rethinking the New Deal Court''. Oxford University Press. p. 34.</ref>

==== La ''National Industrial Recovery Act'' ====
{{AP|National Industrial Recovery Act}}
[[Archivu:NewDealNRA.jpg|thumb|L'águila azul (''Blue Eagle''), símbolu de les empreses xuntaes a la ''[[National Recovery Administration]]'' (NRA), creada cola ''[[National Industrial Recovery Act]]'' (NIRA).]]
En materia industrial, la ''National Industrial Recovery Act'' (Llei de Rescate Industrial Nacional) foi aprobada pol Congresu en 1933, pa instaurar dos tipos de reformes. Per un sitiu, animó a los industriales a roblar códigos de competencia lleal, y per otra parte, concedió-yos a los obreros la llibertá de sindicase y d'axustar [[Contratu coleutivu de trabajo|convenio coleutivos]].<ref name="Kaspi240">Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 240.</ref> La llei creó al empar un organismu de regulación, la [[National Recovery Administration]] (NRA), que fomentó l'adhesión de les sociedaes. Les empreses que voluntariamente siguieron esti códigu teníen la posibilidá d'afitar un logotipu en forma d'águila azul (''Blue Eagle''), símbolu de la so adhesión al programa. La NRA tamién contribuyó creando puestos de trabayu col fin de lluchar contra'l desemplegu.

La NIRA foi principalmente realizada por numberosos homes de negocios de primer planu que llegaron inclusive a participar en dellos puntos de la so redaición. [[Gerard Swope]], presidente del direutoriu de [[General Electric]], foi per otra parte unu de los primeros defensores de la llei, que llegalizaba los [[Cartelu (economía)|cárteles]] y afalaba al Gobiernu a qu'entamara numberoses obres públiques. Esta medría nos gastos ver como un regresu de la prosperidá y de los beneficios tanto como pa General Electric como pa otres empreses. [[Harry Harriman]], presidente de la [[Cámara de Comerciu de los Estaos Xuníos]] y fervosu partidariu de la midida, esplicó que se trataba d'unu de los pasos más importantes escontra la rehabilitación de los negocios. Otra manera, l'[[Asociación Nacional de Fabricantes]] (National Association of Manufacturers) opúnxose duramente al proyeutu. [[Henry Ford]] convirtióse asina n'unu de los sos principales detractores.<ref>''The Coming of the New Deal'' (1958) páxs. 87-176; ''Pride, Prejudice, and Politics: Roosevelt Versus Recovery'', 1933-1938. Praeger Publishers. 1991 30 (1991).</ref>

La National Recovery Administration tenía como misión propia estabilizar los precios y los salarios cooperando coles empreses y los sindicatos. Foi alministrada de primeres por [[Hugh Samuel Johnson]]. Depués, creó la [[Public Works Administration]] (PWA), que tenía de controlar la puesta en marcha de la política de grandes obres públiques. Toes estes disposiciones fueron aclamaes pol empresariáu y los sindicatos y fueron populares pal conxuntu de los ciudadanos d'Estaos Xuníos.

=== La política de reactivación y d'ayudes sociales ===
==== L'aición presupuestaria ====
Otres dos iniciatives llexislatives principales fueron llevaes a cabu por Roosevelt nel intre de los Cien Díes». La primera foi una llei, la ''Economy Act'', concebida pol secretariu de Presupuestos, [[Lewis Douglas]]. Foi aprobada'l 14 de marzu de 1933.<ref name="Kaspi230"/> La llei consideraba dos presupuestos distintos: el presupuestu regular y el presupuestu d'urxencia pa permediar el regular, amenorgando notablemente'l salariu de los [[Funcionariu públicu|funcionarios]] y menguando les pensiones de los veteranos nun 40&nbsp;%. La segunda iniciativa foi una revisión constitucional, relativa a la [[Llei seca nos Estaos Xuníos|llei seca]], impuesta n'Estaos Xuníos pola [[Decimoctava Enmienda a la Constitución de los Estaos Xuníos|XVIII Enmienda]] en 1919. El 22 de marzu de 1933, la [[Llei Volstead]] sobre la prohibición del alcohol foi derogada, tres la [[Vigesimoprimera Enmienda a la Constitución de los Estaos Xuníos|XXI Enmienda]] a la [[Constitución de los Estaos Xuníos d'América|Constitución]] qu'anuló la [[llei seca]].

==== Los primeros programes de llucha contra'l desemplegu ====
[[Archivu:Ccc pillow.jpg|thumb|Logo del [[Civilian Conservation Corps]], una de les primeres midíes de l'alministración Roosevelt y que dio trabayu a miles de mozos d'Estaos Xuníos.]]

La llucha contra'l desemplegu tamién movilizó l'alministración Roosevelt dende los meses que siguieron al so toma de posesión. Roosevelt interesóse de primeres pola cuestión de los paraos más precisaos: creó asina la [[Federal Emergency Relief Administration]] (FERA) que dexó sostener financieramente los programes d'ayuda a los paraos de los diversos Estaos.<ref name="Kaspi237">Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 237.</ref> Pero Roosevelt pensaba que pa devolver l'enfotu a los ciudadanos d'Estaos Xuníos nun había que contentase con simples ayudes ensin contrapartidas, sinón consigui-yos un trabayu.<ref name="Chômage">Robert Calvet, ''-yos États-Unis en fiches : -y New Deal'', Ellipses, p. 18.</ref>

Dellos programes vieron la lluz rápido. Consciente del fechu de que los mozos representaben de manera potencial a futuros propietarios y que'l so propensión a cayer na delincuencia o la probeza yera más elevada,<ref>Eric Rauchway, ''The Great Depression and the New Deal'', Reflation and Relief, p. 64.</ref> Roosevelt creó'l [[Civilian Conservation Corps]] («Cuerpu Civil de Proteición Medioambiental»), financiáu con [[Bono (finances)|bonos de l'ayalga]], el 31 de marzu de 1933.<ref name="Kaspi230"/><ref>Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p.233</ref> Dexó, gracies a trabayos de repoblación forestal, de llucha contra la erosión y los hinchentes, la contratación de miles de mozos paraos en tol país: 250&nbsp;000 emplegos fueron creaos pa persones ente los 18 y 25 años, y n'ocho años, el CCC garantizó un salariu de 30 dólares mensuales a cerca de dos millones d'homes nuevos.<ref>Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 234.</ref>

Igualmente, los primeros programes de grandes trabayos tamién recibieron lluz verde en 1933. El más célebre, el de la ''[[Tennessee Valley Authority]]'' (TVA), ocupar de la construcción de preses con vistes a acondicionar el territoriu de la [[Cuenca (accidente xeográficu)|cuenca]] del [[ríu Tennessee]], a llindar los hinchentes y a aumentar la producción hidroeléctrica, otorgando emplegu a los paraos con toes estes aiciones. Tamién pretendía faer más curiosa esta zona de los Estaos Xuníos, totalmente ablayada. Esti programa afectó a finalmente siete Estaos.<ref name="Kaspi238">Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 238.</ref>

=== El balance de los Cien Díes ===
Los Cien Díes» carauterizar polos importantes gastos presupuestarios comprometíos nos diversos programes gubernamentales. Dende 1931, el presupuestu federal yera deficitariu por causa de les reformes de [[Herbert Hoover]]. Sicasí, nun repunxo l'equilibriu mientres el periodu completu d'aplicación del ''New Deal''. En 1933, el presupuestu afitó asina un déficit de 1,3 millones de dólares.<ref>[http://histgeo.ac-aix-marseille.fr/pedago/vilnius/mora_001.htm Información] llograda d'un documentu del sitiu [http://histgeo.ac-aix-marseille.fr/ histgeo.ac-aix-marseille.fr]. (consultáu'l 29 de xunetu de 2008)</ref> En resume, el primer ''New Deal'' nun foi'l más costosu: en 1936, el déficit algamó los 3,5 millones de dólares.

Los Cien Díes sofitáronse esencialmente en midíes urxentes, pretendiendo realizar dos oxetivos ambiciosos: la recuperación económica y la torna al enfotu de la población d'Estaos Xuníos. L'oxetivu de la recuperación económica solo algamóse bien sumariamente. Ello ye que por cuenta de la numberosa resistencia d'una parte del empresariáu lo mesmo que de ciertu llabradores y a pesar de les midíes que-yos fueren concedíes, la recuperación foi bien lenta. Per otra parte, el desemplegu caltener a un nivel bien eleváu y afectaba al 24,9&nbsp;% de la población en 1933.<ref>''Historical Statistics US'' (1976) Série D-86.</ref> Sicasí, esti primera ''New Deal'' foi un ésitu nel planu popular y pa la torna del enfotu: el saneamientu de la situación bancaria dexó a los ciudadanos d'Estaos Xuníos depositar de nuevu los sos aforros nos bancos. De la mesma, Roosevelt goció d'un verdaderu «estáu de gracia», tantu nel Congresu como na prensa sofitaron les sos midíes.<ref>Información del sitiu oficial del Gobiernu de los Estaos Xuníos [http://usgovinfo.about.com/library/weekly/bl100bush.htm First Hundred Days], (n'inglés) Consultáu'l 29 de xunetu de 2008.</ref>

Esti balance provocó, con too y con eso, descontentos, sobremanera dellos meses dempués del fin del primer bloque de reformes, a principios de 1934.<ref name="Inauguration"/> El discutiniu llegó inclusive a les files [[Partíu Demócrata de los Estaos Xuníos|demócrates]], onde los partidarios orixinales del ''New Deal'' amosaron signos d'impaciencia. Asina, el [[Senáu de los Estaos Xuníos|senador]] demócrata por [[Louisiana]], [[Huey Long]], arrexuntó a los descontentos del [[Sur de los Estaos Xuníos|Sur]] y del [[Mediu Oeste d'Estaos Xuníos|Mediu Oeste]] y llanzó el movimientu [[Share Our Wealth]] pa oponese a Roosevelt. Nun suburbiu de [[Detroit]], [[Charles Coughlin]], sacerdote católicu, conocíu pola so influencia na [[Radio (mediu de comunicación)|radio]] con 40 millones d'oyentes,<ref name="Inauguration"/> utilizó un discursu [[demagoxa|demagóxicu]] y fundó'l so propiu movimientu políticu, fondamente anti ''New Deal'' y [[xenofobia|xenófobu]].<ref name="Inauguration"/> Fueron depués los círculos de negocios, formaos por industriales capitalistes y demócrates d'enclín más conservador, quien acusaron a Roosevelt de defender un programa [[socialismu|socialista]].<ref name="Inauguration"/>

El presidente nun venció. Les [[Eleiciones a la Cámara de Representantes de los Estaos Xuníos de 1934|eleiciones llexislatives de 1934]], otra manera, reforzaron la mayoría demócrata y animar nes sos opciones polítiques.<ref name="Inauguration"/> L'acentu punxo esta vegada nel prestu de los descontentos, pero la voluntá de buscar soluciones permanecía. De resultes, el segundu ''New Deal'' punxo un mayor énfasis nel aspeutu social.

== De la política económica a la social: d'un ''New Deal'' a otru ==
Ente que los cien primeros díes vieron l'aplicación de midíes qu'apuntaben escontra la estabilización de la economía d'Estaos Xuníos, que tocó fondu en 1932, les diverses midíes llevaes a cabu nel intre del fin del primer ''New Deal'' (de finales de xunu de 1933 a 1934) y nel segundu ''New Deal'' correspondieron más a la voluntá de devolver l'enfotu al pueblu d'Estaos Xuníos, cutíu particularmente pol desemplegu. Ye pos, a partir d'esti momentu, cuando apaecieron los primeros programes nacionales de llucha contra'l desemplegu, qu'encontiaben les bases del intervencionismu del Estáu, principalmente en materia de [[Jubilación|jubilación]], de condiciones de trabayusobremanera cola ampliación de les prerrogativas sindicales, y finalmente en materia d'asistencia social, p'ayudar a los más desprovistos. L'aspeutu económicu del ''New Deal'' venció asina de forma progresiva'l so protagonismu a los aspeutos sociales.<ref name="rauch">Rauchway, Eric. ''The Great Depression and the New Deal'', Oxford Press, Reflation and Relief, p. 57.</ref>

Sicasí, esta nueva prioridá consagrada a la población d'Estaos Xuníos víctima de la crisis foi acompañada d'una voluntá por estabilizar y consolidar los sistemes bancarios (depósitos y creitos) y monetarios por aciu l'allongamientu de les fondes reformes que s'entamaron mientres los Cien Díes».<ref name="rauch"/> Los medios emplegaos pa cumplir esti oxetivu desempeñaron un papel esencial nel fin de la [[Gran Depresión]].<ref>Rauchway, Eric. ''The Great Depression and the New Deal'', Oxford Press, Introduction. (Eric Rauchway ye profesor del departamiento d'historia de la [[universidá de California en Davis]] y conferenciante na [[universidá d'Oxford]]).</ref>

=== Los grandes programes de llucha contra'l desemplegu ===
[[Archivu:Usa work program.jpg|thumb|La ''[[Works Progress Administration]]'', creada en [[1935]], convirtióse rápido nuna de les principales axencies del ''New Deal'' en materia d'emplegu.]]
Los Cien Díes yá guardaron la puesta en marcha de los primeros programes en favor del emplegu y con vistes a amenorgar les tases de desemplegu. Asina, la [[Federal Emergency Relief Administration]], nacida de la [[Reconstruction Finance Corporation]] o los [[Civilian Conservation Corps]], dexó la creación de puestos de trabayu, pero en proporciones llindaes debíu al amenorgáu númberu de persones a les que se dirixíen estos programes, como la franxa d'edá ente los 18-25 años escontra la que s'enfocaben los CCC.

Pero yá dende l'entamu d'esta política de llucha contra'l desemplegu apaecieron los problemes. El primeru concernía al presupuestu concedíu a les distintes instituciones gubernamentales dedicaes al emplegu, como'l de la [[Federal Emergency Relief Administration]], dirixida por [[Harry Hopkins]].<ref name="rauchbis65">Eric Rauchway, ''The Great Depression and the New Deal'', Oxford Press, Reflation and Relief, p. 65.</ref> N'efeutu, ente que'l presupuestu de la [[Public Works Administration]] de [[Harold Ickes]], destinada a la renovación industrial, xubía 3,3 millones de dólares (el 5,9&nbsp;% del [[Productu Internu Brutu|PIB]] d'Estaos Xuníos de la dómina),<ref name="rauchbis65"/> el de l'axencia de Hopkins yera muncho más amenorgáu, a pesar de que los oxetivos yeren d'importancia similar. Hopkins afaló entós a Roosevelt a que creara una axencia que dexara contratar direutamente a paraos. Foi nesti contestu cuando nació la [[Civil Works Administration]] el 8 de payares de 1933,<ref name="rauchbis65"/> coles mires d'apurrir emplegu a cuatro millones de ciudadanos d'Estaos Xuníos. L'oxetivu algamar en xineru de 1934. Hopkins realizó asina'l so deséu de devolver el so valor a l'asistencia social pol trabayu.<ref name="rauchbis65"/>

A pesar de los bien positives resultancies d'estos programes, el presidente Roosevelt esmoler polos crecientes gastos de los [[Estáu de los Estaos Xuníos d'América|Estaos]] y los gobiernos llocales, polo que decidió desmantelar progresivamente la [[Civil Works Administration]].<ref name="rauchbist66">Eric Rauchway, ''The Great Depression and the New Deal'', Oxford Press, Reflation and Relief, p. 66.</ref> Pero nun arrenunció por ello al papel del trabayu na distribución de l'asistencia social, sobremanera de cara a les crítiques de la población, según les cualos una asistencia social llindada nel tiempu yera entá peor que nenguna.<ref>Ibid, ''A public work half done is worse than one never begun''.</ref> Viendo a finales de 1934 que l'espectru de la depresión taba inda presente, Roosevelt pidió a la so alministración concebir un nuevu plan d'asistencia social pol trabayu.<ref name="rauchbist66"/> Na primavera de 1935, la ''[[Emergency Relief Aproppiation Act]]'' concedió cinco mil millones de dólares al Gobiernu pa executar nuevos proyeutos. Asina ye como nació'l 6 de mayu la [[Works Progress Administration]], que tomó'l relevu de la [[Federal Emergency Relief Administration]] y asocedió con ésitu a la ''Civil Works Administration'', convirtiéndose pos nuna de les axencies clave del ''New Deal''.<ref name="rauchbist66"/>

=== Dos novedad: les llibertaes sindicales y la reconocencia del consumidor ===
[[Archivu:Robert F Wagner.jpg|thumb|[[Robert F. Wagner]] foi unu de los más importantes defensores de les llibertaes sindicales. Dio'l so nome a la célebre ''[[National Labor Relations Act|Wagner Act]]'', roblada en xunetu de 1935.]]
La llegalización de los [[sindicatu|sindicatos]] atopar cola reticencia de los círculos de negocios y de los empresarios. Por esta razón, en 1934 españaron fuelgues en numberoses empreses pa protestar contra la negativa de los patrones a reconocer los sindicatos, menguando asina l'actividá nes ciudaes. Les empreses utilizaron medios diversos p'amedranar a los sos emplegaos, como l'espionaxe o les amenaces sobre los sos emplegos.<ref name="Rauchway96"> Rauchway, Eric. ''The Great Depression and the New Deal'', Oxford Press, Countervailing Power, p. 96.</ref> Col propósitu de regular los pleitos, Roosevelt decidió en 1934 crear una nueva entidá encargada de velar pol cumplimientu de les normes llaborales, la ''National Labor Relations Board'', consecuencia de l'adopción de la ''[[National Labor Relations Act]]''.<ref name="Rauchway96"/>

Dende [[1934]], líderes sindicales de primer planu como [[John L. Lewis]], presidente de la poderosa [[United Mine Workers of America]] (UAW), nun bazcuyaron n'anunciar: «El presidente quier qu'usté s'afilie a un sindicatu».<ref>Ibid, ''The President wants you to join a Union''.</ref> Sicasí, Roosevelt nun apreció'l ser vistu como un enemigu de los empresarios, quien teníen de dexar la reconstrucción del país.<ref name="Rauchway96"/> El senador [[Robert F. Wagner]] manifestóse como un pioneru de les llibertaes sindicales nos Estaos Xuníos nel momentu de la redaición d'una llei que declaraba permanente l'actividá del National Labor Relation Board, consideráu como torga a les intimidaciones d'una parte, y a los sindicatos d'empresa por otra.<ref name="Rauchway96"/> Asina foi como'l [[6 de xunetu]] de [[1935]], poco tiempu dempués de la declaración d'inconstitucionalidá per parte de la [[Corte Suprema de los Estaos Xuníos|Corte Suprema]] de la ''[[National Industrial Recovery Act]]'', aprobóse la ''[[National Labor Relations Act|Wagner Act]]'', que repitía parte del testu de la NIRA y algamaba l'oxetivu de l'alministración Roosevelt de compensar fuercies ente emplegaos y empresarios.<ref name="Rauchway96"/>

A partir d'entós, Roosevelt deseyó que los emplegaos afiliar a un sindicatu. Rápido, los índices de sindicalización aumentaron: pasaron del 9&nbsp;% en 1930 a más del 33&nbsp;% en 1940 na industria manufacturera, y del 51&nbsp;% en 1930 a más del 75&nbsp;% en 1940 nes industries mineres. N'otros sectores, les cifres fueron similares.<ref>Irving L. Bernstein, ''Turbulent Years: A History of The American Worker'', p. 70.</ref>

Les polítiques federales tamién estudiaron la situación del consumidor cola creación del Consumers Advisory Board, encargáu de recoyer les quexes de los consumidores contra los precios elevaos. Una guía del consumidor» (''Consumer's Guide'') afita un preciu teóricu de los bienes de consumu de base, y dexa a los compradores señalar les esviaciones del preciu ente'l teóricu y el real.<ref name="Rauchway96"/> El movimientu de los consumidores contribuyó tamién en menor midida a compensar la influencia del empresariáu.<ref name="Rauchway97"> Rauchway, Eric. ''The Great Depression and the New Deal'', Oxford Press, Countervailing Power, p. 97.</ref> [[Rexford Tugwell]] influyó na adopción de normes sanitaries y na llucha contra los productos peligrosos.

=== La cuestión de les xubilaciones y les ayudes sociales ===
La redistribución de la riqueza figuraba ente les prioridaes de Roosevelt.<ref name="Rauchway95"> Rauchway, Eric. ''The Great Depression and the New Deal'', Oxford Press, Countervailing Power, p. 95.</ref> Sicasí, nun utilizó al Estáu como principal mediu pa realizar felicidá redistribución. Na mesma dómina, n'otros países de tradición más intervencionista, l'impuestu sobre les fortunes más grandes constituyía unu de los medios más direutos de repartu de la riqueza.<ref name="Rauchway95"/> Pero a pesar del calter direutu de la intervención, Roosevelt refugó utilizala, en beneficiu d'un impuestu creáu en 1932 por Hoover, que añadía tases de funcionamientu de la AAA pagues polos productores a los [[impuestu regresivu|impuestos regresivos]] sobre l'alcohol y otros bienes consideraos como conductores a la lluxuria y al viciu. Desafortunadamente, esta midida convertir nuna carga pa los ciudadanos d'Estaos Xuníos más desfavorecidos.<ref name="Rauchway95"/> De resultes, l'alministración Roosevelt buscó un mediu pa redistribuir la riqueza ensin pasar pola política fiscal.

[[Archivu:Signing Of The Social Security Act.jpg|thumb|El presidente [[Franklin D. Roosevelt|Roosevelt]] y los sos collaboradores mientres la firma de la [[Llei de Seguridá Social (Estaos Xuníos)|Llei de Seguridá Social]] el 14 d'agostu de 1935.]]
Al marxe de la formación d'asociaciones de consumidores, el Gobiernu deseyaba garantizar a la población d'Estaos Xuníos una cierta independencia y medios pa prevenise contra amenorgamientos brutales de les rentes, yá fueren al curtiu plazu pol desemplegu cíclicu, o permanentes por minusvalía o vieyera.<ref name="Rauchway97"/> Nun primer momentu, Roosevelt decidió crear una Comisión de Seguridá Económica» (''Committee on Economic Security'') encargada d'esbozar los planes d'una seguridá social. La CES preconizaba nun informe unviáu a Roosevelt<ref name="Rauchway97"/> un sistema de xubilación pagáu de primeres polos futuros xubilaos y depués progresivamente poles rentes de l'Ayalga. Pero Roosevelt oponer a esti principiu que constituyía según les sos declaraciones una mera variante del modelu británicu, conocíu como ''[[Subsidiu pal demandante d'emplegu|dole]]''.<ref group="nota">La ''dole'', llamada oficialmente ''Jobseeker's Allowance'' («Subsidiu pal demandante d'emplegu») yera un [[subsidiu]] pal paráu dau pol gobiernu británicu.</ref> Otra manera, Roosevelt deseyaba un sistema que los empresarios y los emplegaos financiaren por aciu una deducción sobre la so [[salariu]] y onde l'Estáu nun interviniera. Pero frente a les numberoses crítiques que s'alzaron contra'l proyeutu, particularmente por causa de la situación inestable del emplegu que faía ilusoria una deducción estable sobre'l conxuntu de la masa salarial, Roosevelt y la so alministración realizaron dellos cambeos, inspirándose en sistemes yá esperimentaos n'otros países, cola prioridá particular de cubrir a un númberu más eleváu de ciudadanos d'Estaos Xuníos.<ref name="Rauchway97"/>

El testu clave d'esti periodu foi la [[Llei de Seguridá Social (Estaos Xuníos)|Llei de Seguridá Social]] o ''Social Security Act'', aprobada'l 14 d'agostu de 1935.<ref name="Vincent200">Bernard Vincent (dir.), ''Histoire des États-Unis'', Paris, Champs Flammarion, 1997, ISBN 2080813765, p. 200.</ref> Estableció un sistema de proteición social a nivel federal: xubilación pa mayores de 65 años, seguro contra'l desemplegu y ayudes diverses pa minusválidos, les enfermedaes y l'invalidez quedaben ensin cubrir. Los [[ceguera|ciegos]] y los neños minusválidos recibieron ayudes financiaes por subvenciones federales concedíes nos Estaos.<ref name="Vincent200"/> El ''New Deal'' punxo asina les bases del [[estáu del bienestar]]. Progresivamente, el sistema cubrió una parte más amplia de la población, particularmente gracies a les enmiendes de 1939 y de 1950, pero de primeres, quedó acantonáu nes llendes primeramente impuestes por Roosevelt.<ref name="Rauchway97"/>

Nos Estaos Xuníos, el sistema de les xubilaciones por redistribución de la riqueza empecipióse tamién mientres el ''New Deal'', col fin de protexer a les persones d'edá avanzada de la miseria. En 2005, esti sistema daba más de la metá de les sos rentes a dos tercios de los xubilaos del país.<ref>{{cita web |url=http://www.lemonde.fr/web/article/0,1-0@2-3208,36-395157,0.html/ |títulu=«New Deal» à l'envers |periódicu=[[Púlguelu]] |fecha=21 de xineru de 2005 |fechaaccesu=5 d'abril de 2010 |idioma=francés}}</ref>

== Escontra'l fin del ''New Deal'' ==
=== La crecedera de la oposición ===
Yá en 1934 surdieron les primeres crítiques. De primeres, contra Roosevelt, acusáu per un sitiu de dar pruebes de conservadorismu particularmente en materia fiscal, a pesar del so propensión escontra esperimentar, y per otru llau de querer atopar un contrapesu nel poder a los círculos de negocios y del empresariáu.<ref name="roos">Eric Rauchway, ''The Great Depression and the New Deal'', Oxford Press, The End of the Begenning, páxs. 105-8.</ref> Roosevelt tamién foi criticáu cuando prometió declarar la guerra «A los príncipes privilexaos d'estes nueves dinastíes económiques».<ref>Ibid, «He declared war on the privilegied princes of these new economic dynasties.»</ref> Viose asina acusáu de traicionar a «la so clase», y anque siempres defendiera al capitalismu d'Estaos Xuníos como la base de la recuperación, llogró namái un sofitu parcial y llindao de los círculos de negocios ente los que, sicasí, él mesmu naciera.<ref name="roos"/>

Roosevelt tamién s'atopó dende 1934 confrontado cola cuestión racial», yá que los demócrates nun podíen escaecese del votu de los [[Segregación|segregacionistes]] blancos de los [[Sur d'Estaos Xuníos|Estaos del Sur]] na óptica d'una reeleición. Sicasí, ciertu collaboradores del ''New Deal'' esmoleciéronse coles mesmes de la situación de les minoríes, sofitaes ente otres pola muyer del presidente, [[Eleanor Roosevelt]], quien defendía los intereses d'asociaciones en defensa de los derechos de los negros tales como la [[National Association for the Advancement of Colored People]] (NAACP), Asociación Nacional pal Progresu de les Persones de Color. Una oposición desenvolvióse asina nos Estaos del Sur, que se sintieron perxudicaos, particularmente al traviés de l'[[American Liberty League]] (ALL), Lliga pola Llibertá d'Estaos Xuníos, creada col fin de «educar al pueblu nel calter gratificante d'animar a la xente a trabayar».<ref>Ibid, «... for educating the people to the value of encouraging people to work.»</ref>

En 1935, Roosevelt tuvo de faer frente a otru opositor, la [[Corte Suprema de los Estaos Xuníos|Corte Suprema]], qu'invalidó delles midíes, asitiando asina al Gobiernu nuna difícil situación.<ref name="roos"/> Arriendes d'ello, la NRA foi condergada unánimemente por nueve xueces, que consideraron que los códigos de competencia lleal diben en contra les disposiciones comerciales de la [[Constitución de los Estaos Xuníos|Constitución]]. En xineru de 1936, la AAA foi invalidada por haber creáu una tasa illegal a favor de los llabradores.<ref name="roos"/> A pesar d'estes dificultaes, l'alministración Roosevelt siguió aprobando lleis como la ''[[National Labor Relations Act|Wagner Act]]'' que compensaron en parte lo perdío cola illegalización de la NRA. Roosevelt, testigu d'una situación cada vez más tirante ente'l Congresu y los Estaos que reclamaben más autoridá, decidió nun anunciar más les sos aiciones polítiques de manera pública.<ref name="roose">Eric Rauchway, ''The Great Depression and the New Deal'', Oxford Press, The End of the Beginning, páxs. 108-12.</ref> Ente que los republicanos fixeron campaña sofitando al [[Congresu de los Estaos Xuníos|Congresu]], Roosevelt fixo un llamamientu a los que-y sofitaren en 1932 y los que siguíen sofitándo-y nun discursu pronunciáu'l 31 d'ochobre nel [[Madison Square Garden]].<ref name="roose"/> Nes [[Eleiciones presidenciales d'Estaos Xuníos de 1936|eleiciones]], la victoria de Roosevelt foi aplastante, yá que consiguió'l votu de 46 de los 48 [[Estáu de los Estaos Xuníos|Estaos]],<ref>Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p.299</ref> con una diferencia de 11 millones de votos,<ref>Vincent, Bernard (dir.), ''Histoire des États-Unis'', Paris, Champs Flammarion, 1997, ISBN 2080813765, p. 197.</ref> contradiciendo tolos sondeos y les previsiones de la prensa. Esto indicó un sofitu fuerte y popular de la política del ''New Deal'', lo que se tradució nuna mayoría demócrata en dambes cámares del Congresu. Gracies a una reforma de la Corte Suprema, na que movió a los xueces conservadores por otros escoyíos por él mesmu pa garantizar que les reformes salieren alantre,<ref>{{cita web |url=http://xroads.virginia.edu/~MA02/volpe/newdeal/court.html |títulu=Court Packing |url=http://xroads.virginia.edu/~MA02/volpe/newdeal/court.html |autor=[[Universidá de Virginia]] |fechaaccesu=11 de mayu de 2010 |idioma=inglés}}</ref> Roosevelt llegó a llograr más sofitu, al reafitar la Corte'l so sofitu a la ''[[National Labor Relations Act|Wagner Act]]'' y a la [[Llei de Seguridá Social (Estaos Xuníos)|Llei de Seguridá Social]].

=== Les crítiques crecientes de la prensa ===
[[Archivu:Flynn.jpg|right|thumb|[[John T. Flynn]] criticó duramente a l'alministración Roosevelt y la so ''New Deal'' nel so llibru ''[[The Roosevelt Myth]]'', tachando les polítiques del presidente como «dictatoriales» y «socialistes».]]
Los historiadores tantu d'[[esquierda]] como de [[derecha]] viéronse polo xeneral decepcionaos pol segundu mandatu de Roosevelt. Los numberosos periodistes, provenientes de diversos panorames políticos, tomaron asina posición contra les reformes del ''New Deal''. Ente esti autores, pueden citase a los de derecha, como [[John T. Flynn]]. Ello ye qu'en 1948, Flynn escribió un llibru, ''[[The Roosevelt Myth]]'' (''El Mitu Roosevelt'') que rellataba los mandatos presidenciales de Roosevelt, dende 1932 hasta la so muerte en 1945. Flynn foi un fuerte opositor del ''New Deal'', que llegó a calificar en 1943 como «forma dexenerada de socialismu, y degradación del capitalismu».<ref>{{cita web |cita=''A degenerate form of socialism and a debased form of capitalism.'' |url=http://personal.ashland.edu/~jmoser1/flynn.html |títulu=The Ideological Odyssey of John T. Flynn |autor=John Y. Moser |editorial=[[Universidá Ashland]] |fechaaccesu=6 d'abril de 2010 |idioma=inglés}}</ref> Per otra parte, consideraba que Roosevelt y la so alministración gociaben d'una imaxe heroica engañosa tresmitida pola prensa, la radio y la televisión.<ref>{{cita llibru |cita=''Their portraits and their actions were presented to us through the movies, the radio and the press upon a heroic scale''. |autor=[[John T. Flynn]] |obra=The Roosevelt Myth |url=http://www.rooseveltmyth.com/book/hbzfrm.htm The Roosevelt Myth |idioma=inglés |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20061029071159/http://www.rooseveltmyth.com/book/hbzfrm.htm |fechaarchivu=29 d'ochobre de 2006 }}</ref> La so obra, revisada en 1956, apuntaba, según les sos propies pallabres, a Franklin Delano Roosevelt tal que foi verdaderamente ente 1932 y 1945. Flynn denunció asina un enclín dictatorial y socialista» de Roosevelt.

Otra manera, otros periodistes como [[Barton J. Bernstein]] atoparon el ''New Deal'' demasiao conservador. Asina, nos años 1960, la nueva izquierda americana amosóse bien crítica escontra la política de Roosevelt: Barton J. Bernstein, en 1968, fixo una llista de les oportunidaes perdíes y de les soluciones desaparentes a los problemes económicu y social de los años 1930. [[Paul K. Conkin]] en ''The New Deal'' (1967) denunció una política favorable pa los empresarios. [[Howard Zinn]], nun ensayu de 1966, reprochó al ''New Deal'' el sirvir pa caltener el capitalismu nos Estaos Xuníos.<ref>Howard Zinn (ed.), ''New Deal Thought'', reprint, Hackett Pub Co Inc, 2003. ISBN 978-0872206854</ref>

N'otru rexistru, los periodistes llibertarios [[Garet Garrett]] y [[Henry Hazlitt]] atopar ente los principales críticos del ''New Deal''. N'efeutu, Garrett, na llinia del [[llibertarismu]], consideraba que tou home yera responsable de la so propia esistencia, y que nengún home podía esperar delegarle la so llibertá a otros, a la inversa de lo qu'asocedía en sistemes que forzaben la redistribución de riqueza tales como'l [[socialismu]] o'l [[comunismu]].<ref name="Garett">Garet Garrett, ''Garet Garrett's: The People's Pottage'', Truth Seeker Co Inc; ''About the author''</ref> Con éses consideraba que camudando la so autonomía y la so responsabilidá por programes socialistes, los ciudadanos d'Estaos Xuníos arrenunciaben al so derechu inalienable a la llibertá.<ref name="Garett"/> Por esta razón, publicó de 1933 a 1940 nes columnes del ''[[Saturday Evening Post]]'' los artículos que poníen en dulda les opciones polítiques escoyíes pol presidente.<ref>{{cita web |url=http://www.independent.org/newsroom/article.asp?id=1672 |títulu=The Welfare State: Promising Protection in an Age of Anxiety |autor=[[Robert Higgs]] |fecha=1 de mayu de 1996 |fechaaccesu=7 d'abril de 2010 |idioma=inglés}}</ref> El conxuntu d'estos artículos foi axuntáu darréu nuna coleición nomada ''Salvos against the New Deal: Selections from the Saturday Evening Post: 1933-1940.''

=== 1937: una nueva recesión ===
A pesar de la reforma de la Corte Suprema, los demócrates estremar nel intre de 1937, mientres el país conocía la so primer recesión dende'l puntu baxu de 1932, lo que punxo en peligru la credibilidá del ''New Deal''.<ref name="roosev"> Rauchway, Eric. ''The Great Depression and the New Deal'', Oxford Press, The End of the Beginning, p.114-20</ref> Delles posiciones se confrontaron entós: los círculos de negocios acusaron a l'alministración Roosevelt de torgar realizar inversiones granibles y castigar les actividaes económiques coles tases de la [[seguridá social]], efeutives a partir de 1937. Otra manera, los partidarios del ''New Deal'' denunciaron una fuelga del capital»<ref>Ibid, ''Capital Strike''</ref> llevada a cabu pelos círculos de negocios pa desacreditar al ''New Deal'', responsabilizando tamién a Roosevelt, que por causa del so [[conservadorismu fiscal]] tomó la decisión d'amenorgar ciertos gastos d'obres públiques pa permediar el presupuestu, provocando d'esta forma un recrudecimiento del desemplegu.<ref name="roosev"/>

Nuna carta particular empobinada al presidente'l 1 de febreru de 1938, esto ye, dos años dempués de l'apaición de la ''[[Teoría xeneral de la ocupación, l'interés y el dineru]]'', [[John Maynard Keynes]] suxirió a Roosevelt considerar toles crítiques que recibió como válides. Keynes esplicó asina que l'amenorgamientu del gastu públicu representaba un error, y que yera necesariu aguiyar a les empreses del sector priváu col fin de facilitar la recuperación. Conforme a estos principios, Roosevelt reclamó pos una recuperación del gastu públicu dende'l segundu trimestre de 1938. Con esti fin, desbloquióse un fondu de trés mil millones de dólares.<ref>Brown, Y. Cary. «Fiscal policy in the Thirties: a Reappraisal.» ''American Economic Review''.</ref> Pero Roosevelt saliera debilitáu pola recesión y el pleitu cola Corte Suprema. La postrera gran llei del ''New Deal'', la ''[[Fair Labor Standards Act]]'' (Llei de Normes Xustes del Trabayu), que prohibía'l trabayu infantil ya instituyía un salariu mínimu, foi votada'l mesmu añu.<ref name="roosev"/> Con posterioridá, nengún otru testu llegal superior foi ratificáu nel Congresu, y el ''New Deal'' foi venciendo progresivamente el so llugar a una nueva cuestión: la [[Segunda Guerra Mundial|guerra]].

=== Les nueves prioridaes de Roosevelt ===
[[Archivu:Evolución de la deuda nacional estadounidense entre 1929 y 1950.svg|thumb|La evolución de la [[delda pública]] revela'l pasu a una [[economía de guerra]] a partir de 1941 y de manera más pronunciada dende 1943. Mientres el periodu del ''New Deal'' (1933-1938), la delda caltuviérase estable.]]
En payares de 1938, esto ye, unos meses dempués de la firma de la ''[[Fair Labor Standards Act]]'', Roosevelt esplicó nuna xunta privada col [[Secretariu de l'Ayalga de los Estaos Xuníos|secretariu de l'Ayalga]] [[Henry Morgenthau (fíu)|Henry Morgenthau]] que la guerra que s'averaba n'Europa podía ser beneficiosa pa Estaos Xuníos polo xeneral y pa los demócrates políticamente. Coles mesmes, Roosevelt empezó a pensar nos medios pa construyir la fuercia militar d'Estaos Xuníos coles mires de disuadir a otros países, evitando tener qu'axustar con [[Adolf Hitler|Hitler]].<ref>Sherry, Michael S. ''The Rise of American Air Power: The Creation of Armagedon'', [[Yale University Press]].</ref> A pesar de les difíciles eleiciones pal so partíu, Roosevelt foi reelixíu pal tercer mandatu [[Eleiciones presidenciales d'Estaos Xuníos de 1940|nes eleiciones de 1940]], y declaró ante la prensa que nun-y gustaba'l términu de ''New Deal'', nin el so nomatu de «Doctor ''New Deal''», yá que anque solucionara los numberosos males del so país, los Estaos Xuníos teníen d'enfrentase a nuevos riesgos.<ref>Eric Rauchway, «The Great Depression and the New Deal.» Oxford Press; ''The New American Way, at home and around the World'', páxs. 126-8.</ref> Declaró asina que'l so compañeru'l Doctor ''Gana la Guerra''»<ref>Ibid, ''Dr. Win-The-War''.</ref> diba tomar el relevu.

El fin del ''New Deal'' foi manifiestu na evolución de los gastos presupuestarios, que traducieron claramente la transición escontra una economía de guerra. En 1943, el [[Cuerpu Civil de Caltenimientu|Civilian Conservation Corps]], la [[Works Projects Administration]] y otres axencies del ''New Deal'' fueron suprimíes.<ref>Brinkley, Alan. ''The end of Reform: American Liberalism in Recession and War, Nueva York: Vintage 95.</ref> Coles mesmes, la partida de defensa y gastos militares del presupuestu pasó del 8&nbsp;% en 1938 al 40&nbsp;% en 1943. Finalmente, hubo qu'esperar hasta 1943 por que'l desemplegu cayera a niveles inferiores a los de 1929. Aquel día, el ''New Deal'' yá nun cuntaba con nenguna prioridá.<ref name="Rauchway126">Eric Rauchway, ''The Great Depression and the New Deal'', Oxford Press; The New American Way, at home and around the World, páxs. 126-8.</ref>

Con too y con eso, les idees del ''New Deal'' nun sumieron totalmente cola [[Segunda Guerra Mundial]], y dende 1944 Roosevelt reafitó que la llibertá individual nun podía esistir ensin una cierta seguridá económica. Hasta concibió una segunda [[Carta de Derechos de los Estaos Xuníos|Carta de Derechos]]<ref name="Rauchway126"/> que garantizara les nueves bases de prosperidá y de seguridá pa toos, cualesquier que fuera la so condición, la so raza o les sos creencies.<ref name="Rauchway126"/> Ente estos derechos, onde figuraben la seguridá contra los azares de la coxuntura económica, derechu al emplegu, precios agrícoles correutos, o derechu a un salariu dignu, la inmensa mayoría yeren yá prioridaes del ''New Deal''.

== Balance del ''New Deal'' ==
=== Progresos no político y social ===
[[Archivu:Wpa-done.JPG|thumb|Cartelu de [[1940]] amosando los proyeutos de la [[Works Projects Administration]]. Pueden apreciase les piscines, l'alcantarelláu, los edificios alministrativos, los aeropuertos, el metro y les escueles. Tratar d'una de les axencies más eficaces del programa.]]
Nel planu políticu, el [[poder executivu]] y el gabinete presidencial reforzaron la so influencia ensin inclinar por ello al país a la [[dictadura]]. Roosevelt supo instaurar un venceyu direutu col pueblu poles numberoses conferencies de prensa que tuvo, pero tamién pol usu de la radio nes sos célebres «Charles al pie de la chimenea» y los sos numberosos desplazamientos.<ref>Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 341.</ref> El ''New Deal'' dexó una democratización de la cultura según la reconciliación de los artistes cola sociedá y el so espíritu trescaló'l país: el [[cine]] y la [[lliteratura]] interesáronse más polos probes y polos problemes sociales.<ref>Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 343.</ref> La [[Works Projects Administration]] llegó a poner en marcha numberosos proyeutos nel campu de les artes y la lliteraturasobremanera colos cinco programes del ''[[Federal Project Number One]]'' en favor de los artistes. La WPA dexó la realización de 1566 nueves pintures, 17&nbsp;744 escultures, 108&nbsp;099 pintures al oleu y desenvolver asina la enseñanza artística.<ref>Lawson, Alan. «The Cultural Legacy of the New Deal.» En Harvard Sitkoff, ''Fifty Years Later. The New Deal Evaluated'', Philadelphie, Temple University Press, 1985, p. 163.</ref> Pero hasta nesti campu, el balance hai de matizase: anque los artistes d'Estaos Xuníos fueron calteníos por fondos públicos y adquirieron una reconocencia nacional,<ref>F. Martel, ''De la culture en Amérique'', 2006, p.111</ref> esta política cultural viose atayada pola Segunda Guerra Mundial y pola posterior muerte de Roosevelt. Dende'l puntu de vista de les axencies del ''New Deal'', puede tamién citase la [[Public Works Administration]], que gastó 13&nbsp;000 millones de dólares en 1942, y emplegó hasta un total de 3,5 millones de paraos en 1938.<ref name="jeannot">Claude Jeannot, J-P Regái-Pellagru, ''-yos Principales Politiques anticrise des années trente'', páxines 6-8.</ref> Tocantes a les obres públiques realizaes, pueden citase 285 aeropuertos, 1 millón de quilómetros de carreteres, 77&nbsp;000 pontes y 122&nbsp;000 edificios públicos nel periodu de siete años.<ref name="jeannot"/>

=== Fracasu relativu no económico ===
[[Archivu:Dust storm approaching Stratford, Texas.jpg|thumb|El ''[[Dust Bowl]]'' ye unu de los casos más conocíos de la difícil situación de los llabradores d'Estaos Xuníos mientres los años 1930. L'agravamientu de les condiciones d'estos constituyó unu de los principales fracasos del ''New Deal''.]]
Nel planu económicu, la situación yera meyor al alborecer de la [[Segunda Guerra Mundial]] qu'en [[1933]]: la producción industrial repunxo'l so nivel de 1929.<ref name="Kaspi336"/> Contabilizando como «100» la situación de 1929, el [[Productu Nacional Brutu|PNB]] en precios constantes yera «103» en 1939, «96» si tener en cuenta'l PNB/hab.<ref name="Kaspi336"/> Sicasí, el desemplegu siempres se caltenía nunes cifres masives: el 17&nbsp;% de la población activa d'Estaos Xuníos atopaba parada en 1939, esto ye 9,5 millones de persones.<ref name="Kaspi336"/> Sicasí, recibíen un subsidiu de desemplegu, lo que representa una novedá en rellación cola situación precedente al ''New Deal''. La población activa aumentó en 3,7 millones de persones ente 1933 y 1939.<ref name="Kaspi336"/> El ''New Deal'' inauguró amás un periodu de intervencionismu estatal en numberosos sectores de la economía d'Estaos Xuníos: anque nun hubo [[Estatización|nacionalizaciones]], les axencies federales desenvolvieron les sos actividaes y emplegaron a más funcionarios con títulu universitariu.<ref>Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, páxs. 338-339.</ref> Les midíes del ''New Deal'' punxeron asina les bases de la futura [[superpotencia internacional|superpotencia]] americana.<ref>Kaspi, A. ''Franklin Roosevelt'', Fayard, 1988, p. 340.</ref>

Con too y con eso, el ''New Deal'' nun llegó a faer volver la prosperidá de la década de 1920, y en [[1941]], seis millones de ciudadanos d'Estaos Xuníos inda esperaben un emplegu.<ref name="jeannot"/> El [[plenu emplegu]] nun se consiguió antes del ataque [[Xapón|xaponés]] a [[Pearl Harbor]], pos recién la entrada d'Estaos Xuníos na guerra contra'l [[Potencies de la Exa na Segunda Guerra Mundial|Exa]] xeneró un gran estímulu por que la industria pesao d'Estaos Xuníos, una de les más amplies y diversificaes del mundu, llanzar a participar del esfuerciu propiu de la [[economía de guerra]]; el reclutamiento de tropes y la demanda d'obreros nes fábriques causaron una dinamización de la economía que pasu ente pasu amenorgó'l númberu de paraos. Dende'l puntu de vista de la inversión, los resultaos tamién fueron regulares: la oposición de los círculos empresariales a l'aición de Roosevelt, ya inclusive la so voluntá d'atrabancar el procesu, provocaron una cayida de la [[inversión]] privada, que la pública nun pudo compensar.<ref name="jeannot"/> Con tou, les midíes de Roosevelt dexaron sostener la demanda global, frenando la so cayida. La [[recesión]] económica de [[1937]] tamién xugó en contra de Roosevelt, traduciéndose particularmente por un descensu del 50&nbsp;% del valor de les aiciones, y por una xubida del desemplegu qu'afectó a 11 millones de ciudadanos d'Estaos Xuníos esi mesmu añu.<ref name="jeannot"/>

Tocantes a l'[[agricultura]], Roosevelt nun llegó a ufiertar una paridá ente los precios agrícoles ya industriales, debíu particularmente a la reticencia del Congresu a otorgar costosos creitos en [[1938]] pa detener la cayida de los precios agrícoles.<ref name="jeannot"/> Nun contestu d'una nueva medría de la producción, los [[preciu|precios]] de los productos agrícoles menguaron de nuevu, causando graves perdes de dineru ente los pequeños llabradores. El problema del empobrecimiento rural agravóse entá ye más, como lo amuesa [[John Steinbeck]] na so novela ''[[The Grapes of Wrath (novela)|The Grapes of Wrath]]''.

En materia comercial, los resultaos fueron distinto inferiores a los rexistraos antes de la [[Gran Depresión|crisis]].<ref name="jeannot"/> La situación del equilibriu de les cuentes degradóse progresivamente, y la [[balanza comercial]] pudo reponer l'equilibriu solamente gracies a una contraición neta de les importaciones, que pasaron de 4400 millones de dólares en 1929 a 2100 millones en 1939.<ref name="jeannot"/> Magar tou, Estaos Xuníos aumentó la compra d'[[oru]], talmente que nel país atopaba'l 70&nbsp;% de les esistencies d'oru mundial en 1939.<ref name="jeannot"/>

=== L'heriedu político y social del ''New Deal'' ===
[[Archivu:Lyndon_Johnson_signing_Civil_Rights_Act,_July_2,_1964.jpg|thumb|[[Lyndon B. Johnson]] mientres la firma de la [[Llei de Derechos Civiles de 1964|Llei de Derechos Civiles]] en [[1964]]. Inspiróse principalmente en [[Franklin D. Roosevelt|Roosevelt]] y el so ''New Deal''.]]
Dende'l puntu de vista políticu, el ''New Deal'' dexó una fuerte buelga, creando una amplia gama d'axencies gubernamentales, protexendo a diversos grupos de ciudadanos (obreros, llabradores, ente otros) que sufrieron la crisis, dexándo-yos faer contrapesu al poder del empresariáu y de los círculos de negocios. L'alministración Roosevelt xeneró asina numberoses idees polítiques, conocíes poles xeneraciones siguientes sol nome de Reforma lliberal del ''New Deal''»<ref group="nota">N'[[idioma inglés|inglés]], el términu ''Lliberal'' emplegar pa falar d'aquello que fai posible la reforma y ufierta nueves víes pal progresu.</ref><ref>Milkis, Sidney M. & Jerome M. Mileur, ''The Great Society And The High Tide Of Liberalism'', University of Massachusetts Press</ref> que permanecieron como fontes d'almiración tantu pa críticos como pa xeneraciones posteriores, y que contribuyeron a formar la gran fola de reformes lliberales que siguió cola «[[Gran Sociedá]]» de [[Lyndon B. Johnson]] na segunda metá de los años 1960. Siguiendo'l modelu del so mentor, Franklin D. Roosevelt, Johnson procuró estender el programa del ''New Deal'' más allá de la simple seguridá económica, tomando en considerancia los derechos civiles, la educación, la vivienda, y el sistema de cobertoria médica, ye dicir les temes yá encetaes por Roosevelt nel so particular [[Carta de Derechos de los Estaos Xuníos|Carta de Derechos]].

Tocantes a los derechos civiles, les [[orde executiva|órdenes executives]] tales como la Fair Employment Practices Comission, adoptada'l 25 de xunu de 1941 por Roosevelt, y que prohibía la discriminación a la de la contratación en contra de los [[afroamericanos]], les muyeres, y les minoríes, constituyó una meyora qu'apurrió meyores emplegos y salarios a millones de persones que pertenecíen a minoríes. Globalmente, el ''New Deal'' corresponder con una fase de reconocencia de les poblaciones minoritaries, años antes del entamu del [[Movimientu polos derechos civiles n'Estaos Xuníos|Movimientu polos derechos civiles]]. La influencia d'[[Eleanor Roosevelt]], considerada la primer muyer d'un presidente que recuperó'l papel activu de la [[Primer Dama de los Estaos Xuníos|primer dama]], caltúvose cerca d'organizaciones como la [[National Association for the Advancement of Colored People|NAACP]], siendo crucial dende 1933.<ref>{{cita web |url=http://www.nps.gov/archive/elro/teach-er-vk/lesson-plans/notes-er-and-civil-rights.htm |títulu=Eleanor Roosevelt and Civil Rights |autor=Eleanor Roosevelt National Historic Site |idioma=inglés |fechaaccesu=1 de setiembre de 2008 |urlarchivu=https://web.archive.org/web/20080820033247/http://www.nps.gov/archive/elro/teach-er-vk/lesson-plans/notes-er-and-civil-rights.htm |fechaarchivu=20 d'agostu de 2008 }}</ref> Sicasí, hai que recordar que'l ''New Deal'' nun foi'l disparador del Movimientu polos derechos civiles. Ello ye que la inmensa mayoría de les grandes asociaciones en defensa de les minoríes tales como l'[[Asociación Universal de Desenvolvimientu Negru y la Lliga de Comunidaes Africanes]] (NAACP) fueron creaes a empiezos del sieglu XX. Per otra parte, el fechu de qu'una proporción creciente de afroamericanos tuviera un emplegu a finales de los años 1930 tamién valora'l fechu de que la [[economía de guerra]] implicaba dar trabayu al mayor númberu posible de persones.

== Discutinios en redol al ''New Deal'' ==
=== El ''New Deal'' y el keynesianismo ===
Anque la noción d'[[estáu del bienestar]] yá apaecía nel ''New Deal'', la influencia de [[John Maynard Keynes]] sobre esti ye casi inesistente. Ello ye que la ''[[Teoría xeneral de la ocupación, l'interés y el dineru]]'' nun foi publicada hasta 1936, esto ye, cerca de trés años dempués del entamu del ''New Deal''. Per otra parte, a la fin d'una entrevista ente Roosevelt y Keynes, el primeru declararía nun entender nada de les declaraciones realizaes por Keynes.<ref>Bernard Vincent (dir.), ''Histoire des États-Unis'', Paris, Champs Flammarion, 1997, ISBN 2080813765, p.200</ref> Finalmente, autores d'Estaos Xuníos conducieron dende finales de los años venti la so propia investigación. Foster y Catchings,<ref>Schlesinger, 1971a, p. 156.</ref> por casu, nes sos obres ''Business Without a Buyer'' (1927) y, sobremanera, ''The Road to Plenty'' (1928), punxeron la énfasis na importancia del [[consumu]] y cuestionaron la [[llei de Say]], que quería que la ufierta creara la so propia demanda. Marriner Eccles, presidente de la [[Sistema de Reserva Federal|Reserva Federal]] de 1934 a 1948, foi según [[Arthur Meier Schlesinger]]<ref>Schlesinger, 1971a, p. 216.</ref> unu de los más marcaos discípulos de Foster. Sicasí, el segundu ''New Deal'', que les sos midíes fueron ellaboraes pola llamada escuela de los coyunturistas ([[Alvin Hansen]] y Foster en particular), foi fuertemente influyíu polos trabayos de Keynes, particularmente pol principiu del ''pump priming'' («preparáu de la bomba»), indispensable pa la recuperación económica y pal sofitu de la demanda global. 

Sicasí, Keynes contribuyó a la creación del [[Sistema Monetariu Internacional]] al concluyir la Segunda Guerra Mundial, y en respuesta a los [[Alcuerdos de Bretton Woods]].<ref name="fin"/> Ello ye que ente que l'ambiciosu programa nacional del ''New Deal'' empezaba a apagase, Roosevelt diose cuenta de la importancia de la política esterior convenciéndose, particularmente a partir de les teoríes del so secretariu d'Estáu [[Cordell Hull]] y de Keynes, de qu'un comerciu ensin torgues podía ser un camín de paz y prosperidá.<ref>Ibib, ''Unhampered trade dovetailed with peace.''</ref> Sicasí, a otru día de la firma de los alcuerdos, el plan de Keynes nun foi l'escoyíu, sinón el del so homólogu norteamericanu [[Harry Dexter White]], yá que proponía, a exemplu del modelu de seguridá social del ''New Deal'', la creación d'un fondu al que cada país apurriría la so contribución. Foi según sentáronse les bases del [[Fondu Monetariu Internacional]] y el [[Bancu Internacional de Reconstrucción y Fomentu]].<ref group="nota">El BIRF taba en destináu nun primer momentu a les rexones más probes del mundu, d'igual manera que los programes del ''New Deal'' como la TVA, la PWA o la WPA destinar nun primer momentu a les rexones menos desenvueltes d'Estaos Xuníos: el sur y l'oeste.</ref> Estos dos instituciones inspirábense pos n'axencies del ''New Deal'', per un sitiu pol so calter esperimental, y por otru pola so incapacidá d'afaese a les necesidaes de la economía, estendiendo les sos prerrogativas. Asina, la incapacidá del FMI p'abastecer de fondos coles mires de combatir la xubida del [[comunismu]] condució a la creación del [[Plan Marshall]].<ref name="fin"/>

=== Visión lliberal clásica ===
==== Milton Friedman y la Escuela de Chicago ====
[[Milton Friedman]], dirixente de la [[Escuela d'Economía de Chicago]], foi nel so momentu favorable al ''New Deal''. Anque yera voceru de l'Ayalga, defendió una política [[keynesianismo|keynesiana]].<ref>Milton & [[Rose Friedman]], ''Two Lucky People'', páxina 113</ref> Sicasí, en 1962, na so obra ''[[Capitalismu y llibertá]]'', apurrir a una defensa del capitalismu, y a una crítica del ''New Deal'' y del estáu del bienestar. Él y [[Anna Schwartz]] criticaron entós el ''New Deal'' esplicando que «el remediu tuviera a puntu de ser peor que la enfermedá».<ref>''Money and Business Cycles'', Friedman and Schwartz (1963) p.330 ; ''"The 'cure' came close to being worse than the disease."''.</ref> Pa Friedman, ello ye que la [[Gran Depresión]] provenía principalmente d'una mala xestión monetaria, que la so ufierta tendría de ser aumentada y non amenorgada.<ref>DeLong, J. Bradford : ''Right from the Start? What Milton Friedman can teach progressives'', 2007, p. 110 [http://delong.typepad.com/pdf/20070308_108-115.delong.FINAL.pdf En llinia]</ref> Nel so ''Historia monetaria de los Estaos Xuníos'' publicada en 1963, desenvolvió esta tesis esplicando aquella grave crisis económica poles polítiques de contraición monetaria llevaes a cabu.<ref>[[Ben Bernanke]] ''Essays on the Great Depression'', [[Princeton University Press]], 2000 p. 7, ISBN 0691016984</ref> Asina, Friedman esplicó que: «La [[Sistema de Reserva Federal|FED]] yera bien responsable de l'amplitú de la crisis de 1929. En llugar d'usar del so poder pa compensar la crisis, amenorgó nun terciu la masa monetario ente 1929 y 1933 … Lloñe de ser un fracasu del sistema de llibre empresa, la crisis foi un fracasu tráxicu del Estáu.»<ref>Milton Friedman ''Two lucky people: Memoirs''</ref> Friedman denunciaba asina'l nefastu papel de la intervención del Estáu na economía, y en particular na política monetaria, llevada a cabu, na so opinión, nel ''New Deal''.

==== Friedrich Hayek y la Escuela austriaca ====
[[Friedrich Hayek]], conocíu pol so lliberalismu na llinia de la [[Escuela austriaca|Escuela austriaca d'economía]], criticó vivamente'l intervencionismu estatal, refugando la intervención económica nes economíes capitalistes. Hayek tamién criticó'l keynesianismo, xulgando que John Maynard Keynes nun tener más que conocencies llindaes en teoríes económiques.<ref>Hayek, ''Choice in Currency, A Way to Stop Inflation'', The Institute of Economic Affairs, 1976, p. 10: «a man of great intellect but limited knowledge of economic theory».</ref> Amosó asina que les polítiques keynesianas de reactivación económica, basaes nel usu del presupuestu públicu, conducíen al empar a la inflación, al estancamientu económicu y al desemplegu.

Pero más allá d'estes crítiques xenerales, lo qu'específicamente más fadió a Hayek foi que los principales conseyeros de Roosevelt fueren clasificaos ente los lliberales. Hayek nun taba acordies con [[John Dewey]], unu de los sos principales inspiradores,<ref name="Schlesinger_1">Schlesinger (1971a, p.151)</ref> nin sobre la concepción de la llibertá,<ref>{{cita|Cuando John Dewey define la llibertá como «el poder efeutivo de faer coses determinaes» esto pue ser consideráu como un procedimientu deshonesto pa engañar a inocentes citáu por Friedrich Hayek, ''Droit, législation et lliberté'', BUO, collection « Quadrige », 2007, p. 844.</ref> nin nel venceyu ente llibertá y llimitación,<ref>Friedrich Hayek, ''Droit, législation et lliberté'', BUO, collection « Quadrige », 2007, p. 161.</ref> nin no que llama'l so «pragmatismu constructivista».<ref>Hayek, Friedrich. ''Droit, législation et lliberté'', BUO, collection « Quadrige », 2007, p. 408.</ref> Igualmente, nesta óptica, Friedrich Hayek criticó los cuatro llibertaes de Franklin Delano Roosevelt nel so llibru ''Derechu, llexislación y llibertá''.<ref>Hayek, Ibid, p. 522.</ref>

== Ver tamién ==
* [[Historia económica de los Estaos Xuníos]].
* [[Keynesianismo]].
* [[Política económica anticíclica]].

== Notes y referencies ==
=== Notes ===
{{llistaref|grupu=nota}}

=== Referencies ===
{{llistaref|2}}

== Bibliografía ==
* {{cita publicación
|apellíu=Ebeling
|nome=Richard M.
|enllaceautor=Richard Ebeling
|añu= 2005
|mes= October
|títulu=When the Supreme Court Stopped Economic Fascism in America |idioma= inglés
|revista=[[The Freeman|The Freeman: Idees On Liberty]]
|allugamientu=[[Nueva York]]|editorial=[[Foundation for Economic Education]]
|volume=55
|númberu=8
|páxines=2-3
|url=http://www.thefreemanonline.org/columns/from-the-president/when-the-supreme-court-stopped-economic-fascism-in-america/
|fechaaccesu=21 de mayu de 2012
}}
* {{cita publicación
|apellíu=Folsom|nome=Burton W., Jr.|enllaceautor=
|añu= 2002
|mes= August
|títulu=Myths of the New Deal
|idioma= inglés
|revista=[[The Freeman|The Freeman: Idees On Liberty]]
|allugamientu=[[Nueva York]]|editorial=[[Foundation for Economic Education]]
|volume=52
|númberu=8
|páxines=40-41
|url=http://www.thefreemanonline.org/columns/myths-of-the-new-deal/
|fechaaccesu=21 de mayu de 2012
}}
* {{cita publicación
|apellíu=Higgs|nome=Robert|enllaceautor=Robert Higgs
|añu= 1998
|mes= September
|títulu=The Mythology of Roosevelt and the New Deal
|títulotrad=La Mitoloxía de Roosevelt y del New Deal
|idioma= inglés
|revista=[[The Freeman|The Freeman: Idees On Liberty]]
|allugamientu=[[Nueva York]]|editorial=[[Foundation for Economic Education]]
|volume=48
|númberu=9
|páxines=553-557
|url=http://www.thefreemanonline.org/features/the-mythology-of-roosevelt-and-the-new-deal/
|fechaaccesu=21 de mayu de 2012
}}
* {{cita llibru |apellíos=Lambert

|nome=Édouard
|enllaceautor=Édouard Lambert
|añu=2010
|títulu=El gobiernu de los xueces y la llucha contra la llexislación social nos Estaos Xuníos: la esperiencia americana del control xudicial de la constitucionalidá de les lleis
|edición=|sined=ensin
|editorial=Tecnos
|allugamientu=[[Madrid]]
|isbn=9788430948741
|url=
}}
* {{cita llibru |apellíu=Murphy|nome=Robert
P.|enllaceautor=
|añu=2009
|idioma=inglés
|títulu=The Politically Incorrect Guide to the Great Depression and the New Deal
|títulu-trad=La Guía Políticu Incorreuta a la Gran Depresión y al New Deal
|allugamientu=[[Washington D. C.|Washington]]
|editorial= Regnery
|isbn= 978159698096
|fechaaccesu=
}}
* [[Howard Zinn]] (ed.), ''New Deal Thought'', Hackett Pub Co Inc, 2003 (primer edición de 1966) ISBN 978-0872206854
* [[Arthur Meier Schlesinger]], ''L'Ère de Roosevelt 1: la crise de l'ordre ancien 1919-1933'', Denoël, 1971a (primer edición de 1956)
* [[Arthur Meier Schlesinger]], ''L'Ère de Roosevelt 2 : l'avènement du New Deal'', Denoël, 1971b (primer edición de 1958)
* [[Denise Artaud]], ''-y New Deal'', Paris, Armand Colin, 1982, collection "U2", ISBN 2200320264, ISBN 978-2200320263
* [[Denise Artaud]], ''L'Amérique en crise. Roosevelt et le New Deal'', Paris, Armand Colin, 1987, ISBN 2200371160
* [[André Kaspi]], ''Franklin Roosevelt'', Paris, Fayard, 1988, ISBN 2213022038
* Rosenof, Theodore., 1997, ''Economics in the Long Run: New Deal Theorists and Their Legacies, 1933-1993'' The University of North Carolina Press. 
* David Y.Hamilton, ''The New Deal'', Boston, Houghton Mifflin, 1999
* [[Anthony Badger|Anthony J. Badger]], ''The New Deal: The Depression Years, 1933-1940'', Ivan R. Dee, Publisher, 2002. ISBN 1566634539
* Eric Rauchway, ''The Great Depression and the New Deal: a Very Short Introduction'' Oxford University Press, 2007 ISBN 9780195326345.
* Kathryn Flynn, Richard Polese, ''The New Deal'', Gibbs Smith, 2008. ISBN 1423602927 
* William Y. Leuchtenburg, ''Franklin D. Roosevelt And The New Deal'', Harper Perennial. ISBN 0061330256

== Enllaces esternos ==

{{commonscat|New Deal|el ''New Deal''}}
{{wikiquote|Franklin Delano Roosevelt|Franklin Delano Roosevelt}}

{{control d'autoridaes}}
[[Categoría:New Deal]]
[[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]]