Matenadaran

Institutu Mashtóts d'investigación sobre los manuscritos antiguos; Matenadarán
	Մատենադարան (hy)
	muséu d'arte, archivu, institutu d'investigación y museo de literatura (es)
	Fachada principal del Matenadarán
Llocalización
País	Armenia
Ciudad o pueblo (es)	Yereván
Coordenaes	40°11′31″N 44°31′16″E / 40.19207°N 44.52113°E
	Matenadaran Matenadaran (Armenia)
Historia y usu
Apertura	1921
Orixe del nome	Mesrop Mashtots
Arquiteutura
Arquiteutu/a	Mark Grigorian
Patrimoniu
Visitantes añales	50 000
Instalaciones
Formáu por	Q42807269 , Q42807288 , Q42807451 , Anania Shirakatsi statue (en) , Grigor Tatevatsi Monument (en) , Toros Roslin monument (en) , Estatua de Mesrop Mashtots (es) , Monument to Mkhitar Gosh (en) , Movses Khorenatsi Monument (en) y Frik Monument (en)
	Web oficial

El Matenadarán (n'armeniu, Մատենադարան, «biblioteca») o Institutu Mashtóts d'investigaciones sobre los manuscritos antiguos ye unu de los más ricos depósitos de manuscritos y de documentos nel mundu. Asitiáu en Yereván, la capital armenia, cuenta con más de 17.000 manuscritos y alredor de 300.000 documentos d'archivo. La so hestoria remontar al sieglu V y a la creación del matenadarán d'Echmiadzín, que la tradición fai remontar a la invención del alfabetu armeniu por Mesrob Mashtóts en 405. Propiedá pública ya inscritu nel Programa Memoria del Mundu de la Unesco, l'Institutu constitúi anguaño «unu de los llugares esenciales d'ellaboración y tresmisión de la memoria nacional n'Armenia».^[1]

Historia[editar | editar la fonte]

*Vagharchapat escalada polos curdos y los perses*.

Matenadarán, n'armeniu antiguu, significa «biblioteca»^[2] y describe un llugar que sirve igualmente de scriptorium. Dellos monesterios armenios disponíen del so propiu matenadarán, de los cualos subsisten anguaño dalgunos, en Haghpat o en Sanahin, por casu.^[3]

La hestoria del Matenadarán modernu remóntase, vía'l matenadarán d'Echmiadzín (a la dómina Vagharchapat), al 405 y a la creación del alfabetu armeniu por Mesrob Mashtóts, según la tradición. Lazar Parpetsi rexistró la so esistencia nel sieglu V. La so actividá intensificóse, cuantimás, dende 1441 y el treslláu del Catholicossat de Sis n'Echmiadzín. Los ataques del que foi oxetu la ciudá nel sieglu XVIII dexaron en mala traza al matenadarán, escaláu per última vegada en 1804.^[4] Nun foi hasta 1828 cola integración d'Armenia oriental al Imperiu rusu que retomó'l so desenvolvimientu. En 1840, publicóse un primer catálogu, prologáu por Marie-Félicité Brosset,^[5] que contabilizó 312 manuscritos; el segundu catálogu de 1863 aumentó'l rexistru a 2340.

En 1915 de resultes del xenocidiu armeniu en cursu nel Imperiu otomanu, el matenadarán vio afluyir numberosos manuscritos procedentes d'Armenia occidental (en particular de Vaspurakan), pero tamién de Tabriz en Persia; coles mesmes, les sos coleiciones fueron llevaes a Moscú por prudencia y nun retornaron hasta 1922. Mentanto, el 17 d'avientu de 1920, el matenadarán foi proclamáu propiedá pública, como tolos bienes de la Ilesia poles nueves autoridaes soviétiques. So esti nuevu estatutu, les sos coleiciones amontar pola receición de manuscritos procedentes de Moscú (Institutu Lázarev de llingües orientales) y de Tblisi.^[6]

En 1939, les coleiciones fueron tresferíes d'Echmiadzín a Yereván. El 3 de marzu de 1959,^[6] la institución hasta entós conocida como'l «Matenadarán» convertir nel Institutu de manuscritos antiguos».^[7] A partir d'esta fecha, la catalogación^[8] prosiguió, asocediéronse ediciones del catálogu y un periódicu foi publicáu (El Mensaxeru del Matenadarán).^[6]

Ver tamién[editar | editar la fonte]

Mesrob Mashtots

Referencies[editar | editar la fonte]

↑ Dédéyan, Gérard, dir. (2007), Histoire du peuple arménien. Tolosa: Privat, páx. 660, ISBN 978-2-7089-6874-5.
↑ Eggenstein-Harutunian, Margret (2000). Einführung in die armenische Schrift (n'alemán). Hamburgo: Buske, páx. 102. ISBN 978-3-8754-8175-4.
↑ Unesco (16 d'ochobre de 1995). «World Heritage List: Haghpat Monastery» (inglés) páxs. 6-11. Consultáu'l 30 de xunetu de 2009.
↑ Babken L. Chookaszian y Levon Zoryan (1981). « Մատենադարան » (« Matenadarán »), en Soviet Armenian Encyclopedia, vol. VII, Erevan: Academia armenia de les ciencies, páxs. 284-286.
↑ Dadrian, Eva (9-15 de marzu de 2006). «By the book» (inglés). Al-Ahram Weekly. Archiváu dende l'orixinal, el 11 d'agostu de 2009. Consultáu'l 30 de xunetu de 2009.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 «Historia del Matenadarán». Consultáu'l 30 de xunetu de 2009.
↑ Gérard Dédéyan (dir.), op. cit., p. 637.
↑ Gérard Dédéyan (dir.), op. cit., p. 21.

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]

«Páxina web del Matenadarán». Consultáu'l 29 de xunetu de 2009. La versión armenia del sitiu propón una visita virtual del Matenadarán.

[1] Dédéyan, Gérard, dir. (2007), Histoire du peuple arménien. Tolosa: Privat, páx. 660, ISBN 978-2-7089-6874-5.

[2] Eggenstein-Harutunian, Margret (2000). Einführung in die armenische Schrift (n'alemán). Hamburgo: Buske, páx. 102. ISBN 978-3-8754-8175-4.

[3] Unesco (16 d'ochobre de 1995). «World Heritage List: Haghpat Monastery» (inglés) páxs. 6-11. Consultáu'l 30 de xunetu de 2009.

[4] Babken L. Chookaszian y Levon Zoryan (1981). « Մատենադարան » (« Matenadarán »), en Soviet Armenian Encyclopedia, vol. VII, Erevan: Academia armenia de les ciencies, páxs. 284-286.

[5] Dadrian, Eva (9-15 de marzu de 2006). «By the book» (inglés). Al-Ahram Weekly. Archiváu dende l'orixinal, el 11 d'agostu de 2009. Consultáu'l 30 de xunetu de 2009.

[Mat_hist-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 «Historia del Matenadarán». Consultáu'l 30 de xunetu de 2009.

[Dédéyan_637-7] Gérard Dédéyan (dir.), op. cit., p. 637.

[8] Gérard Dédéyan (dir.), op. cit., p. 21.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]