Manzanal de Arriba
Manzanal de Arriba | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Castiella y Lleón | ||||
Provincia | provincia de Zamora | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Manzanal de Arriba (es) | Nazario Castedo Bobillo | ||||
Nome oficial | Manzanal de Arriba (es)[1] | ||||
Códigu postal |
49594 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 41°59′29″N 6°26′23″W / 41.9915°N 6.4398°O | ||||
Superficie | 130.23 km² | ||||
Altitú | 885 m[2] | ||||
Llenda con | Puebla de Sanabria, Palacios de Sanabria, Esturianos, Cernadilla, Mombuey, Villardeciervos, Mahíde, Figueruela de Arriba y Braganza | ||||
Demografía | |||||
Población |
356 hab. (2023) - 190 homes (2019) - 174 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 0% de provincia de Zamora | ||||
Densidá | 2,73 hab/km² | ||||
aytomanzanalarriba.es | |||||
Manzanal d'Enriba ye un conceyu y llocalidá de la contorna de La Carbayeda, na provincia de Zamora, comunidá autónoma de Castiella y Llión, España.[3]
Nel conceyu atopen les llocalidaes de Codesal, Folgosu (Folgoso de la Carballeda), Llinareyos (Linarejos), Manzanal d'Arriba , Pedrosu (Pedroso de la Carballeda), Sagallos, Sendín y Santa Cruz de los Cuérragos.[4][5]
Toponimia y xentiliciu
[editar | editar la fonte]El topónimu Manzanal, paez inscribise nun tipu bien espublizáu nel área lleonesa, el constituyíu pol nome d'un árbol en singular, femenín y con o ensin artículu. Nesti sentíu, "la manzanal" sería "el pumar".[6]
El xentiliciu de Manzanal de Arriba ye manzanalino.
Símbolos
[editar | editar la fonte]L'escudu y bandera municipales fueron aprobaos oficialmente coles siguientes descripciones:
«Escudu partíu: 1º En gules, tres manzanes d'oru puestes en palu. 2º En plata, un carbayu arrincáu, de sinople.»[7]
«Bandera cuadrada, estremada en partes iguales, por cuatro horizontal, de blancu, colloráu, mariellu y verde.»[7]
Historia
[editar | editar la fonte]Prehistoria
[editar | editar la fonte]La esistencia de presencia humana nel términu dende la Prehistoria atestiguar pola esistencia na Covacha del Portillón d'una de les poques muestres d'arte esquemático prehistóricu esistente na provincia de Zamora. Asítiase al sur de Linarejos, mui cerca del Peña Mira, el puntu más eleváu de la sierra de la Culiebra. Trátase d'un pequeñu cuévanu d'orixe cuarcítico y de dimensiones amenorgaes (9 m de llargu, 3,5 m d'anchu y 3m). Nella destaca la representación d'un cayáu, una serie de cuatro barras o puntos de diversos tamaños y trés figures antropomorfas, una d'elles con una arma o cayáu de mandu nel so brazu esquierdu.[8]
Coles mesmes, al sur del pasu del Portillón tán les pintures del Abrigu de Melendro, asitiaes na redoma del regueru de Melendro, dende onde puede reparase la Covacha del Portillón, datu que puede indicar cierta conexón ente dambos xacimientos. Les sos pintures esquemátiques representen una serie de cuatro grupos compuestos por socesión de barres, realizaes en colores acolorataos. N'unu de los grupos apaecen namái dos barras (40 mm de llargor), xunto a otra que tien forma de figura antropomorfa (70 mm) que ta aisllada.[8]
Edá Antigua
[editar | editar la fonte]Per otru llau, cabo indicar que cerca del conceyu travesaba la vía romana que xunía Astorga y Braga.[9]
Edá Media y Moderna
[editar | editar la fonte]Darréu, na Edá Media, el términu actual de Manzanal de Arriba quedó integráu nel Reinu de Llión, que los sos monarques acometeríen la repoblación de les llocalidaes del conceyu dientro del procesu repoblador lleváu a cabu nel oeste zamoranu.[10]
Mientres la Edá Moderna, delles llocalidaes del conceyu, como Manzanal d'Enriba (Manzanal de Arriba) o Sandín quedaron encuadraes na provincia de les Tierres del Conde de Benavente y dientro d'esta na receptoría de Benavente,[11] ente qu'otres como Sagallos integrar nel partíu de Mombuey de la provincia de Zamora.
Edá Contemporánea
[editar | editar la fonte]Sía que non, al reestructurase les provincies y crease les actuales en 1833, toles llocalidaes del conceyu pasaron a formar parte de la provincia de Zamora, dientro de la Rexón Lleonesa,[12] quedando integraes en 1834 nel partíu xudicial de Puebla de Sanabria.[13]
Per otru llau, en redol a 1850 el conceyu de Manzanal de Arriba integróse nel de Folgoso de la Carballeda,[14] magar ésti pasó a renombrarse como Manzanal de Arriba en redol a 1900, ensin camudar la so estensión y treslladando la capital del conceyu de Folgoso a Manzanal. Finalmente, el conceyu tomó la so estensión actual en 1970, cuando s'integró nel mesmu la llocalidá de Codesal.[15]
Ilesia de San Mamés
[editar | editar la fonte]Empotradura nel muriu del testeru del so ilesia parroquial, descentráu, aprovechóse un fragmentu d'una celosía que poles sos formes hai de ser del sieglu X, de dómina mozárabe. Ta trabayada nuna lastra retayada n'arcu semicircular, na que se furaron cuatro estreches abertures a manera de saeteres, a parte d'otros furacos suxeríos y ensin lluz. Amás añadiéronse dos óculos calaos diminutos y un botón grande central, con forma de cascu d'esfera, pero ensin afuracar. Nun intentu de demostrar con insistencia'l so calter cristianu se cincelaron cuatro crucies pataes de brazos iguales. Ye con tou ello una pieza interesante y abigarrada, arruda na so execución pos esisten fallos na so simetría. Los sos oríxenes y l'edificiu pal que se fixo desconócense. Quiciabes esistió equí dalgún ignoráu cenobiu o una ilesia secular en dómines alloñaes.[16]
Demografía
[editar | editar la fonte]1991 | 1996 | 2001 | 2004 | 2012 | 2017 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
573 | 511 | 459 | 439 | 393 | 366 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Fonte: [ensin referencies]) |
Gráfica d'evolución demográfica de Manzanal de Arriba ente 1900 y 2017 |
Fonte: Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia. |
Nucleos de población
[editar | editar la fonte]El conceyu ta formáu por delles llocalidá, que teníen la siguiente población en 2017 según l'INE.[17]
Nucleu de población | Población |
---|---|
Codesal | 111 |
Manzanal d'Enriba | 66 |
Sagallos | 64 |
Folgosu | 59 |
Sendín | 31 |
Pedrosu | 15 |
Santa Cruz de los Cuérragos | 11 |
Llinareyos | 9 |
Patrimoniu
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ URL de la referencia: https://www.aemet.es/es/eltiempo/prediccion/municipios/manzanal-de-arriba-id49110.
- ↑ Manzanal de Arriba según el INE
- ↑ Manzanal de Arriba según la Diputación de Zamora
- ↑ http://www.furmientu.org/01Documentos/999999994ElLlumbreiru24.pdf
- ↑ Medio natural y poblamiento en la toponimia mayor de Zamora
- ↑ 7,0 7,1 «APROBACIÓN del Escudu Heráldicu y Bandera Municipal d'esti Conceyu.» (castellanu). Boletín Oficial de Castiella y Lleón nᵘ212. Xunta de Castiella y Lleón (3 de payares de 1999). Consultáu'l 20 de mayu de 2013.
- ↑ 8,0 8,1 arte_esquem%C3%A1tico_en_la provincia_de_Zamora_situaci%C3%B3n_actual_y_midíes_de_protecci%C3%B3n_pa_la so_preservaci%C3%B3n Estáu de caltenimientu del arte esquemático na provincia de Zamora: situación actual y midíes de proteición pa la so preservación
- ↑ «Vía romana de Astorga a Braga por Chaves. De Asturica a Veniatia». Archiváu dende l'orixinal, el 2017-02-11.
- ↑ Martín Viso, Iñaki (2000). Universidá de Salamanca: Poblamientu y estructures sociales nel norte de la Península Ibérica. Sieglos VI-XIII (en castellanu), páx. 349. «Mientres el periodu anterior (sieglos X-XI), l'occidente zamoranu integrárase nel reinu de Llión. La escasez de noticies nel sieglu XI alimenta la hipótesis de que topamos ante un espaciu marxinal dientro de la formación lleonesa, al igual qu'asocede con otres de la periferia interior.»
- ↑ Salgado Fuentes, Carlos Javier (2016). Universidá de Salamanca: La evolución de la identidad regional en los territorios del antiguo Reino de León (Salamanca, Zamora y León) (en castellanu), páx. 149-150.
- ↑ «Real Decretu de 30 de payares de 1833 sobre la división civil de territoriu español na Península ya islles axacentes en 49 provincies» (castellanu). Gaceta de Madrid.
- ↑ INE: Provincia de Zamora. Entiende esta provincia los siguientes conceyos por partíos xudiciales
- ↑ Alteraciones de los conceyos nos Censos de Población dende 1842: Manzanal de Arriba
- ↑ Decreto 1120/1970, de 9 d'abril, pol que s'aprueben les incorporaciones de los Conceyos de Codesal al de Manzanal de Arriba y de Boya al de Mahide, y resuélvese que nun hai llugar a la fusión d'oficiu de los Conceyos de Villardeciervos y Cional, de la provincia de Zamora.
- ↑ Sáinz Sáiz, J (1999). Arte prerrománicu en Castiella y Llión, 2ª, Llión:Lancia. ISBN 84-8177-029-9.
- ↑ Institutu Nacional d'Estadística. «Nomenclátor: Población del Padrón Continuo por Unidad Poblacional». Consultáu'l 2 de febreru de 2018.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]