Macuspana
Pal conceyu vease: Macuspana (conceyu)
Macuspana | |
---|---|
Alministración | |
País | Méxicu |
Estáu federáu | Tabasco |
Conceyu | Macuspana |
Tipu d'entidá | llocalidá de Méxicu[1] |
Nome oficial | Macuspana (es) |
Nome llocal | Macuspana (es) |
Códigu postal |
86706 |
Xeografía | |
Coordenaes | 17°45′23″N 92°35′39″W / 17.7564314°N 92.5940706°O |
Superficie | 10 km² |
Altitú | 0 m[2] |
Demografía | |
Población | 31 435 hab. (2020) |
Porcentaxe | 100% de Macuspana |
Densidá | 3143,5 hab/km² |
Más información | |
Fundación | 17 febreru 1665 |
Prefixu telefónicu |
936 |
Estaya horaria | UTC−06:00 |
macuspana.gob.mx | |
La ciudá de Macuspana ye la cabecera del conceyu homónimu de Macuspana nel estáu mexicanu de Tabasco, perteneciente a la rexón del Usumacinta y a la subrexón de Los Banzaos.
Ta allugada a 45 km al este de la ciudá de Villahermosa nel marxe esquierdu del ríu Puxcatán, xunto a les estribaciones de la sierra.
Macuspana ye la cuarta ciudá más grande ya importante del estáu, tan solo detrás de Villahermosa (756.065 hab.), Heroica Cárdenas (95,482 hab.) y Comalcalco (53,117 hab.), cuenta con un importante movimientu comercial y de servicios deriváu principalmente a que rexistra una intensa actividá petrolera. Na so contorna, alcuéntrense importantes instalaciones petroleres como'l Complexu Procesador de Gas y Petroquímica Básica Ciudá Pemex, según diverses bateríes y campos petroleros como'l "Fortuna Nacional", "Tepetitán", "Vernet" y "Sarlat" que les sos primeres chapopoteras fueron afayaes dende 1860 pol presbíteru Manuel Gil y Sáenz.
Toponimia
[editar | editar la fonte]El nome del conceyu provién del vocablu náhuatl Macui-chapana, que significa "Llugar de los cinco barredures o llimpieces".
Historia
[editar | editar la fonte]L'historiador y naturista José Narciso Rovirosa, nun ensayu sobre los oríxenes de Macuspana escritu en 1893, asegura que la fundación de la villa de Macuspana foi'l 17 de febreru de 1665, cuando apaez metíu nuna caxa de cedru, una imaxe del Señor de la Salú nes confluencias del regueru Huapinol y el ríu Puxcatán; el cura de Jalapa dispón la edificación de la ermita del "Señor de la Salú" poblándose la contorna d'ésta y dando como resultáu la fundación de Macuspana nel sitiu actual.
El 12 de marzu de 1840 les fuercies federalistes de Fernando Nicolás Maldonado tomaron Macuspana y desconocieron el gobiernu del xeneral José Ignacio Gutiérrez en Tabasco.[3]
El 23 de mayu de 1848 por decretu del H. Congresu del Estáu, la población de Macuspana ye alzada al rangu de villa cola denominación de villa de San Francisco de Macuspana; roblaron el decretu los diputaos Marcelino Gutiérrez, Gregorio Payró y Clemente de Sala.[3][4]
Esi mesmu añu, Miguel Bruno, encabeza en San Juan Bautista una sulevación contra'l gobiernu y toma la comandancia militar del estáu, qu'ocupaba Domingo Echegaray.[5] Por cuenta de les series dificultaes surdíes pol control de la comandancia militar de Tabasco la que se negaba a apurrir el coronel Miguel Bruno Daza, el 9 de xunu de 1848 el gobernador Xusto Santa Anna, treslladar a la villa de Macuspana la cual noma capital provisional de Tabasco.[3]
El 9 d'abril de 1849, naz na villa de San Francisco de Macuspana, José Narciso Rovirosa Andrade, quien fuera un gran naturista, científicu ya historiador, consideráu unu de los homes pernomaos de Tabasco.[3]
El Congresu del estáu, decretó oficialmente'l 4 de xineru de 1851, como feria municipal, les fiestes que se realizaben añalmente na villa de Macuspana ente los díes 15 y 16 de mayu.[6]
En marzu de 1868, rebalbos encabezaos por Ezequiel Jiménez y Juan Correa son ganaos na villa de Macuspana poles fuercies gobiernistas al mandu de Pomposu Díaz del Castillo.[7]
En 1930, la cabecera municipal foi alzada a la categoría de ciudá.[3]
Economía
[editar | editar la fonte]La ciudá de Macuspana foi clasificada nel númberu 66 na escala de les Grandes Urbes Mexicanes con un PIB per capita de 103,256 pesos. Inclusive la ciudá de Macuspana tien un PIB per capita mayor que ciudaes más grandes.
Industria
[editar | editar la fonte]La economía de la ciudá de Macuspana básase principalmente l'actividá petrolera na zona. Na so contorna, alcuéntrense'l Complexu Procesador de Gas de "Cd. Pemex", unu de los principales productores de gas natural en Méxicu produz aproximao 1200 MMPCD, y dende onde parten los gasoductos Cd. Pemex-Méxicu-Guadalaxara y Cd. Pemex-Mérida; según delles bateríes petroleres y dellos campos con cientos de pozos productores de petroleu.
A 30 km de la ciudá de Macuspana nel Pob. Buenavista, alcuéntrase'l centru de distribución y la planta de Cementu Holcim Apasco, la única nel país que fabrica'l cementu Clase H, cementu utilizáu namái na industria petrolera. Esta Planta de cementos da emplegu a una gran cantidá de persones nel conceyu, amás de ser un fuerte impulsor de la economía municipal.
Otra fonte d'emplegu ye'l gobiernu municipal, tamién nes cercaníes esisten delles graveres qu'estrayen el productu de los cuetos de Macuspana. Según tamién cadenes d'autoservicios y comercios locales
Comerciu
[editar | editar la fonte]La ciudá de Macuspana cunta con una gran ya intensa actividá comercial, al ser amás de la cabecera del conceyu, el centru de l'actividá petrolera de la zona, polo qu'esisten diversos comercios como supermercaos, tiendes departamentales, papeleríes, merceríes, tiendes de materiales de construcción, restoranes, carniceríes, distribuidores de refrescos, refaccionarias, farmacies, ente otros.
La ciudá atópase arrodiada de centros urbanos importantes como la Villa Benito Juárez, que s'alluga a 11 km con una población de 14,451 hab., Ciudá Pemex a 22 km con 5,822 hab y San Fernando 6,000 hab., toes elles dientro del Conceyu de Macuspana; ésti conceyu foi un puntu clave pa les empreses y l'inversión privada.
Turismu
[editar | editar la fonte]La ciudá de Macuspana cunta con dellos puntos d'interés, ente los que s'atopen:
- Parque Central: Ye'l parque principal y más antiguu de la ciudá, remocicáu en 2007 por diseñu y direición del Arq. Ignacio Falcón Montejo. Dichu parque cunta con un teatru al campu, híperbola central arrodiada de fontes con llume de colores cambiantes, con plantes d'ornatu y xardín de pinos alredor, tamién cunta con xaules nes cualos hai aves. Cuenta nes sos ceres circundantes con cafeteríes y restoranes. Y de frente col palaciu municipal.
- Centru de la ciudá: Nesti atopen delles cases antigües y zones d'interés históricu y cultural.
- Parque de les madres: Este ye un pequeñu parque que s'alluga na ciudá, ye bien popular una y bones s'entamen eventos bien importantes y nésta zona hai munchos edificios comerciales edificios comuñales ya inclusive casa antigües de la ciudá que son d'enforma interés históricu y cultural.
- Ríu Puxcatán:Río'l cual ta a les veres del centru de la ciudá de Macuspana, equí puede apreciase la flora y fauna que tien el llugar como llagartos, iguanes, xaronques, sapos, coríos, pijijes, saraguatos, hicoteas, pochitoques, mojarras, pejelagartos, mangles, cedros, palmeres, palmes y árboles con flores como'l macuilí y el framboyán.
- Parroquia de San Isidro Llabrador: Esta ye la ilesia más antigua ya importante de la ciudá la cual estrémase en dos partes el templu menor y el templu mayor. Nesta ilesia aprecien pintures y escultures relixoses antigües, allugar na cai Ignacio López Rayon esquina cola cai José María Morelos y Pavón nel centru de la ciudá.
- Reló de la ciudá: Ye una torre de 20 metros d'alto que na so parte más alta tien un reló con llume permanente.
Esti reló foi construyíu na Ciudá de Macuspana inauguráu nel añu 2007 teniendo diseñu y direición del Arq. Ignacio Falcón Montejo, siendo presidente d'esti conceyu'l Lic. Freddy Martínez Colomé. La torre de reló asítiase nel centru de la ciudá, na avenida Francisco I. Madero, frente al DIF municipal.
- Parque Laguna del Macuco: Contempla la implementación de canches deportives, rede llétrica nueva y plantes d'ornatu.
- Corredor Paséu Carlos Pellicer Camara (Parque Llinial) Espaciu habilitáu a mediaos del 2011 que contempla un corredor de más de 1 km nel cual esisten espacios habilitaos pa desenvolver actividaes físiques, un ximnasiu y una escelente vista, amás nel centru d'esta alcuéntrase una glorieta con una retruca del cercu maya númberu 6, amás de pantalles led d'última xeneración, fontes y un reló de cuenta regresiva'l cual remata'l 21 d'avientu de 2012.
Llugares turísticos cercanos
[editar | editar la fonte]- Cuetu El Tortuguero: Esti cuetu ye unu de los más elevaos del estáu, ellí alcuéntrase'l sitiu arqueolóxicu de Tortuguero, una antigua ciudá maya, que los sos muertes fueron destruyíos poles compañíes de grava qu'estrayen material pedrés del cuetu. Nos últimos años adquirió relevancia mundial, al ser atopada la llamada "Cercu 6" na que s'anuncia'l fin d'una dómina'l 21 d'avientu de 2012. Dicha cercu atópase estazada en 7 partes, de les cualos 4 alcontrar nel Muséu Rexonal de Antropología Carlos Pellicer Cámara de la ciudá de Villahermosa, capital del estáu, 2 fragmentos más s'atopen nun muséu de la ciudá de Nueva York y unu más s'atopa en poder d'un coleicionista priváu.
- Agua Blanco:Alcontrar a 22 quilómetros de la ciudá de Macuspana, ye una Área Natural Protexida y parque ecolóxicu estatal con 2,025 hectárees de selva, flora y fauna. Esisten..... formoses cascaes que broten con gran fuercia dende una cueva, esmuciéndose poles roques y formando banzaos que conviden a un refrescante bañu. Cuenta con restoranes, asadores, banques, baños y estacionamiento.
Infraestructura
[editar | editar la fonte]Servicio
[editar | editar la fonte]La ciudá de Macuspana cunta con una amplia gama de servicios urbanos ente los que sobresalen, serviciu de telefonía convencional, rede de telefonía móvil, televisión per cable y satelital, instituciones bancaries, caxeros automáticos, oficina de correos y telégrafos, hoteles, instituciones d'educación cimera como l'Institutu Teunolóxicu Superior de Macuspana, colexos particulares, parques, places y xardinos, ente otros.
Servicios públicos
[editar | editar la fonte]La ciudá cunta con tolos servicios públicos, como son allumáu públicu, recoyida de basura, caltenimientu de parques y xardinos, mercáu públicu, panteón municipal, ente otros.
Infraestructura de salú
[editar | editar la fonte]La cabecera municipal cuenta con un CESSA (Centru de Salú con Servicios Ampliaos), allugáu tras de la Central Camionera, qu'en total atiende 12 nucleos básicos, con consultes per día d'hasta 20 pacientes per nucleu. Esiste una alta promoción a la salú. Esiste un hospital de segundu nivel, allugáu nel centru de la ciudá, llamáu, Hospital Rexonal, qu'atiende por vez unes 50 consultes d'urxencies per vez, y cuenta coles especialidaes de Xinecoloxía y Obstetricia, Medicina Interna, Traumatoloxía y Ciruxía Xeneral. En Villa Benito Juárez esiste un CS (Centru de salú)y un hospital de segundu nivel allugáu na Escalera. Esisten amás clíniques del IMSS, ISSTE, y un consultoriu periféricu de PEMEX, (l'hospital de segundu nivel de PEMEX atopar en Ciudá Pemex).
Educación
[editar | editar la fonte]La ciudá cunta con tolos niveles educativos, estremaos en sectores privaos y públicos; preescolar, primaria, secundaria, preparatorias y universidaes. Destacando l'Institutu Teunolóxicu Superior de Macuspana nel que s'imparten carreres como: Ing. en Xestión Empresarial, Ing. n'Industries Alimentarias, Ing. n'Electromecánica, Ing. Mecatrónica, Ing. Industrial, Ing. Civil y Ing. en Sistemes Computacionales.
Comunicaciones
[editar | editar la fonte]- La Ciudá de Macuspana alcontrar a 45 km al este de la ciudá de Villahermosa, al traviés de la carretera federal 186 (Villahermosa-Chetumal), que tamién comunicar col centru del País y la península de Yucatán.
- La Carretera estatal Macuspana - Belén - Ciudad Pemex - Jonuta, comunica a la ciudá coles poblaciones de Villa Benito Juárez, Ciudá Pemex y Jonuta.
A unos cuantos quilómetros de la ciudá, alcuéntrase la Estación Macuspana, que ye pasu obligáu del ferrocarril Coatzacoalcos-Mérida.
A 35 km de Macuspana, alcuéntrase'l Aeropuertu Internacional de Villahermosa.
Referencies
[editar | editar la fonte]- Portal del Gobiernu del Estáu de Tabasco
- Enciclopedia de los Conceyos de Méxicu
.
Ver tamién
[editar | editar la fonte]- Tabasco
- Historia de Tabasco
- Gobernantes de Tabasco
- Himnu de Tabasco
- Conceyos de Tabasco
- Villahermosa
- Turismu en Tabasco