Saltar al conteníu

Llingua mundial

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia

El conceutu llingua mundial utilizar pa definir una llingua falada internacionalmente qu'amás ye aprendida por muncha xente como segunda llingua. Una llingua mundial nun vien carauterizada namái pol númberu de falantes (nativos o secundarios), sinón tamién pola so distribución xeográfica, el so usu n'organizaciones internacionales o'l so usu en rellaciones diplomátiques.[1][2] Con al respective de esto, la mayoría de les llingües del mundu tán apoderaes por llingües d'orixe nacional européu. La razón histórica d'esti fenómenu vien determinada pol periodu de expansionismo européu: imperialismu y colonialismu.

Visión de conxuntu

[editar | editar la fonte]

L'idioma más utilizáu nel mundu ye l'idioma inglés, nel que tienen competencia más de 1 500  millones d'usuarios en tol mundu.[3] , siguíu del idioma español y del idioma francés. La espansión internacional d'árabe tien la so razón histórica nes conquistes islámiques medievales y la posterior arabización d'Oriente Mediu y África del Norte, y tamién esiste como llingua llitúrxica ente les comunidaes musulmanes fuera del mundu árabe. El chinu estándar (mandarín) ye'l reemplazu direutu del chinu clásicu, que foi una llingua franca histórica del alloñáu oriente hasta'l sieglu XX, y anguaño tien la función d'apurrir un llinguaxe común faláu ente falantes de distintos y mutuamente inintelixibles llingües chines, non solo dientro de la mesma China (ente los chinos Han y otros grupos étnicos non rellacionaos), sinón tamién ente ciudadanos viviendo en comunidaes de la diáspora china per tol mundu, amás de ser enseñada como segunda llingua internacional. L'idioma rusu foi utilizáu nel Imperiu rusu y Xunión Soviética, y na actualidá ta n'usu y llargamente reconocíu n'árees d'Europa central y oriental y n'Asia del Norte y Asia Central, que yeren antes parte de la Xunión Soviética, o del antiguu bloque soviéticu, y sigue siendo la llingua franca na Comunidá d'Estaos Independientes. L'idioma alemán sirvió como llingua franca en gran parte d'Europa mientres sieglos, sobremanera pal Sacru Imperiu Romanu y l'Imperiu austrohúngaru. Sigue siendo una importante segunda llingua en gran parte d'Europa central y oriental, y na comunidá científica internacional. Otros idiomes importantes nun s'utilicen llargamente en dellos continentes, pero tuvieron una importancia internacional como la llingua franca utilizada nun históricu imperiu. Estos inclúin el griegu koiné nel mundu helenísticu dempués de les conquistes d'Alexandru Magnu, y nos territorios de la Imperiu bizantín, llatín nel Imperiu romanu y el llinguaxe llitúrxicu estándar pa los fieles católicos en tol mundu, Chinu clásicu n'Asia na China imperial, el idioma persa mientres la dómina antiguo y medieval y mientres l'Imperiu persa, y nel pasáu sirvió como segunda llingua franca del mundu islámicu dempués del árabe;[4] el sánscritu nos periodos antiguo y medieval de dellos estaos n'Asia del Sur, el sureste asiáticu y Asia Central, y al igual que'l llatín foi una importante llingua llitúrxica de la relixones védiques.

Les mayores llingües del Subcontinente indiu tienen unes cantidaes de falantes comparables a delles de les mayores llingües mundiales principales por cuenta de unes cantidaes bien grandes de población viviendo na rexón en llugar d'un usu supra-rexonal d'estos idiomes, anque'l hindustaní (incluyendo tolos dialeutos del hindi y l'urdú) y, en menor midida'l tamil pueden cumplir los criterios en términos d'usu supra-rexonal y la reconocencia internacional.

A manera d'exemplu, la población de fala nativa de bengalí ye muncho más numberosa que los que falen francés como primer llingua, y ye una de les llingües más falaes (quinta[5] o sesta[6]) nel mundu con cerca de 230 millones de falantes, y ye conocida pol so gran riqueza lliteraria. Sicasí, mientres el francés ye faláu intercontinentalmente, reconózse-y un prestíu llingüísticu mayor a nivel internacional y ye usáu en diplomacia y comerciu internacional, según tener una parte importante de falantes como segunda llingua en tol mundu, la gran mayoría de los oradores bengalíes son nativos, con poco o nenguna influencia fora de la so rexón llingüística.

Historia

[editar | editar la fonte]

Les llingües mundiales históriques inclúin el idioma sumeriu, el idioma acadiu, l'antiguu araméu, el griegu koiné, el llatín, el idioma árabe, el sánscritu, el idioma chinu, el idioma español, el idioma francés, el idioma rusu y el idioma inglés.[1]

Les Llingües romániques dan testimoniu de la función del llatín como la llingua franca del Imperiu romanu. El griegu koiné foi l'idioma universal» del periodu helenísticu, pero la so distribución nun se reflexa na distribución del griegu modernu pol impautu llingüísticu de les llingües eslaves, les conquistes musulmanes y la migración turca. La distribución de les llingües túrquiques, de la mesma, son un legáu de la Kaganato turcu.

Al igual que tolos idiomes del mundu vivos deben la so condición al imperialismu, la suxerencia d'un idioma determináu como idioma mundial o «llinguaxe universal tien» fuertes implicaciones polítiques. Poro, el rusu foi declaráu'l llinguaxe mundial del internacionalismu» na lliteratura soviética, que coles mesmes denunció'l francés como'l llinguaxe de los cortesanos de luxu» y l'inglés como «la xíriga de los comerciantes».[7] Un númberu d'idiomes auxiliares internacionales presentáronse como posibles llingües del mundu, el más esitosu d'ellos ye llatín (principalmente pola Xunión Europea, debíu al estatus que tuvo nel otrora Imperiu romanu y por ser una llingua culta neutral natural, esto ye, nun ye artificial d'enclinos puramente esperimentales como'l esperantu, el ido, el interlingua, el volapük, etc.), pero nengunu d'ellos puede invocar hasta esti momentu de forma unánime, la condición d'un llinguaxe mundial. Munchos llinguaxes naturales ufiertáronse como candidatos pa una llingua franca mundial, como'l holandés, l'alemán, l'húngaru, l'italianu y el malayu.[7] [ensin referencies]

Llingües mundiales vives

[editar | editar la fonte]

Delles fontes definen una llingua mundial viva a un idioma que tenga les siguientes carauterístiques:

Les llingües mundiales nel sentíu estrictu son:[1][8][9]

Idioma Falantes nativos[10] Falantes como primer y segunda llingua[10] Falantes como llingua estranxera Total de falantes Países o territorios[10] Distribución Mapes
Inglés 335 M 765 M 750 M[11] 1500 M[11] 118 Anglosfera

Español 406 M 466 M 21 M[12] 560 M[13] 31 Hispanoesfera
Francés 78,5 M 284,9 M[14] 100 M[15] 284,9 M[16] 53 Francofonía

Otres fontes marquen les siguientes llingües como llingües mundiales, ente que les fontes más estrictes numberar como llingües suprarregionales:[2]

Idioma Falantes nativos[10] Total de falantes Distribución Mapa
Mandarín 845 M 1345 M[17] Sinofónía
Indostánicu (hindi, urdú) 325 M 490 M Subcontinente indiu
Árabe 221 M 450 M[ensin referencies] Mundu árabe

Portugués 215 M 220 M[18] Lusofonía
Rusu 144 M 300 M[ensin referencies] Rusofonía
Alemán 100 M 180 M[19] Europa xermanoparlante

Otres llingües suprarregionales

[editar | editar la fonte]

Otres importantes llingües suprarregionales que nun superen dalgunos de los criterios pa ser consideraes llingües mundiales son:

Idioma Falantes nativos[10] Total de falantes Distribución Mapa
Malayu y Indonesiu 60 M 176 M-250 M Insulindia
Llingües iranies 150-200 M 150-200 M Gran Irán
Suaḥili 5-10 M 100 M[20] África oriental
Tamil 68 M 77 M India, Sri Lanka, Singapur
Italianu 60 M 70 M Italia, Suiza
Neerlandés y Afrikaans 28 M 46 M Países Baxos

Bélxica

Surinam Sudáfrica

Dos llingües con más de 100 millones de falantes, el xaponés y el bengalí nun tán na llista. Anque se considera que son unos de los idiomes más importantes a nivel internacional, xunto coles llingües del mundu que coticen en bolsa,[21] nun se consideren llingües mundiales per se - Xapón por casu ye étnica, cultural y lingüísticamente casi homoxéneu, asina'l xaponés nun tien tanta hestoria como llingua franca ente les comunidaes que nun comparten una llingua materna o primer llingua, y les sos comunidaes nel estranxeru tán estrechamente venceyaos col orixe étnicu; el bengalí nun ta tan llargamente enseñáu como llingua estranxera, como'l xaponés, onde l'interés internacional dende la década de 1980 lleváronse a munches universidaes importantes, según una serie de centros d'enseñanza secundaria ya inclusive primaria en tol mundu; y siquier nel presente, estos idiomes exercen una esfera d'influencia regionalmente llindada.[22]

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Fischer Verlag Weltalmanach stichwort_weltsprachen Archiváu 2009-09-04 en Wayback Machine
  2. ↑ 2,0 2,1 Baker & Jones Encyclopedia of bilingualism and bilingual education.
  3. ↑ [1]
  4. ↑ Seyyed Hossein Nasr, Islam: Religion, History, and Civilization, HarperCollins, 2003.
  5. ↑ «Statistical Summaries». Ethnologue. Consultáu'l 3 de marzu de 2007.
  6. ↑ «Languages Spoken by More Than 10 Million People», Languages Spoken by More Than 10 Million People, Microsoft Encarta 2006, http://encarta.msn.com/media_701500404/Languages_Spoken_by_More_Than_10_Million_People.html, consultáu'l 18 de febreru de 2007  Archiváu 2007-03-04 en Wayback Machine
  7. ↑ 7,0 7,1 Pei, p. 105.
  8. ↑ Ulrich Ammon Status and function of languages and language varieties
  9. ↑ Ali Mazrui A world federation of cultures: an African perspective
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 «Ethnologue: Statistical Summaries». Archiváu dende l'orixinal, el 2011-08-07.
  11. ↑ 11,0 11,1 http://www.britishcouncil.org/learning-faq-the-english-language.htm
  12. ↑ Institutu Cervantes (páxina 12)
  13. ↑ krysstal.com, 5th International Congress on Spanish Language (la-moncloa.es),uis.edu, Antonio Molina, direutor of the Institutu Cervantes in 2006 (terranoticias.es,elmundo.es, fundeu.es Archiváu 2010-03-23 en Wayback Machine), Luis María Anson of the Real Academia Española (elcultural.es),International Congress about Spanish, 2008, Mario Melgar of the Méxicu University (lllf.uam.es), Enrique Díaz de Liaño Argüelles, direutor of Celer Solutions multilingual translation network (llingua-comun-de-casi-500-millones-de-persones-y-la llingua oficial-de-21-paisesq.htmlelintercultural.net) ,Feu Rosa - Spanish in Mercosur (congresosdelalengua.es),elpais.com,eumed.net,[2],babel-linguistics.com.
  14. ↑ https://www.ethnologue.com/language/fra
  15. ↑ http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/IMG/pdf/FR_la_promotion_du_francais_dans_púlguelu_cle4136a1.pdf
  16. ↑ https://www.ethnologue.com/language/fra
  17. ↑ China
  18. ↑ «Institutu Internacional da Língua Portuguesa». Archiváu dende l'orixinal, el 2011-06-16.
  19. ↑ National Geographic Collegiate Atlas of the World. Willard, Ohio: R. R. Donnelley & Sons Company. April 2006. pp. 257-299. ISBN Regular:0-7922-3662-9, 978-0-7922-3662-7. Deluxe: 0-7922-7976-X, 978-0-7922-7976-1.
  20. ↑ [3]
  21. ↑ The World's 10 most influential Languages.
  22. ↑ c.f. Pei p. 15.

Bibliografía

[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]



Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Llingua_mundial&oldid=4310566»