Llingües yuki-wappo

De Wikipedia
Llingües yuki-wappo
Distribución xeográfica California
Países  Estaos Xuníos d'América
Falantes Estinguíes
Filiación xenética (?)
Subdivisiones Yuki
WappoIdioma yuki y Idioma wappo
Códigu Glottolog yuki1242
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües yuki-wappo (o yukianas) son una pequeña familia de llingües, anguaño estinguíes de la mariña californiana. La familia constaría de dos llingües remotamente rellacionaes: el yuki y el wappo. La rellación nun se considera dafechu probada y nun ta universalmente aceptada.

Historia[editar | editar la fonte]

Les llingües yuki-wappo podríen contrarse ente les más tempranamente establecíes en California, precediendo inclusive a la irrupción de les llingües hokanas (Goddard 1996: 84). El yuki paez acomuñáu col complexu arqueolóxicu Mendiocino allugada redolada al llagu Clear (3000 BCE), per otra parte los wappo del Valle de Napa paecen acomuñaos col St. Helena Aspect y el Augustine Pattern.

Les estimaciones apunten que les dos llingües pudieron empezar a divergir fai 3000 mil o 4000 mil años. Los falantes de proto-wappo podríen habese separáu de los falantes de proto-yuji por cuenta de la emigración a la rexón de pueblos pomo. Otra posibilidá ye que los yuki y los wappo llegaren al norte de California como comunidaes estremaes que s'asitiaron n'árees distintes, o que los falantes de wappo migraren al sur procedentes d'área orixinaria yuki-wappo hipotéticametne asitiada nos altos del ríu Eel. La migración de los wappo al valle de Alexander mientres el sieglu XIX deber a la guerra colos pomo sureños.

Clasificación[editar | editar la fonte]

Clasificación interna[editar | editar la fonte]

Les familia tien dos miembros documentaos:

1. Yuki
2. Wappo

El yuki amás tenía tres dialeuto: Yuki, Yuki costeño y Huchnom. El wappo tenía cuatro dialeuto nel valle de Napa, con un quintu dialeutu falada nun enclave sobre'l llagu Clear.

El wappo y el yuki son abondo distintos gramaticalmente y léxicamente (Goddard 1996: 83), lo que condució a munchos discutiniu sobre'l so hipotéticu parentescu. Amás, los wappo y los yuki difieren enforma tanto cultural como físicamente (Goddard 1996: 83).

L'hipotéticu parentescu del yuki y el wappo foi refugáu por Jessw Sawyer quien cree que les paecencies son esplicables por préstamu llingüísticu y traces compartíes d'área llingüística. Sicasí, William Elmendorf presentó evidencia razonable en favor del parentescu. sicasí, Campbell (1997) considera que la evidencia de Elmendorf nun ye concluyente. Mithun (1999) considera que'l parentescu ente dambos sigue siendo una cuestión abierta.

Rellaciones con otres llingües[editar | editar la fonte]

A parte del discutiniu sobre'l parentescu internu, propunxéronse otres rellaciones con otres llingües de California:

Hasta la fecha nenguna d'eses conexones probóse a prestu.

Ver tamién[editar | editar la fonte]

Bibliografía[editar | editar la fonte]

  • Campbell, Lyle. (1997). American Indian languages: The historical linguistics of Native America. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-509427-1.
  • Goddard, Ives (Ed.). (1996). Languages. Handbook of North American Indians (W. C. Sturtevant, Xeneral Ed.) (Vol. 17). Washington, D. C.: Smithsonian Institution. ISBN 0-16-048774-9.
  • Heizer, Robert F. (Ed.). (1978). California. Handbook of North American Indians (W. C. Sturtevant, Xeneral Ed.) (Vol. 8). Washington, D. C.: Smithsonian Institution.
  • Mithun, Marianne. (1999). The languages of Native North America. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-23228-7 (hbk); ISBN 0-521-29875-X.


Referencies[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]