Llingües uraloyucaguires

Llingües uraloyucaguires
Distribución xeográfica	Norte d'Eurasia
Falantes	25 millones
Filiación xenética	Indourálico (?); Euroasiático (?)
Subdivisiones	Urálicu; Yucaguir
	Ver tamién; Idioma - Families - Clasificación de llingües
	[editar datos en Wikidata]

Les llingües uraloyucaguiras o urálicu-yukaguir ye una familia de llingües propuesta p'arrexuntar a les llingües uráliques coles llingües yucaguiras. Foi propuesta primeramente por Holger Pedersen en 1931^[1] y sofitada por Collinder (1940), Ruhlen (1987), Greenberg (2000), Bomhard (2008) y Napolskikh; sicasí, otros llingüistes creen que les semeyances pueden ser productu del contautu nel pasáu.

Evidencia[editar | editar la fonte]

El llingüista suecu Björn Collinder inspirar na so investigación nun artículu de 1907 de Heikki Paasonen sobre semeyances ente les llingües uráliques y yucaguiras. Collinder sostién que les semeyances ente estos grupos son numberoses y básense nel sistema de casos, imperativu de los verbos, verbos auxiliares negativos, derivación de verbos, tarmos pronominales y mediu centenar de pallabres similares.^[2]

Pa Pedersen, la semeyanza nos verbos auxiliares negativos ye una prueba decisiva de la esistencia del proto-uraloyucaguiro, porque les formaciones morfolóxiques raramente tómense emprestaes; y estes nun s'atopen, por casu, nes llingües indoeuropees.

Collinder postula tamién una proximidá coles llingües indoeuropees (macrofamilia indourálica), cuntando que les semeyances qu'él atribúi al urálicu y yukaguir, pero non a indoeuropees, como les terminaciones imperatives, amuesen un parentescu más cercanu ente urálicu y yukaguir qu'ente urálicu ya indoeuropéu.

Comparando los pronomes principales d'estes familiesː

Pronome	Yucaguiro	Urálicu	Indoeuropéu
'yo, me' (primer persona singular)	met	*mun, *mina ¹	*egom (nominativu) *mene (xenitivu) ²
'tu, te' (segunda persona singular)	tet	*tun, *tina ¹	*el to (nominativu) ³ *tewe (xenitivu)
'esto', 'eso' (pronome demostrativu)	tiŋ (norte), el toŋ (sur) 'esto' taŋ 'eso'	tä 'esto' ⁴ to 'eso' ⁵	*to- 'esto, eso'
'quién?, qué?' (pronome interrogativu)	kin 'quién?' (sur)	ki ~ ke ~ ku⁶ ~ ko 'quién?, qué?' *ken 'quién?'	*kʷi- ~ *kʷy- ~ *kʷo- 'quién?, qué?' *kʷi/y/o- + *-ne 'quién?, qué?' ⁷

Crítica[editar | editar la fonte]

Les rellaciones reales d'estos idiomes entá nun s'analizaron en detalle. Häkkinen (2012) refuga un venceyu xenéticu ente urálicu y yukaguir, argumentando que los sistemes gramaticales amuesen bien poques semeyances convincentes, especialmente la morfoloxía, y propón sicasí que munchos cognados aparentes son realmente tomaos d'una etapa temprana (3000 AC) na rexón de Siberia.^[3]

Referencies[editar | editar la fonte]

↑ Pedersen, Holger. 1931. Linguistic Science in the Nineteenth Century: Methods and Results, translated from the Danish by John Webster Spargo. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
↑ Collinder, Björn. 1965. An Introduction to the Uralic Languages. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
↑ Häkkinen, Jaakko. 2012. "Early contacts between Uralic and Yukaghir". Suomalais-Ugrilaisen Seuran Toimituksia − Mémoires de la Société Finno-Ougrienne 264, pp. 91–101. Helsinki: Suomalais-Ugrilainen Seura.

[1] Pedersen, Holger. 1931. Linguistic Science in the Nineteenth Century: Methods and Results, translated from the Danish by John Webster Spargo. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.

[2] Collinder, Björn. 1965. An Introduction to the Uralic Languages. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.

[3] Häkkinen, Jaakko. 2012. "Early contacts between Uralic and Yukaghir". Suomalais-Ugrilaisen Seuran Toimituksia − Mémoires de la Société Finno-Ougrienne 264, pp. 91–101. Helsinki: Suomalais-Ugrilainen Seura.

[1]

[2]

[3]