Llingües paleosiberianes
Llingües paleosiberianes | ||
|---|---|---|
| Distribución xeográfica | Estremu oriental de Siberia | |
| Países |
 Rusia | |
| Falantes | 25 mil | |
| Subdivisiones |
Grupu yukaghiro chucoto-camchatco Nivkh | |
| Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Paleosiberiano o paleoasiático (del griegu palaios que significa «antiguu») ye un términu usáu en llingüística pa nomar un conxuntu desemeyáu de diverses pequeñes families y llingües aisllaes falaes en rexones remotes de Siberia. Lo únicu que tienen estes llingües de mancomún ye'l camientu de que antedatan a otres llingües dominantes na zona, sobremanera les llingües tungús y les túrquiques; que de la mesma fueron movíes pol idioma rusu.
Trés llingües aisllaes o pequeñes families de llingües, ensin rellación llingüística ente elles, formen el grupu de les llingües paleosiberianas:
- Les llingües chucoto-camchatcas, qu'inclúin al chucoto o chukchi y el so pariente próximu'l coriaco o koryak. Créese que'l kamchadal ye pariente llonxanu. Chukchi y koryak espolleten nel estremu oriental de Siberia. Kamchadal o itelmeno ye faláu por menos de cien de persones na península de Kamchatka.
- Les llingües yucaguiras, de les cualos caltiénense dos llingües, l'odul nos cursos baxos del ríu Kolyma y el indigirka y el chuvantsy, más escontra l'interior y l'este, probablemente estinguíu. Dellos llingüistes consideren que'l yucaguiro ta emparentáu coles llingües uráliques.
- El nivkh o gilyak falar na cuenca baxa del Amur y na metá norte de la isla de Sakhalin. Tien una lliteratura moderna recién. Los nivkh tuvieron una hestoria aturbolinada mientres el sieglu XX.
Dacuando añader a estes llingües l'ainu, a pesar de que, puramente falando, nun ye una llingua de Siberia. Sobrevive a dures penes nel sur de Sajalin, onde antaño foi la llingua principal. Tamién se faló nes islles Kuriles y en Hokkaidō onde s'alicó l'interés pola llingua nos últimos años. Hubo intentos de rellacionala coles superfamilia indopacífica y col kalto.
El ket o queto, última llingua viva de les llingües yeniseianas y falada nel cursu mediu del ríu Yenisei, considerábase enantes como una llingua aisllada, sicasí, pue tar rellacionada coles llingües na-dené, falaes n'América del Norte, no que constituyiría la única filiación llingüística ente llingües natives del Vieyu y Nuevu Mundu y xuntes arían la posible familia de les Llingües dené-yeniseicas. Esta idea remontar al trabayu d'Alfredo Trombetti, el primeru en proponer, en 1923, una rellación ente les llingües na-dene y les llingües del Yenisei.[1] Michael Fortescue documentó les rellaciones ente l'idioma ket y les llingües Na-dené.[2] Merritt Ruhlen en 1998 tamién sostuvo argumentos en favor de la hipótesis dené-yeniseica.[3] En marzu de 2008, el profesor Edward Vajda de la Western Washington University publicó un trabayu que resumía diez años d'investigación basada na morfoloxía verbal y na reconstrucción de delles protollingues, onde s'amosaba evidencia de que les llingües na-dené tán rellacionaes coles llingües yeniseicas de Siberia (Vajda 2008). Esti trabayu foi favorablemente consideráu por dellos especialistes,[4][5] pero tamién recibió crítiques como la de Lyle Campbell, que considera insuficiente entá la evidencia presentada por Vajda.
Pero'l conxuntu de llingües descritu nel presente artículu, les paleosiberianas, aguantar a una clasificación llingüística obvia, tantu con otres families de llingües como ente sigo.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Trombetti, Alfredo (1923) Elementi di glottologia: 486, 511. Bologna: Nicola Zanichelli.
- ↑ Fortescue, Michael D. (1998) Language relations across Bering Strait ISBN 0-304-70330-3
- ↑ Ruhlen, Merritt 1998, The origin of the Na-Dene
- ↑ Dene-Yeniseic Symposium
- ↑ «Language Log » The languages of the Caucasus».
