Saltar al conteníu

Llingües etiópiques

De Wikipedia
Llingües etiópiques
Distribución xeográfica Cuernu d'África
Países Bandera d'Etiopía Etiopía
Bandera d'Eritrea Eritrea
Bandera de Sudán Sudán
Filiación xenética

Afroasiáticu (AA)
  AA septentrional
    Semíticu
      Semíticu merid.

        L. etiópiques
Códigu Glottolog ethi1244
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües etiópiques (tamién llamáu afrosemítico[1][2]) son un grupu de llingües semítiques que xunto col antiguu sudarábigo formen una caña de les llingües semítiques meridionales. Les etiópiques falar n'Etiopía y Eritrea, y una d'eses llingües tamién se fala en Sudán.

Clasificación

[editar | editar la fonte]

La división propuesta ente etiópicu septentrional y etiópicu meridional foi aceptada mientres enforma tiempu (Cohen 1931, Hetzron 1972), sicasí apocayá Voigt punxo en dulda esta división bipartita.[3] La clasificación tradicional qu'estrema ente una caña septentrional y una caña meridional ye la siguiente:

  • Etiópicu meridional
    • Tresversal
      • Amháricu–Argobba
        • Amháricu – llingua nacional d'Etiopía ****

Argobba

El semíticu ye la única caña del afroasiáticu que tien un importante espardimientu fora d'África. Un estudiu recién de Kitchen et al propunxo a partir de téuniques de cómputu filoxenéticu basaes n'estadística bayesiana que les "llingües etiosemíticas contemporánees d'África amuesen que fueron introducíos d'una sola vegada a partir d'una variedá del sureste de Arabia hai unos 2800 años", y que tres esa rápida introducción l'etiópicu sufrió una "diversificación rápida" n'Etiopía y Eritrea.[4]

Descripción llingüística

[editar | editar la fonte]

Comparanza léxica

[editar | editar la fonte]

Los numberales en distintes llingües semítiques etiópiques septentrionales son:[5]

GLOSA Septentrional PROTO-ETIÓPICU
Ge'ez Tigré Trigriña Dahalik PROTO-ETIÓPICU
SEPTENTRIONAL
'1' aħədu (m.)
aħati (f.)
worot (m.)
ħatːy (f.)
ħadə (m.)
ħantit (f.)
ħente *ħad- *ħad-
'2' kɨlʔetu (m.)
kɨlʔeti (f.)
kɨlʔot (m.)
kɨlʔy (f.)
kɨltə kile *kɨlʔ- *kɨlʔ-
'3' śələstu (m.)
śələs (f.)
sələs sələstə sales *śnales *śnales
'4' ʔarbaʕel to (m.)
ʔarbaʕ (f.)
ʔarbaʕ ʔarbaʕastə arbaʕ *ʔarbaʕ *ʔarbaʕ
'5' ḫəmɨstu (m.)
ḫəms (f.)
ħamɨs ħamuʃtə ħamus *ḫamus *ḫams-
'6' sɨdɨstu (m.)
sɨssu (f.)
sɨs ʃudɨʃtə el soʔus *sidis *sidsis-
'7' səbʕəel to (m.)
səbʕo (f.)
sabuʕ ʃəwʕatə
ʃabʕatə
sabiʕ *sabʕ- *sabʕa
'8' səməntu (m.)
səmani (f.)
samān səmantə saman *samān- *samān
'9' tɨsʕəel to (m.)
tɨsʕə (f.)
sɨʕ tɨʃʕatə tiseʕ *tisʕ- *tisʕ-
'10' ʕəśɨrtu (m.)
ʕəśru (f.)
ʕasɨr ʕasərtə ʕaser *ʕaśdir dir

Pa les llingües semítiques etiópiques meridionales tiense:

GLOSA Meridional esterior Meridional tresversal PROTO-ETIÓPICU
MERIDIONAL
Kistane
(Soddo)
Chana Inor Mesqan Amháricu Argobba Harari Silt'y Zay
'1' att at āt āt and hand (m.)
handit (f.)
aħad hadd had *had-
'2' kitt xʷet wəʔet xʷet hulett ket koʔot hōʃt hōyt *kiɫʔet
'3' sost sost soʔost sost sost sost ʃiʔiʃti ʃēʃt ʃyʃt *soʔost
'4' arətt arβət arβʔət arbət aratt arbit ħarat arāt ʔarətt *(ʔ)arβʔət
'5' ammɨst amɨst amʔɨst ammɨst ammist amməst ħammisti ammɨst hamməst *ħamməst
'6' sɨddɨst sɨdɨst sɨdɨst sɨddɨst siddist səddəst siddisti sɨddɨst səddəst *sɨddɨst
'7' səbatt səβat saβʔat səbət sebat saʔint saːtti saʔabt sāβət *saβʔat
'8' sɨmmɨnt sɨmʷʉt sũːt sɨmmut simmint səmmənt el soːt sɨmmut summut *səmmənt
'9' zəṭəɲ ʒəṭə ʒĩʔə̃ ʒəṭə zeṭyɲ ʒʌhṭʷʌɲ ziħṭaɲ ziṭṭəɲːə zeṭṭyɲ *ziħṭəɲ
'10' assɨr asɨr asɨr assər assir assər assir assɨr ʔassər *(ʔ)assɨr

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. http://www.jstor.org/stable/1514983
  2. «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-04.
  3. «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2014-01-10.
  4. [1] Bayesian phylogenetic analysis of Semitic languages identifies an Early Bronze Age origin of Semitic in the Near East.
  5. Ethiopic Numerals (E. Chan)

Bibliografía

[editar | editar la fonte]
  • Cohen, Marcel. 1931. Études d'éthiopien méridional. Paris.
  • Hetzron, Robert. 1972. Ethiopian Semitic: studies in classification. Manchester: Manchester University Press.