Llingües esquimales

De Wikipedia
Llingües esquimales
Picto infobox comicballoon.png
Distribución xeográfica Árticu d'América del Norte
Países Flag of Russia.svg Rusia
Flag of Alaska.svg Alaska
Flag of Canada.svg Canadá
Bandera de Groenlandia Groenlandia
Falantes ~97.000 (2009)
Filiación xenética

Esquimo-aleutianu

  L. Yupik-Inuit
Subdivisiones Llingües inuit
Llingües yupik
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües esquimales o llingües inuit-yupik constitúin la caña demográficamente más numberosa y qu'ocupa un territoriu más estensu de les llingües esquimo-aleutianes.

Clasificación[editar | editar la fonte]

Les llingües esquimales nel so conxuntu tán rellacionaes col idioma aleutianu y col idioma sirenik (que dalgunos consideren una llingua esquimal diverxente y otros otra caña de la familia esquimo-aleutiana). Tocantes a la diversificación interna de les llingües esquimales, estes clasifíquense usualmente como:

Descripción llingüística[editar | editar la fonte]

El proto-esquimal hai ye l'antecesor de les llingües esquimales modernes. El sistema del proto-esquimal foi oxetu de diverses resconstrucciones hipotétiques, una recién ye la de Fortescue (1994).

Comparanza léxica[editar | editar la fonte]

Los numberales reconstruyíos pa llingües esquimales son:[9]

GLOSA Esquima inuit Esquima yupik PROTO-
ESKIMO
Qawiaraq Iñupiaq Inuktitut PROTO-
INUIT
Alutiiq Yupik
central
Chaplino Naukanski PROTO-
YUPIK
'1' atausiq atausiq ataaseq *atausiq allriluq atautʃiq a'taːsiq arreyaːsiq *atauSiq *arreya(ʀ)uciq
'2' malguk malʁuk marluk *malʁuk malʔuk malʀuk 'maːlʁuk maːlʁuk *maːlʀuk *maːlʀuk
'3' piŋasut piŋasut piŋasut *piŋasut piŋajun piŋayun pi'ŋayut piŋayut *piŋayut *piŋayut
'4' sisamat sisamat sisamat *sisamat staːman tʃətaman əs'tamat sitamat *Sitamat *citamat
'5' tallimat tallimat tallimat *tallimat taɬiman taɬiman ta'ɬimat taɬimat *taɬimat *taLimat
'6' itchaksraq iččakřaq arfinillit *arvinllit aʁwilɡən aʀvinləɣən aʁ'vinlək aʁvinlək/
arreyaːtorcaɣləɡən
*aʀvinləɣən *aʀvinələɣ
'7' tallimat
malguk
tallimat
malʁuk
arfineq
marluk
*5+2 maɬʀoːɡin malʀunləɣən maːʁr̥aʁ'vinlək maːlʁoɡnəŋ
aʁvinlək
*5+2 *5+2
'8' tallimat
piŋasut
tallimat
piŋasut
arfineq
piŋasut
*5+3 iŋlulɡən piŋajunləɣən pi'ŋayunəŋ
iŋ'lulək
piŋayunəŋ
aʁvinlək
*5+3 *5+3
'9' quliŋugu-
tail̩aq
quliŋŋ̩oʁo-
tailʲaq
arfineq sisamat
/ quliŋiluat
*10-1 qulŋujan qulŋunʀi-
alifazːn
əs'tama'nəŋ
iŋ'lulək
qulŋoʁi-
tilŋuq
*10-1 *10-1
'10' qulit qulit qulit *qulit qulən qula /qulən 'qula qule *qula *qul-

Referencies[editar | editar la fonte]

Bibliografía[editar | editar la fonte]

Fortescue, Michael, Steven Jacobson, and Lawrence Kaplan. 1994. Comparative Eskimo Dictionary with Aleut Cognates. Alaska Native Language Center.