Llingües chumash

De Wikipedia
Llingües chumash
Distribución xeográfica América del Norte
Países  Estaos Xuníos d'América
 Méxicu
Falantes estinguíu
Filiación xenética Hokano (?)
Códigu Glottolog chum1262
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües chumash ye una familia llingües que fueron falaes nel sur de la mariña de California (dende San Luis Obispo hasta Malibú), nes rexones vecines (Valle de San Joaquín) y en tres islles cercanes (San Miguel, Santa Rosa y Santa Cruz).

Esta familia ta anguaño estinguida. El postreru falante d'una llingua chusmash foi Mary Yee, quien morrió en 1965 y falaba barbareño.

Clasificación[editar | editar la fonte]

Clasificación interna[editar | editar la fonte]

Esta familia consta de 6 llingües:

I. Chumash del norte : 1. Obispeño (†) II. Chumash del sur

a. Chumash insular
2. Isleño (†)
b. Chumash central
3. Purisimeño (†)
4. Ineseño (†)
5. Barbareño (†)
6. Ventureño (†)

Rellaciones con otres llingües[editar | editar la fonte]

Roland Dixon y Alfred L. Kroeber suxurieron que les llingües Chumash podíen tar rellacionaes col cercanu Salina, llamando a esta unidá filoxenética propuesta como iskomano.[1] Edward Sapir consideró razonable dichu parentescu ya incluyó el isckomano na so clasificación de les llingües hokanas.[2] Más apocayá que'l Salina y les llingües Chumash nun comparten léxicu más allá de dellos préstamos, que les llingües Chumash probablemente tomaron del Salina.[3] como resultancia, la inclusón del Chumash nel grupu hokano agora considérase menor probable per parte de los especialistes, y el consensu más estendíu ye que'l Chumash ye una pequeña familia aisllada.[4]

Descripción llingüística[editar | editar la fonte]

Fonoloxía[editar | editar la fonte]

Les llingües chumash son conocíes pola so harmonía consonántica (harmonía de sibilantes regresiva).

Comparanza léxica[editar | editar la fonte]

Los numberales en distintes llingües chumash son:[5]

GLOSA Obispeño Santa Cruz Barbareño PROTO-
CHUMASH
'1' tsuxumu ismala paka *
'2' ecin isxum ickomo *
'3' mica masex masex *
'4' paksi ckumu ckumu *
'5' tiyewi sit-isma yit-paka *
'6' ksua-sya sit-isxum yit-ckomo *
'7' kcua-mice sit-masex yit-masex *
'8' ckomo malawa malawa *
'9' cumo-tcimaxe spa tspa *
'10' tuyimili ka-ckumu kel-ckomo *

Referencies[editar | editar la fonte]

Bibliografía[editar | editar la fonte]

  • Applegate, Richard. (1972). Ineseño Chumash Grammar. (Doctoral dissertation, University of California, Berkeley).
  • Campbell, Lyle. (1997). American Indian languages: The historical linguistics of Native America. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-509427-1.
  • Dixon, Roland R.; & Kroeber, Alfred L. (1913). New Linguistic Families in California. American Anthropologist 15:647-655.
  • Goddard, Ives (Ed.). (1996). Languages. Handbook of North American Indians (W. C. Sturtevant, Xeneral Ed.) (Vol. 17). Washington, D. C.: Smithsonian Institution. ISBN 0-16-048774-9.
  • Klar, Kathryn. (1977). Topics in historical Chumash grammar. (Doctoral dissertation, University of California, Berkeley).
  • Mithun, Marianne. (1999). The languages of Native North America. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-23228-7 (hbk); ISBN 0-521-29875-X.
  • Grant, Campbell. (1978). Chumash:Introduction. In California Handbook of North American Indians (William C. Sturtevant, Xeneral Ed.) Vol. 8 (Robert F. Heizer, Volume Ed.). Washington, D. C.: Smithsonian Institution.
  • Sapir, Edward. (1917). The Position of Yana in the Hokan Stock. University of California Publications in American Archaeology and ethnology 13:1–34. Berkeley: University of California.
  • Wash, Suzanne. (1995). Productive Reduplication in Barbareño Chumash. (Master's thesis, University of California, Santa Barbara; 210 + x pp.)
  • Wash, Suzanne. (2001). Alverbial Clauses in Barbareño Chumash Narrative Discourse. (Doctoral dissertation, University of California, Santa Barbara; 569 + xxii pp.)