Llingües bantús nororientales de la mariña

De Wikipedia
Llingües bantús nororientales de la mariña
Distribución xeográfica África Oriental
Países Bandera de Kenya Kenia
 Tanzania
Filiación xenética

Níxer-Congu
  Volta-Congu
    Benue-Kwa
      Benue-Congu
        Bantoide
          Bantú
            Bantú NE

              Bantú NE de la Mariña
Códigu Glottolog nort3209
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües bantús nororientales de la Mariña son llingües bantús falaes a lo llargo de la mariña de Tanzania y Kenia ya inclúi llingües del interior de Tanzania falaes dende la mariña hasta l'área de Dodoma[1] Na clasificación xeográfica de Guthrie, estes llingües clasificáronse dientro de los grupos G y Y.

Llingües del grupu[editar | editar la fonte]

Les llingües o complexos dialeutales bantús nororientales de la mariña son:

Les llingües ruvu tienen una similaridad léxica de 60–70%.

El Mbugu (Ma'a) ye una llingua mista con base léxica fundamentalmente d'orixe Pare-Taveta.

Comparanza léxica[editar | editar la fonte]

Los numberales en distintes llingües bantús nororientales de la mariña de los grupos Pare y Seuta son:[2]

GLOSA Pare Seuta PROTO-
SEUTA
Asu Bondei Mushungulu Ngulu Shambala Zigula
'1' mwe mweŋa mósi yumweŋga bosi imwe *mwe
'2' mbiri mbii káidi -idi kaili -idi *-bidi
'3' ndatu ndatu katátu -tatu katatu -tatu *-tatu
'4' n̩ne ń̩nɛ kán̩ne -ne kaa̩ne -ne *-ne
'5' kathano ʃáno ʃáno -ʃano kaʃanu -ʃanu *-ʃanu
'6' mtandatu (síta) tanɖátu (sita) mtandatu -tandatu *-tanɖatu
'7' mfungate (sába) fuŋgáte (saba) mfungate -fungate *-fuŋgate
'8' mnane nánɛ m̩nâne nane mnaane -mnane *mnaːne
'9' kenda kenda tʃênɖa (tisa) keenda -tʃenda *ke(ː)nda
'10' ikumi kúmi kúmi kum kumi mloŋgo *kumi

Les formes ente paréntesis son numberales árabes que pasaron a estes llingües al traviés del suaḥili que ye una llingua bien influyida pol árabe. Pal grupu Ruvu los numberales son:

GLOSA Ruvu PROTO-
RUVU
Gogo Kagulu Kutu Kwere Luguru Zaramo
'1' monga -mwedu -imwe -imwe yumwe -imwe *-mwe
'2' nyejete -ili -bili -mbili weli -bili *-bili
'3' idatu -datu -datu -natu wadatu -datu *-datu
'4' inne -ne -ne -nne wane -ne *-nne
'5' ihano -ʃanu -tano -tano watano -tano *-tano
'6' mtandatu mtandatu (sita) (sita) (sita) (sita) *-tandatu
'7' mpunghati mfuŋgate (saba) (saba) (saba) (saba) *-fuŋgate
'8' mnana mnana name nane wanane -nane *-nanɛ
'9' ichenda ikenda (tisa) (tisa) (tisa) kenda *-kenda
'10' ikumi ikumi kumi kumi kumi kumi /
loŋo
*(i-)kumi

Pal grupu sabaki los numberales son:

GLOSA Sabaki PROTO-
SABAKI
Chimiini Comoranu Makwe Mwani Ngazidja Shangaji Suaḥili
'1' 'mɔ́ji /
'múːsi
moʒa -móːʤa mʼmoʤa monʦi -móːte /
(wahíːti)
mɔ́ʤa *moʤa
'2' m'bɪɹi mbili -wíːli mbire mɓili -wíːri /
(tʰenéːne)
mbíli *m-biri
'3' n̥tʰa'ratʰru ʈatu -táːel to natu ɳɖaru -ʈáːʈʰo /
(taláːtha)
tátu *n-taːel to
'4' 'n̥ɛ́ n̩ne -ǹ̩ńy nʼné nne -ne /
(áːruba)
ń̩nɛ *n-ne
'5' 'n̥tʰaːnɔ ʦanu -táːnu nʼtano nʦanu -tʰáːnon
/ (háːmsa)
tánu *tʰáːnon
'6' ('sítʰa) (sita) (síːta) (sita) ɳɖadʲaru (síːtʰa) (síta)
'7' ('sábːa) (saba) (sáːba) (saba) mfukare (sabáː) (sába)
'8' 'náːnɛ nane -náːne nane nane -náːne /
(tʰamáːníya)
nánɛ *naːnɛ
'9' 'kɛ́ːndɹa ʃenɗa (tíːsa) kʰɛ́nta ʃenɗa (tíːsíya) (tísa) *ke(ː)nɗa
'10' ʔi'kʰʊ́el mio kumi kúːel mio kume kume kʰúːel mio /
(ańʃára)
kúmi *kumi

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. Derek Nurse & Thomas Spear, 1985, The Swahili
  2. Bantu Numerals (E. Chan)