Liu Bang
Liu Bang | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
206 edC - 28 febreru 202 edC
28 febreru 202 edC - 1r xunu 195 edC ← Emperor Yi of Chu (es)  - Hui Di (es) →
28 febreru 202 edC - 1r xunu 195 edC ← Xiang Yu (es) - Hui Di (es) → | |||||||
| Vida | |||||||
| Nacimientu |
Feng (Shaanxi) (es) , 256 de edC | ||||||
| Nacionalidá |
Dinastía Qin Dinastía Han Occidental [1] | ||||||
| Muerte |
Chang'an (es) , (60/61 años) | ||||||
| Familia | |||||||
| Padre | Liu Tuan | ||||||
| Madre | Liu Ao | ||||||
| Casáu con |
Empress Lü Zhi (es) [1] Empress Dowager Bo (es) Concubine Qi (es) Zhao Ji | ||||||
| Fíos/es | |||||||
| Hermanos/es | |||||||
| Pueblu |
House of Liu (en) | ||||||
| Estudios | |||||||
| Llingües falaes |
chino antiguo (es) | ||||||
| Oficiu | gobernante | ||||||
| Creencies | |||||||
| Relixón | Taoísmu | ||||||
 | |||||||
Liu Bang (256 e. C.[nota 1] o 247 e. C.[nota 2] - 1 de xunu de 195 e. C.) foi'l primer emperador de la dinastía Han, que gobernó China a partir del 202 e. C. Liu foi unu de los dos únicos fundadores de dinastíes imperiales chines que tenía oríxenes llabradores (l'otru foi'l fundador de la dinastía Ming, Zhu Yuanzhang), y encabezó les revueltes populares contra la dinastía Qin, la primer dinastía imperial china, qu'unificara los estaos chinos primitivos sol primer emperador Qin Shi Huang.
Nome[editar | editar la fonte]
Liu Bang (chinu tradicional: 劉邦, chinu simplificáu: 刘邦, pinyin: Liú Bāng) yera'l so nome propiu orixinal. Antes de ser emperador, conocióse-y tamién como Duque de Pei (Pei Gong, 沛公), pol so llugar de nacencia, y tuvo tamién el títulu de Príncipe d'Han, que-y fuera dau por Xiang Yu, el gran príncipe de Chu Occidental, mientres la crisis que bastió'l final de la dinastía Qin. Precisamente como Príncipe d'Han llogró ser nomáu emperador de la nueva dinastía, a la que dio'l nome de "Han".
Como emperador, conocióse-y primero como Tàizǔ (太祖), nome habitual de los emperadores fundadores. Darréu, conoceríase-y como emperador Gāozǔ 高祖 y póstumamente como Gāodì (高帝, "emperador Gao"). Anguaño, en chinu conózse-y como Han Gaozu ("Gaozu d'Han") o Han Gaodi ("Emperador Gao d'Han"). A diferencia de lo qu'asocede con otros emperadores chinos, ye tamién bien frecuente l'usu del so nome propiu orixinal "Liu Bang".
Infancia y mocedá[editar | editar la fonte]
Liu Bang nació d'una familia llabradora en Pei (actual distritu de Pei na provincia de Jiangsu). El mozu Liu Bang ayudaba a la so familia nes actividaes agrícoles pero llueu dexaría la so actividá nel senu familiar pa xunise a patrullar de seguridá pública del so distritu. Nel so llabor como patrulleru asocedería un incidente que marcaría'l so futuru: siendo responsable del tresporte d'un grupu de recluyíos al monte Li, na actual provincia de Shaanxi, dellos de los recluyíos consiguieron escapar mientres el trayeutu. Tarreciendo'l castigu que podría sufrir por cuenta de la fuxida de los fuxitivos, Liu Bang lliberó a los presos restantes y fuxó, convitiéndose en cabezaleru d'un grupu de bandoleros. Nuna de les sos incursiones, impresionó poles sos dotes de mandu a un maxistráu de cpdistrito, qu'aceptó vence-y a la so fía Lǚ Zhì (呂雉) en matrimoniu.
La insurrección contra la dinastía Qin[editar | editar la fonte]
En 209 e. C. Chen Sheng empecipió una sulevación contra la dinastía Qin y asumió'l títulu de "rei del gran Chu". Pei taba nel territoriu de Chu. Nel momentu que Liu Bang lliberó a los presos qu'escoltaba escontra'l monte Li, convirtiéndose'l mesmu en fuxitivu, Xiao He exercía les funciones de secretariu del maxistráu de distritu de Pei.
Cuando Chen Sheng empezó la so rebelión, el maxistráu de distritu sopesó xunise a la insurrección, y siguiendo los encamientos de Xiao y de Cao Can (曹參) (daquella un funcionariu de les fuercies del orde del distritu), fixo unviar a Fan Ceng (樊噌), cuñáu de Liu Bang, pa convidar formalmente a Liu y al so grupu de bandoleros a qu'allegaren al distritu de Pei pa sumase a la rebelión. Fan Ceng llevó'l so mensaxe a Liu, quien aportó a treslladase a Pei, pero mientres el viaxe a Pei, el maxistráu camudó d'opinión y cerró les puertes de la ciudá. Tarreciendo que Xiao y Cao caltuvieren el so compromisu cola rebelión y abrieren les puertes a los homes de Liu Bang, el maxistráu ordenó executalos. Sicasí, Fan Ceng y Cao Can llograron fuxir, xuniéndose al grupu de Liu Bang, qu'abarganó la ciudá. Presumiblemente por idea de Xiao He, y al traviés de mensaxes llanzaos con fleches al interior de la ciudá cercada, el grupu rebalbu encamentó a los vieyos de la ciudá a desobedecer al maxistráu y aceptar la rindición de la ciudá. Estos aceptaron, asesinando al maxistráu y abriendo les puertes de la ciudá a los homes de Liu Bang, concediendo a este'l títulu de "Duque de Pei".
Liu Bang, sumándose asina a la rebelión contra la dinastía Qin, poner a les órdenes de Xiang Liang (項梁) y, dempués de qu'ésti fuera asesináu, pasó al serviciu d'El mio Xin (羋心), el príncipe Huai de Chu, que yera'l líder nominal de la coalición de los estaos rebalbos. El mio Xin concedió a Liu la distinción de "Marqués de Wu'an". Foi naquella dómina cuando Liu trabó contautu con Zhang Liang (張良), qu'acabaría siendo unos de los sos principales collaboradores y estrategues.
El mio Xin fixo la promesa de qu'a aquél qu'ocupara primero la rexón de Guanzhong, la llanura del Shaanxi central, la tierra orixinal de los Qin, concederíase-y Guanzhong como reinu personal. Él mesmu encamentó a Liu Bang esta misión, en parte porque envaloraba a Liu como home rectu y bondosu, a diferencia de Xiang Yu, al que vía como cruel ya impetuosu. Mientres Xiang Yu taba somorguiáu na batalla col principal contingente del exércitu Qin, Liu consiguió invadir Guanzhong con relativa facilidá.
N'avientu de 207 e. C., l'últimu gobernador Qin Ziying (子嬰) rindir a Liu Bang y el so exércitu rebalbu, y en 206 e. C., Liu entró na capital de Qin Xianyang. Sicasí, Xiang Yu yera entá consideráu como l'home fuerte de la rebelión y Liu Bang viose obligáu a dexar el control sobre Xianyang a Xiang Yu. Este llegaría inclusive a considerar la posibilidá de faer matar a Liu nuna cena que sería más palantre conocida como'l llacuada de la puerta de Hong, anque finalmente tornó llevar a cabu'l plan d'asesinatu.
La guerra ente Chu y Han[editar | editar la fonte]
Al ver la totalidá del antiguu imperiu de Qin sol so control, Xiang Yu entamó la reorganización alministrativa de los territorios sol so poder. Nesta reorganización incluyéronse tamién les zones entá non conquistaes de Qin y los estaos rebalbos, quedando'l territoriu estremáu en 19 principaos so l'autoridá, real o reivindicada, del poder central.
Xiang Yu nun respetó la promesa de La mio Xin, príncipe Huai de Chu, que sería asesináu por órdenes del propiu Xiang. Otra manera, dio Guanzhong a los príncipes de los trés Qin, ente que a Liu Bang concedióse-y namái'l principáu d'Han, que tomaba los territorios actuales de Sichuan y Chongqing, según el sur de Shaanxi.
Nel so dominiu del principáu d'Han, Liu Bang concentró los sos esfuercios nel desenvolvimientu de métodos agrícoles y na formación del so exércitu propiu, por aciu el cual reforzó'l so poder militar. Nun trescurriera enforma tiempu cuando l'exércitu de Liu enchió les llendes del principáu d'Han, forzando'l derrocamientu de los reis de los trés Qin y ocupando Guanzhong, onde declaró la guerra contra Xiang Yu, anguaño conocida como Guerra de Chu y Han.
A pesar de que Xiang Yu gociaba d'una ventaya militar considerable sobre Liu Bang, la so posición yera políticamente más débil. Xiang Yu siguió infligiendo derrotes a los homes de Liu nel campu de batalla. Sicasí, los enfrentamientos armaos contribuyeron a aumentar el númberu de siguidores de Liu Bang, hasta que s'invirtió l'enclín y les tropes de Xiang Yu empezaron a vencer terrenal ante Liu Bang. Al ser definitivamente derrotáu, Xiang Yu optó pol suicidiu.
La guerra enllargar mientres cinco años, ente'l 206 y el 202 e. C., y concluyó cola victoria total de Liu Bang. Habiendo derrotáu a Xiang Yu, Liu proclamar a sí mesmu emperador y estableció la nueva dinastía Han nel añu 202 e. C., convirtiendo la ciudá de Chang'an (actual Xi'an) na so capital. Liu Bang pasó asina a ser conocíu como Emperador Gao d'Han (Han Gaodi).
Reináu como Emperador[editar | editar la fonte]
Dempués de que Liú Bāng ocupara'l poder, re-centralizó China basada nel modelu de Qín. Substituyó gradualmente a los vasallos orixinales, concediendo les sos tierres a los sos parientes. Yá que la economía fuera afarada pola guerra dempués del fallecimientu del últimu emperador de la dinastía de Qín, amenorgó impuestos y desenvolvió l'agricultura y acutó el gastu públicu. Sicasí, en respuesta a lo qu'él vio como la decadencia de los comerciantes de Qín, acutó'l comerciu con impuestos pesaos y restricciones llegales a los comerciantes. Tamién fixo les paces colos Xiongnu. Sol reináu de Gāozǔ, el confucianismu substituyó gradualmente'l pensamientu de los Llegalistes; sofitó a los eruditos Confucionistas nel so gobiernu, ente que les severes lleis de los Llegalistes fueron menguando n'influencia. Los esfuercios del emperador Gāozǔ estableció una base sólida pal llargu reináu de cuatrocientos años de la dinastía de Hàn. Liú Bāng tamién se dedicó a someter a los reinos rebalbos a la so autoridá. Llueu amestó la mayor parte d'esos reinos y estableció principaos, colos sos fíos y parientes como príncipes, consolidando'l so naciellu imperiu. En política esterior Liú Bāng intentó combatir por aciu campañes militares les incursiones de los Xiongnu, pero los sos exércitos fueron batíos delles vegaes nel campu de batalla. De resultes, utilizó otra táctica: decidió apangar a los Xiongnu por aciu aliances matrimoniales ente les princeses de la familia real y los Chanyu, los líderes de los Xiongnu. Esta política nun camudaría per cerca de 70 años.
Socesión[editar | editar la fonte]
L'herederu natural de Liu Bang yera'l príncipe Liu Ying, fíu mayor del emperador y de la emperatriz Lü. Sicasí, Liu Bang nun vía en Liu Ying les dotes necesaries pa ser el so socesor, prefiriendo al so fíu Ruyi, el príncipe Yin de Zhao, fíu de la dama Qi, una de les concubinas del emperador. A pesar de los intentos de Liu Bang d'otorgar la socesión a Ruyi, la mayor parte de los ministros caltuvieron la so llealtá a Liu Ying y a la so madre la Emperatriz Lü. Tres la muerte de Liu Bang, Liu Ying aportó al tronu y, según el rellatu tradicional, la mesma emperatriz Lü envelenó a Ruyi y torturó a la concubina Qi hasta la muerte.
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Liu Bang 
.- Liu Bang: emperador Gaozu de la dinastía Han. Biografía na web de Radio Internacional de China.
- Cuentos históricos de China: Xiao He y Han Xin. Hestoria de Xiao He y Han Xin mientres el reináu de Liu Bang.
Notes[editar | editar la fonte]
- ↑ Esta fecha ye reportada por Huangfu La mio (皇甫謐)
- ↑ Fecha reportada por Chen Zan (臣瓚) nel so comentariu al Llibru d'Han
