Karrantza

Coordenaes: 43°12′21″N 3°21′48″W / 43.2057°N 3.3633°O / 43.2057; -3.3633
De Wikipedia
Karrantza
Alministración
País España
AutonomíaIkurrina País Vascu
Provincia Vizcaya
Comarcas (es) Traducir Las Encartaciones (es) Traducir
Partíu xudicial Balmaseda
Tipu d'entidá conceyu d'España
Alcalde de Carranza (es) Traducir Raúl Palacio Portillo
Nome oficial Karrantza Harana (eu)[1]
Valle de Carranza (es)[2]
Nome llocal Carranza (es)
Karrantza (eu)
Códigu postal 48891 y 48890
Xeografía
Coordenaes 43°12′21″N 3°21′48″W / 43.2057°N 3.3633°O / 43.2057; -3.3633
Karrantza alcuéntrase n'España
Karrantza
Karrantza
Karrantza (España)
Superficie 137.66 km²
Altitú 155 m
Llenda con
Demografía
Población 2713 hab. (2023)
- 1437 homes (2019)

- 1341 muyeres (2019)
Porcentaxe 100% de Las Encartaciones (es) Traducir
0.24% de Vizcaya
0.12% de País Vascu
0.01% de España
Densidá 19,71 hab/km²
Más información
Fundación 1287
Prefixu telefónicu 946
Estaya horaria UTC+01:00
Llocalidaes hermaniaes Meharrize (es) Traducir
karrantza.org
Cambiar los datos en Wikidata

Karrantza ye un conceyu español asitiáu nel estremu occidental de la contorna de Les Encartaciones, provincia de Vizcaya, comunidá autónoma del País Vascu. Llenda colos conceyos vizcainos de Trucios, Arcentales y Lanestosa; colos conceyos cántabros de Valle de Villaverde, Rasines, Ramales de la Victoria y Soba; y colos conceyos burgaleses de la Merindad de Montija y el Valle de Mena.

El ríu principal ye'l ríu Carranza, qu'arrama les sos agües nel Asón. Otros ríos menores del valle son los ríos Secu, Callejo, de les Escaleres, Bernales, Cuadru y Presa.

El conceyu, el más estensu de tola provincia, cuenta con cerca de cincuenta pequeños barrios esvalixaos a lo llargo y anchu del valle, ente los que destaca Ambasaguas, el más pobláu, que cunta cola estación de tren de Carranza, y Concha, onde s'atopa'l conceyu.

Población[editar | editar la fonte]

  • 1900 - 4.237 habitantes
  • 1910 - 4.463 habitantes
  • 1920 - 4.506 habitantes
  • 1930 - 4.458 habitantes
  • 1940 - 4.479 habitantes
  • 1950 - 4.687 habitantes
  • 1960 - 4.490 habitantes
  • 1970 - 3.953 habitantes
  • 1981 - 3.392 habitantes
  • 1991 - 3.149 habitantes
  • 2001 - 2.887 habitantes
  • 2004 - 2.884 habitantes

Historia[editar | editar la fonte]

Nel valle de Carranza atópase un ensame de monumentos megalíticos como dólmenes o túmulos. En 1904 fueron afayaos los grabaos de la cueva de Ventalaperra, nel barriu de Molinar, amás d'otros restos arqueolóxicos n'enclaves del mesma redolada estudiaos a principios del sieglu XX por J. M. Barandiarán.

Carranza apaez yá nomáu como Carrantia na Crónica d'Alfonsu III como llugar repobláu mientres el reináu d'Alfonsu I (sieglu VIII).

Alministración[editar | editar la fonte]

Eleiciones municipales en Karrantza Harana
Partíu políticu 2015[3] 2011[4] 2007[5] 2003[6] 1999[7] 1995[8] 1991[9]
Votos % Conceyales Votos % Conceyales Votos % Conceyales Votos % Conceyales Votos % Conceyales Votos % Conceyales Votos % Conceyales
Karrantza Zabala (KZ) 50,37 6 38,52 5 30,86 3 - - - - - - - -
Partíu Nacionalista Vascu (EAJ-PNV) 43,72 5 40,23 5 54,31 7 - - - - 31,91 4 32,87 4
Euskal Herria Bildu (EH Bildu) / Bildu 3,46 0 13,06 1 - - - - - - - - - -
Partíu Socialista d'Euskadi-Euskadiko Ezkerra (PSE-EE) 1,06 0 5,31 0 2,11 0 0,95 0 1,09 0 4,26 0 2,38 0
Partíu Popular (PP) 0,59 0 1,72 0 1,63 0 1,68 0 0,37 0 3,01 0 - -
Iniciativa Carranza-Karranza Aurrera (IC-KA) - - - - 8,68 1 25,34 3 - - - - - -
Eusko Alkartasuna (EA) - - - - 1,21 0 - - - - 5,87 0 4,01 0
Partíu Nacionalista Vascu/Eusko Alkartasuna (PNV/EA) - - - - - - 70,63 8 43,66 5 - - - -
Candidatura Independiente de Carranza (CIC) - - - - - - - - 39,92 5 40,84 6 50,26 6
Euskal Herritarrok (EH) - - - - - - - - 13,18 1 - - - -
Ezker Batua-Berdeak (EB-B) - - - - - - - 0,14 0 - - - -
Herri Batasuna (HB) - - - - - - - - - - 12,77 1 10,02 1

Curiosu turísticu[editar | editar la fonte]

El Valle de Carranza

Carranza ye un conceyu eminentemente rural, con una gran importancia del sector primariu y especialmente de la ganadería, anque nos últimos tiempos cobró especial relevancia'l turismu y la industria rellacionada col primer sector (ganadería).

Nes peñes de Ranero atópase la cueva de Pozalagua, qu'alluga la mayor concentración d'estalactites escéntriques del mundu. Na so contorna asítiase la Torca del Carlista, que ye la torca más grande d'Europa y la segunda más grande del mundu. Esta torca solo ye accesible pa espeleólogos.

El barriu de Biáñez acueye un centru d'abelugu d'animales monteses y parque temáticu llamáu Karpin Abentura, que cunta cola área con retruques de dinosaurios Terrasauro, y el parque ecolóxicu con animales ibéricos Animalia.

Otros llugares d'interés son el Muséu de la Ilesia de San Andrés de Biáñez, la ermita d'El Santu, el Palaciu de Villapaterna, el Palaciu Trevilla (conocíu tamién como palaciu de Prieto de Ahedo), el Palaciu Vicariu, o l'antigua casa-torre Elkano.

Recursos naturales[editar | editar la fonte]

Ente los recursos naturales más reseñables del Valle de Carranza asítiase la redolada de Ranero y Armañón, declaráu Parque Natural en setiembre de 2006.

Per otra parte, los montes de Ordunte fueron catalogaos como Llugar d'Interés Comuñal y apocayá incluyíos na Rede Natura 2000. Los montes de Ordunte son reconocíos pola so riqueza natural, y por allugar un ecosistema de peculiares carauterístiques, coles güelgues y esfagnales de Salduero, y ensame d'especies animales y vexetales protexíes. Destaca la presencia de la Drosera, una planta carnívora.

Carranzanos pernomaos[editar | editar la fonte]

Monumentu al indianu Romualdo de Chávarri, en Biáñez.

Bibliografía[editar | editar la fonte]

  • Ahedo Arriola, Alfonso. Así es el Valle de Carranza
  • Altazubiaga Aguirre, Eugenio. Rutas por el Valle de Carranza. Recursos Turísticos
  • Díaz García, Miguel Sabino. Los hornos y el pan en el Valle de Karrantza
  • Díaz García, Miguel Sabino. Calendario Popular de Euskalerria. Fiestas de cuestación. Karrantza
  • Díaz García, Miguel Sabino Ritos de pasaje: la muerte en el Valle de Carranza
  • Díaz García, Miguel Sabino Molinos hidráulicos en el Valle de Carranza
  • Díaz García, Miguel Sabino La ganadería a lo largo del siglo XX en el Valle de Carranza
  • Díaz García, Miguel Sabino La cultura pastoril en el Valle de Karrantza
  • Fernández Ortega, Francisco y Valls Uriol, M.ª del Carmen. Pozalagua. Patrimonio Subterráneo de Karrantza
  • López Gil, Manuel. Valle de Carranza
  • Paliza Monduate, Maite La arquitectura residencial en Carranza desde finales del siglo XIX hasta mediados del siglo XX
  • Paliza Monduate, Maite. Guía de la arquitectura indiana en Karrantza y Lanestosa
  • Peña Cerro, Luis Manuel. Medicina popular en el Valle de Carranza
  • Peña Cerro, Luis Manuel. La apicultura en el Valle de Carranza
  • Peña Cerro, Luis Manuel. La crianza de ganado y la cuadra en el Valle de Carranza
  • Peña Cerro, Luis Manuel. Juegos infantiles en Carranza
  • Peña Cerro, Luis Manuel. Ritos del nacimiento al matrimonio en el Valle de Carranza
  • Peña Cerro, Luis Manuel. Creencias y supersticiones en el Valle de Carranza
  • Saratxaga Garai, Aranzazu. Carranza: estudio histórico-artístico, Diputación Foral de Bizkaia
  • Vicario de la Peña, Nicolás. El Noble y Leal Valle de Carranza

Ver tamién[editar | editar la fonte]

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
  2. Afirmao en: Euskaltzaindia.
  3. ara.cat (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Karrantza Harana 2015». Consultáu'l 20 d'agostu de 2015.
  4. Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Karrantza Harana 2011». Consultáu'l 20 d'agostu de 2015.
  5. Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Karrantza Harana 2007». Consultáu'l 20 d'agostu de 2015.
  6. Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Karrantza Harana 2003». Consultáu'l 20 d'agostu de 2015.
  7. Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Karrantza Harana 1999». Consultáu'l 20 d'agostu de 2015.
  8. Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Karrantza Harana 1995». Consultáu'l 20 d'agostu de 2015.
  9. Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Karrantza Harana 1991». Consultáu'l 20 d'agostu de 2015.

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]